Partnerzy

Astro-Miejsca


URANIA

astroturystyka

100 lat IAU

IAU

Centrum Nauki Kepler

Planetarium Wenus

ERC

Centrum Nauk Przyrodniczych

Orion,serwis,astronomii,PTA

POLSA

Astronomia Nova

Astronarium

forum astronomiczne

IPCN

Portal AstroNet

Puls Kosmosu

Forum Meteorytowe

kosmosnautaNET

kosmosnautaNET

Nauka w Polsce

astropolis

astromaniak

PTMA

PTR

heweliusz

heweliusz

ESA

Astronomers Without Borders

Hubble ESA

Space.com

Space Place

Instructables

Tu pełno nauki

Konkursy

Olimpiady Astronomiczne
Olimpiada Astronomiczna przebiega w trzech etapach.
Zadania zawodów I stopnia są rozwiązywane w warunkach pracy domowej. Zadania zawodów II i III stopnia mają charakter pracy samodzielnej. Zawody finałowe odbywają się w Planetarium Śląskim. Tematyka olimpiady wiąże ze sobą astronomię, fizykę i astronomiczne aspekty geografii. Olimpiady Astronomiczne


Urania Postępy Astronomii - konkurs dla szkół


astrolabium

Organizatorem konkursu astronomicznego jest Fundacja dla Uniwersytetu Jagiellońskiego a patronat nad akcją sprawuje Obserwatorium Astronomiczne im. Mikołaja Kopernika będące instytutem Wydziału Fizyki, Astronomii i Informatyki Stosowanej Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie.
Zobacz szczegóły »

astrolabium

konkurs, astronomiczny

AstroSklepy

Serwis Astro - 30 lat AstroDoświadczenia!

Astro Schopy
 Firma ScopeDome

Planeta Oczu

Astrocentrum

Wszystko o Nas

Logo SA GW, autor Jacek Patka





Forum Astronomiczne PL


BOINC

Classroom

FB

Księżyc


Data: 29-3-2024 06:25:10

faza

Słońce

Na niebie


La Lune

Mapa Nieba

Stellarium Web

TheSkyLive

Położenie JWST
Where is WEBB


ARTEMIS
ARTEMIS-1


Położenie ISS
The current position of the ISS
tranzyty ISS


The current position of the ISS

Misja KEPLER

ZOONIVERSE odkrywanie planet

EPUP
5282 planet

Astropogoda

Pogoda



sat24, chmury, pogoda


wyładowania atmosferyczne


III Prawo Keplera




Czytelnia


dwumiesięcznik

Urania, numery archiwalne,przedwojenne

Light Pollution

M-WiFi

gwiazdy,zmienne,poradnik,gazeta,pdf,astronomia,pomiary

vademecum, miłośnika, astronomii, dwumiesięcznik, astronomia

astronomia amatorska

Astronautilius

KTW'

kreiner, ziemia i wszechświat

poradnik, miłośnika, astronomii, książka, Tomasz, Rożek

poradnik, miłośnika, astronomii, książka, Rudż, Przemysław

atlas, nieba, książka, astronomia

atlas, księżyca, książka, astronomia

Poradnik Miłośnika Astronomii

Mądre Książki

Witamy w Gwiezdne Wrota Odkryj Wszechświat dla Siebie

Na niebieLigh PollutionObserwatoriumSekcja AstroUrania P.A.

Film przedstawia problem zanieczyszczenia nocnego nieba sztucznym światłem - Light Pollution. Wyemitowany w 2011 roku jest coraz bardziej aktualny



Ciemne Miasto - The City Dark
Zachęcamy wszystkich naszych czytelników do prenumeraty lub zakupu zeszytów czasopisma astronomicznego


Urania Postępy Astronomii
Pismo obchodzi w tym roku 100 urodziny

Wszelkich informacji o prenumeracie i zakupie numerów archiwalnych Postępów Astronomii i Uranii-PA udzielamy pod adresem pocztowym: urania@urania.edu.pl



Strona Prenumeraty Uranii PA

Sekrety narodzin planet

Przełomowy naziemny przegląd nieba ujawnia sekrety narodzin planet wokół kilkudziesięciu gwiazd.


slowaKluczowe Dyski tworzące planety w obłoku Byka
Dyski tworzące planety wokół młodych gwiazd i ich położenie w bogatym w gaz obłoku Byka, oddalonym około 600 lat świetlnych od Ziemi. Zachwycające obrazy dysków wykonano za pomocą instrumentu Spectro-Polarimetric High-contrast Exoplanet REsearch ( SPHERE ) zamontowanego na należącym do ESO Bardzo Dużym Teleskopie ( VLT ). W sumie zespół zaobserwował 43 gwiazdy w regionie Byka, z których wszystkie są pokazane tutaj (chociaż dyski tworzące planety wykryto tylko w 39 z tych celów). Zdjęcie w tle przedstawia widok Byka w podczerwieni uchwycony przez satelitę astronomicznego podczerwieni.
Źródło: ESO/A.Garufi et al.; IRAS
W serii badań zespół astronomów rzucił nowe światło na fascynujący i skomplikowany proces powstawania planet. Oszałamiające zdjęcia uzyskane przy pomocy Bardzo Dużego Teleskopu (VLT) w Chile, należącego do ESO, pokazują jeden z największych w historii przeglądów dysków, w których formują się planet. Badania łączą obserwacje ponad 80 młodych gwiazd, wokół których mogą powstawać planety, dając astronomom bogactwo danych i unikalny wgląd w to, jak w różnych rejonach naszej galaktyki rodzą się planety.

Pierwsze segmenty ELT wysłane do Chile

slowaKluczowe Segment lustra ELT zapakowany do wysyłki
To zdjęcie, wykonane w magazynie niedaleko Poitiers we Francji w grudniu 2023 r., przedstawia fragment głównego zwierciadła Ekstremalnie Wielkiego Teleskopu ESO wraz z systemem nośnym, zapakowane i gotowe do rozpoczęcia liczącej 10 000 km podróży do Chile. Tam segmenty zostaną pokryte cienką warstwą odblaskowego srebra i przechowywane w przygotowaniu do montażu na teleskopie. Każdy segment ma blisko 1,5 metra średnicy i 5 centymetrów grubości, a ich powierzchnie zostały wypolerowane z dokładnością do dziesiątek nanometrów – 10 000 razy cieńsze od ludzkiego włosa. 39-metrowe lustro ELT będzie składać się z 798 takich segmentów oraz 133 dodatkowych segmentów ułatwiających ponowne malowanie.
Źródło:ESO/A. Żyto
Budowa Ekstremalnie Wielkiego Teleskopu (ELT), należącego do Europejskiego Obserwatorium Południowego (ESO), osiągnęła ważny etap. Dostarczono do ESO i wysłano od Chile pierwsze 18 segmentów głównego zwierciadła teleskopu (M1). Gdy dotrą do Chile, zostaną przetransportowane do budynku technicznego (ELT Technical Facility) w Obserwatorium Paranal na pustyni Atakama, gdzie zostaną pokryte specjalną powłoką, w ramach przygotowań do przyszłej instalacji na głównej strukturze teleskopu. M1 nie mogło być fizycznie przygotowane w jednym kawałku. Zamiast tego zawiera 798 indywidualnych segmentów ułożonych w heksagonalny wzór. Wyprodukowane zostaną dodatkowe 133 segmenty, aby ułatwić proces ponownego nanoszenia powłoki w przyszłości. Mając średnicę ponad 39 metrów, ELT będzie największym teleskopem zwierciadlanym na świecie.

Jest Pogoda w Żaganiu

stacja meteorologiczna Urzadzenie SWS 12500Pogoda jaka jest każdy widzi, ale często potrzebujemy nieco więcej informacji aby przygotować się do spotkania z naturą. Wyjście do pracy, szkoły po zakupy czy na spacer poprzedzamy często sprawdzeniem jaka jest temperatura na dworze i czy wieje wiatr. Udając się gdzieś dalej sprawdzamy tez czy nasze przygotowanie się jest adekwatne do pogody tam na miejscu. I tu już ewidentnie warto skorzystać z wiarygodnych informacji a nie tylko z prognozy pogody w wiadomościach porannych. Zaglądamy wiec na strony internetowe i …. Zaczyna się szukanie. Gdzie to sprawdzić?

1,5 miliarda pikseli Mgławicy Biegnący Kurczak

The Running Chicken Nebula,ESO Mgławica Biegnący Kurczak składa się z kilku obłoków, z których najbardziej widoczne są oznaczone na tym rozległym zdjęciu z Teleskopu Przeglądowego VLT (VST), znajdującego się w ośrodku ESO Paranal. Jasna gwiazda oznaczona jako Lambda Centauri jest w rzeczywistości znacznie bliżej nas niż sama mgławica i widać ją gołym okiem. Chmury pokazane w postaci delikatnych różowych pióropuszów są pełne gazu i pyłu, oświetlane przez młode i gorące gwiazdy w nich zawarte. Ogólnie rzecz biorąc, zdjęcie obejmuje obszar nieba obejmujący około 25 Księżyców w pełni, z których jeden pokazano w skali dla odniesienia.
Różne świąteczne tradycje obejmują uczty z indyka, makaronu soba, latkes (rodzaj placków ziemniaczanych) lub Pan de Pascua (rodzaj ciasta), w tym roku Europejskie Obserwatorium Południowe (ESO) przynosi na święta kurczaka. Tzw. Mgławica Biegnący Kurczak to dom wielu młodych gwiazd będących w trakcie powstawania. Niesamowicie szczegółowo ukazuje ją obraz z 1,5-miliardem pikseli uzyskany przez VLT Survey Telescope (VST) w lokalizacji obserwacyjnej Paranal w Chile.

Dysk wokół gwiazdy w innej galaktyce

Po raz pierwszy astronomowie odkryli dysk wokół gwiazdy w innej galaktyce

slowaKluczowe Dysk i dżet w układzie młodych gwiazd HH 1177 widziane za pomocą MUSE i ALMA
Dzięki połączonym możliwościom należącego do ESO Bardzo Dużego Teleskopu ( VLT ) i teleskopu Atacama Large Millimeter/submillimeter Array ( ALMA ), w których ESO jest partnerem, zaobserwowano dysk wokół młodej masywnej gwiazdy w innej galaktyce. Obserwacje z Multi Unit Spectroscopic Explorer ( MUSE ) na VLT, po lewej, pokazują macierzysty obłok LHA 120-N 180B, w którym po raz pierwszy zaobserwowano ten układ, nazwany HH 1177. Zdjęcie pośrodku przedstawia towarzyszące mu strumienie. Górna część strumienia jest skierowana lekko w naszą stronę i przez to przesunięta w stronę błękitu; dolny oddala się od nas i dlatego jest przesunięty ku czerwieni. Obserwacje z ALMA, po prawej, ujawniły następnie obracający się dysk wokół gwiazdy, podobnie z bokami zbliżającymi się i oddalającymi od nas.
Credit: ESO/ALMA (ESO/NAOJ/NRAO)/A. McLeoda i in.
W tym znaczącym odkryciu astronomowie znaleźli dysk wokół młodej gwiazdy w Wielkim Obłoku Magellana, galaktyce sąsiadującej z naszą. Po raz pierwszy w historii odkryto tego typu dysk poza naszą galaktyką, identyczny jak dyski, w których tworzą się planet w Drodze Mlecznej. Nowe obserwacje ukazują młodą masywną gwiazdę, która rośnie i akreuje materię ze swojego otoczenia oraz tworzy torujący dysk.. Detekcja została dokonana przy pomocy Atacama Large Millimeter/submillimeter Array (ALMA) w Chile, w której Europejskie Obserwatorium Południowe (ESO) jest partnerem.

Zasady według Tomasza Millera

Zasady z człowiekiem,Miller Zgodnie z tzw. hipotezą wieloświata, Wszechświat to jeszcze nie wszystko, co fizycznie istnieje. Według niej "gdzieś tam" istnieją także inne wszechświaty, równie realne jak nasz, choć odmienne. Ściśle rzecz biorąc, należy jednak mówić nie tyle o hipotezie wieloświata, ile o hipotezACH, bo jest ich – nomen omen – wiele. Jakie to hipotezy i skąd się wzięły? Czy w kosmologii relatywistycznej i mechanice kwantowej jest miejsce i potrzeba na wieloświat(y)? Gdzie (lub kiedy) mają znajdować się te wszystkie inne kosmosy? Zapraszamy na krótki spacer po wieloświatach.
Wielu ludzi prędzej czy później zadaje sobie takie pytanie. Każdy, kto para się nauką, dochodzi do etapu gdy takie pytania pojawiają się w jego życiu. Zasadniczo sprowadza się do pytania: „dlaczego Wszechświat jest taki jaki jest?”. Odpowiedź nie jest taka oczywista jakby mogło się wydawać. Ale dzięki nauce wiemy jak szukać tej odpowiedzi. Czym innym jest znalezienie odpowiedzi a jeszcze czymś innym możliwość jej znalezienia.

Sonifikacja kosmosu

slowaKluczowe OpisZdjeciaJak może brzmieć przestrzeń? NASA sztuka pomysłów, jak przekształcać kosmiczne widoki w dźwięki. Jedno z takich rozwiązań zaproponowali podczas hackathonu studenci Politechniki Warszawskiej - informuje uczelnia.

Kielce/ Trwają zawody łazików marsjańskich

ERC Kielce, 15.09.2023. Zawody łazików marsjańskich European Rover Challenge w Kielcach, Źródło: PAP / Piotr PolakNa terenie Politechniki Świętokrzyskiej w Kielcach trwają od piątku zawody robotyczne European Rover Challenge. Na specjalnie zaprojektowanym torze marsjańskim rywalizuje 25 drużyn z 12 krajów.

Tajemnicza ciemna plama na Neptunie

slowaKluczowe Ciemna plama na Neptunie zaobserwowana za pomocą MUSE na Bardzo Dużym Teleskopie ESOKorzystając Bardzo Dużego Teleskopu (VLT), z należącego do ESO, astronomowie zaobserwowali dużą ciemną plamę w atmosferze Neptuna. Nieoczekiwanie przylega do niej mniejsza jasna plama. Jest to pierwszy raz, gdy udało się zaobserwować ciemną plamę na tej planecie prowadząc obserwacje teleskopem naziemnym. Tego rodzaju tymczasowe struktury na tle niebieskiego tła atmosfery Neptuna są zagadką dla astronomów, a nowe wyniki dostarczą kolejnych wskazówek odnośnie ich natury i pochodzenia.

1/2 ELT

Ekstremalnie Wielki Teleskop (ELT) jest w połowie gotowy

slowaKluczowe Nocny widok ELT w budowie na szczycie Cerro Armazones
To zdjęcie, wykonane pod koniec czerwca 2023 r., przedstawia obraz z kamery internetowej (link u dołu strony) przedstawiający miejsce budowy Ekstremalnie Wielkiego Teleskopu ESO w Cerro Armazones na chilijskiej pustyni Atakama. Tam inżynierowie i pracownicy budowlani montują obecnie konstrukcję kopuły teleskopu w zawrotnym tempie. Widocznie zmieniająca się każdego dnia , stalowa konstrukcja wkrótce nabierze znajomego, okrągłego kształtu, typowego dla kopuł teleskopowych.

Gwiaździste tło jest zdominowane przez jądro Drogi Mlecznej, naszą macierzystą galaktykę oraz Wielki i Mały Obłok Magellana, dwie galaktyki karłowate krążące wokół naszej.

Źródło: TO
Ekstremalnie Wielki Teleskop (ELT), budowany przez Europejskie Obserwatorium Południowe, to rewolucyjny teleskop naziemny, który będzie mieć 39-metrowe zwierciadło główne i stanie się największym teleskopem na świecie w zakresie widzialnym i podczerwonym: największym okiem świata na niebo. Budowa tego skomplikowanego technicznie przedsięwzięcia postępuje w dobrym tempie. Aktualnie ELT przekroczył 50% zaawansowania budowy.

Nowe obserwatoria Polskiej Agencji Kosmicznej

slowaKluczowe Teleskopy PolsaPolska Agencja Kosmiczna (POLSA) realizuje inwestycję modernizacji sieci globalnie rozmieszczonych sensorów optycznych służących do monitorowania obiektów w pobliżu Ziemi (głównie satelitów i śmieci kosmicznych). Projekt ten jest największą tego typu polską inwestycją astronomiczną od lat. Właśnie przeprowadziliśmy proces odbioru trzech nowych sensorów czyli zestawów teleskopów – są one nowoczesnymi, zaawansowanymi technologicznie, zdalnie sterowanymi robotami obserwacyjnymi pracującymi w układach czterech współpracujących układów optycznych.

Przesilenie letnie i początek astronomicznego lata

układ planetarny,Żagań Plenerowy Układ Planetarny w Żaganiu.
Autor: Jan MAZUR
We środę 21 czerwca po południu Słońce znajdzie się w punkcie Raka i tym samym zacznie się astronomiczne lato. Letnie noce to okazja do spojrzenia w niebo i obserwowania planet oraz innych obiektów na niebie.

IASC czyli cykliczne polowanie na planetoidy

IASC Rejon gromady kulistej jest szczególnie trudny do przeszukaniaNie raz i nie dwa razy Sekcja Astronomiczna uczestniczyła w kampanii poszukiwania planetoid w ramach projektu International Astronomical Search Collaboration. Robimy to od lat by kolejne pokolenia żagańskich adeptów astronomii mogło spróbować czym jest prawdziwa astronomia. A jest to nauka w czystej postaci.

Pierwsze dane naukowe z sondy JUICE

slowaKluczowe Juice, należący do ESA Jupiter Icy Moons Explorer, zarejestrował dane pola magnetycznego podczas rozkładania wysięgnika magnetometru o długości 10,6 m. Źródło: ESAEuropejska sonda kosmiczna Jupiter Icy Moons Explorer (JUICE) wykonała pierwsze pomiary naukowe, rejestrując pole magnetyczne - informują ESA i POLSA.

Sonda JUICE została wystrzelona w kosmos 14 kwietnia b.r. z kosmodromu w Gujanie Francuskiej. Obecnie jest trakcie procesu rozkładania i aktywowania swoich wysięgników, anten, instrumentów, czujników. Te procedury potrwają przez kilka kolejnych miesięcy.

Sonda JUICE wystartowała

... ma zbadać środowisko Jowisza i jego księżyce.

JUICE Juice wysyła pierwsze "selfie" z kosmosuBezzałogowa sonda kosmiczna JUICE, która ma zbadać środowisko wokół Jowisza, wystartowała w piątek z portu kosmicznego w Gujanie Francuskiej. Naukowy i techniczny udział w misji mają Polacy.

Pierwsze wyniki z teleskopów ESO skutków impaktu sondy DART w planetoidę

Dimorphosa,Didymosa,DART Ewolucja chmury odłamków wokół Dimorphosa i Didymosa po uderzeniu sondy DART
Seria zdjęć, uzyskanych przy pomocy instrumentu MUSE na Bardzo Dużym Teleskopie (VLT), pokazuje ewolucję chmury odłamków wyrzuconych, gdy sonda kosmiczna DART zderzyła się z asteroidą Dimorphos.

Pierwsze zdjęcie wykonano 26 września 2022 roku, tuż przed impaktem, natomiast ostatnie prawie miesiąc później, w dniu 25 października. W tym okresie rozwinęło się kilka struktur: zgęszczenia, spirale i długi warkocz pyłu odpychany przez promieniowanie Słońca. Biała strzałka na każdym z paneli wskazuje kierunek Słońca.

Dimorphos krąży wokół większej planetoidy o nazwie Didymos. Biała pozioma kreska wskazuje skalę 500 kilometrów, ale same planetoidy są oddalone od siebie zaledwie o 1 kilometr, więc nie da się ich rozdzielić na tych zdjęciach

Ślady widoczne w tle wynikają z pozornego ruchu gwiazd tła podczas obserwacji, gdyż teleskop śledził parę planetoid.

Źródło: ESO/Opitom et al.
Przy pomocy Bardzo Dużego Teleskopu (VLT), należącego do ESO, dwa zespoły astronomów obserwowały skutki kolizji amerykańskiej sondy kosmicznej Double Asteroid Redirection Test (DART) z asteroidą Dimorphos. Kontrolowany impakt był testem obrony planetarnej, ale dał także astronomom unikalną szansę na dowiedzenie się więcej o budowie planetoidy, na podstawie wyrzuconej materii.

Skupisko słabych galaktyk może czekać na odkrycie niedaleko nas

slowaKluczowe Widok ciemnej materii (czerwona), gazu (zielona) i gwiazd (biała) w jednej z symulowanych Grup Lokalnych z HESTIA. Symulowane analogi galaktyk Drogi Mlecznej i Andromedy znajdują się bliskocentrum obrazu, a ultra-rozproszone galaktyki są oznaczone kołami.
Źródło zdjęcia: Salvador Cardona-Barrero
Najnowsze symulacje naszej kosmicznej okolicy wskazują, że wokół Drogi Mlecznej może być nawet kilkanaście niewielkich galaktyk czekających nadal na odkrycie. W międzynarodowym zespole badawczym są naukowcy z Polski – poinformowało Centrum Fizyki Teoretycznej PAN.

Białe karły

biały karzeł Animacja pokazująca formowanie się mgławicy z czerwonego olbrzyma.
Źródło: WikiPedia
W całym Wszechświecie wszystko rodzi się, żyje i umiera. Różnica polega tylko na czasie jaki temu zostanie poświęcony. W przypadku gwiazd jest nie inaczej. A tempo, czas życia zależy od masy. Tak jak i ludzkim życiu otyły żyje krócej. Astronomowie ustalili, że cmentarzysko tych obiektów w 97% wypełnione jest białymi karłami. Musza to być więc niezwykle ważne obiekty by poznać procesy gwiazdowe. To jak praca archeologa, który z cmentarzy i szczątków naszych przodków dowiaduje się wszystkiego o całej naszej historii, również tej zapomnianej i niezwykle odległej w czasie.

Inspirująca kometa

Comet 2022 E3 (ZTF) Kometa C/2022 E3 (ZTF) została odkryta przez astronomów za pomocą szerokokątnej kamery przeglądowej w Zwicky Transient Facility na początku marca tego roku. Od tego czasu nowa długookresowa kometa znacznie się pojaśniała i teraz przelatuje nad północnym gwiazdozbiorem Corona Borealis na przedświtowym niebie. Wciąż jednak jest zbyt ciemno, by widzieć bez teleskopu. Ale to piękne zdjęcie teleskopowe z 19 grudnia pokazuje jaśniejszą zielonkawą komę komety , krótki, szeroki warkocz pyłowy i długi, słaby warkocz jonowy rozciągający się w polu widzenia o szerokości 2,5 stopnia. Podczas podróży przez wewnętrzną część Układu Słonecznego kometa 2022 E3 znajdzie się w peryhelium, najbliżej Słońca, w nowym roku 12 stycznia i w perygeum, najbliżej naszej pięknej planety, 1 lutego. Jasność komet jest notorycznie nieprzewidywalna, ale do tego czasu C/2022 E3 (ZTF) może stać się tylko tylko widoczne gołym okiem na ciemnym nocnym niebie.
Źródło zdjęcia i prawa autorskie : Dan Bartlett
H. Levy pisał w swoje książce „Niebo. Poradnik użytkownika”, że „Komety są jak koty. Mają ogony i robią co chcą”. Ten wybitny łowca i badacz komet, a przy tym niestrudzony popularyzator astronomii wiedział co mówi. Komety, znane od zarania dziejów ludzkości, a istniejące od początków Układu Słonecznego, napełniały nas trwogą, inspirowały artystów i naukowców oraz skrywały swoje tajemnice niezwykle umiejętnie.

Planetarium Morskiego Centrum Nauki

planetarium,szczeni,MCN 1.01.2023. Prezentacja Planetarium Morskiego Centrum Nauki w Szczecinie, 11 bm. Prezentacja została zorganizowana z okazji zakończenia kolejnego etapu realizacji MCN. PAP/Marcin BieleckiPlanetarium w Morskim Centrum Nauki jest już ukończone. To rozpięta na trzech kondygnacjach "lewitująca" kula, w której odbywać się będą pokazy związane m.in. z astronomią, fizyką, chemią i biologią.

Planetarium Morskiego Centrum Nauki ma jeden z najnowocześniejszych systemów, w skład którego wchodzi cyfrowy system projekcyjny "full dome" 3D o rozdzielczości 8 K złożony z pięciu projektorów, dziesięciu komputerów generatorów obrazu z oprogramowania SkyExplorer oraz wysokiej klasy systemu audio.

Idą Święta

warsztaty elektroniczne Choinka - diody LED mają wbudowany układy sterujące zmiana kolorów diody RGB.Warsztaty elektroniczne w ramach zajęć sekcji astronomicznej to już wieloletnia tradycja. Świętna zabawa połączona ze zdobywaniem nowej wiedzy i umiejętności okazuje się równie ważnym elementem w astronomicznej układance.

Najdalsza detekcja czarnej dziury pochłaniającej gwiazdę

slowaKluczowe Artystyczna wizja czarnej dziury pochłaniającej gwiazdę
Artystyczne wyobrażenie ilustrujące, jak może wyglądać sytuacja, gdy gwiazda znajdzie się zbyt blisko czarnej dziury. Gwiazda zostaje ściśnięta przez intensywne przyciąganie grawitacyjne czarnej dziury. Część materii gwiazdy jest ściągana i wiruje wokół czarnej dziury formując dysk widoczny na obrazku. W rzadkich przypadkach, takich jak ten, z biegunów czarnej dziury są wystrzeliwane dżety materii i promieniowania. W przypadku zdarzenia AT2022cmc dowód na istnienie dżetów został uzyskany przez różne teleskopy (w tym przez VLT), które ustaliły, że mamy do czynienia z najdalszym przykładem tego rodzaju sytuacji.
Źródło: ESO/M.Kornmesser
Wcześniej w tym roku został zgłoszony alert dotyczący nietypowego źródła w zakresie widzialnym, wykrytego przez teleskop do przeglądu nieba. Należący do ESO, Bardzo Duży Teleskop (VLT), został razem z innymi teleskopami szybko ustawiony w kierunku źródła: supermasywnej czarnej dziury w odległej galaktyce, która pochłonęła gwiazdę, wystrzeliwując resztki w formie dżetu. VLT ustalił, że mamy do czynienia z najdalszym przykładem tego rodzaju zdarzenia, spośród dotąd zaobserwowanych. Ponieważ dżet jest skierowany prawie dokładnie w naszą stronę, jest to także pierwszy raz, gdy odkryto go w zakresie widzialnym, dając w ten sposób nową metodę wykrywania tych ekstremalnych wydarzeń.

Zdumiewająca fabryka gwiazd

ESO sfotografowało zdumiewającą fabrykę gwiazd, aby uczcić 60 lat współpracy

slowaKluczowe Mgławica Stożek jest częścią obszaru gwiazdotwórczego NGC 2264, oddalonego o około 2500 lat świetlnych. Jej słupkowaty wygląd jest doskonałym przykładem kształtów, jakie mogą rozwinąć się w gigantycznych obłokach zimnego gazu molekularnego i pyłu, znanych z tworzenia nowych gwiazd. Ten dramatyczny nowy widok mgławicy został uchwycony za pomocą instrumentu FOcal Reducer i instrumentu o niskiej dyspersji Spectrograph 2 (FORS2) na należącym do ESO Bardzo Dużym Teleskopie (VLT) i opublikowany z okazji 60. rocznicy ESO..
Źródło: ESO
Przez 60 lat Europejskie Obserwatorium Południowe (ESO) umożliwiało naukowcom z całego świata na odkrywanie sekretów kosmosu. Dla uczczenia tej rocznicy przedstawiamy spektakularne zdjęcie gwiezdnej fabryki (Mgławica Stożek), uzyskane przy pomocy Bardzo Dużego Teleskopu (VLT).

W atmosferze egzoplanety wykryto najcięższy jak dotąd pierwiastek

WASP-76b Artystyczna wizja nocnej strony WASP-76b
Ilustracja pokazuje widok nocnej strony egzoplanety WASP-76b. Ultragorąca olbrzymia egzoplaneta ma dzienną stronę z temperaturami osiągającymi 2400 stopni Celsjusza, czyli wystarczającymi do parowania żelaza. Silne wiatry przenoszą opary żelaza na chłodniejszą stronę nocną, gdzie kondensuje do kropli. Na lewej stronie obrazka widzimy wieczorną granicę egzoplanety, gdzie zachodzi zmiana z dnia do nocy.
Źródło: ESO/M. Kornmesser
Przy pomocy Bardzo Dużego Teleskopu (VLT), należącego do Europejskiego Obserwatorium Południowego (ESO), astronomowie odkryli bar, najcięższy pierwiastek znaleziony do tej pory w atmosferze planety pozasłonecznej. Naukowcy byli zaskoczeniu odkryciem baru na dużej wysokości atmosferycznej w ultragorących gazowych olbrzymach WASP-76 b i WASP-121 b — dwóch egzoplanetach, czyli planetach krążących wokół gwiazd poza Układem Słonecznym. To nieoczekiwane odkrycie rodzi pytania jak mogą wyglądać te egzotyczne atmosfery.

JWST wykrywa dwutlenek węgla w atmosferze egzoplanet

slowaKluczowe Seria krzywych blasku z spektrografu bliskiej podczerwieni Webba (NIRSpec) pokazuje zmianę jasności trzech różnych długości fal (kolorów) światła z systemu gwiezdnego WASP-39 w czasie, gdy planeta przechodziła przez gwiazdę 10 lipca 2022 roku.
Credit: Ilustracja: NASA, ESA, CSA i L. Hustak (STScI); Nauka: Zespół naukowy społeczności JWST Transiting Exoplanet Community Early Release
Kosmiczny Teleskop Jamesa Webba z NASA uchwycił pierwszy wyraźny dowód na obecność dwutlenku węgla w atmosferze planety poza Układem Słonecznym. Ta obserwacja gazowego giganta krążącego wokół gwiazdy podobnej do Słońca w odległości 700 lat świetlnych dostarcza ważnych informacji na temat składu i formowania się planety. Odkrycie, zaakceptowane do publikacji w Nature, dostarcza dowodów na to, że w przyszłości Webb może być w stanie wykrywać i mierzyć dwutlenek węgla w cieńszej atmosferze mniejszych planet skalistych.

Uśpiona czarna dziura poza naszą galaktyką

Tarantula,mgławica,czarna dziura Bogaty region wokół Mgławicy Tarantula w Wielkim Obłoku Magellana
Jasno świecąca w odległości około 160 000 lat świetlnych Mgławica Tarantula jest najbardziej spektakularnym elementem Wielkiego Obłoku Magellana, galaktyki satelitarnej naszej Drogi Mlecznej. To zdjęcie z Teleskopu Przeglądowego VLT w Obserwatorium Paranal w Chile pokazuje region i jego bogate otoczenie bardzo szczegółowo. Ukazuje kosmiczny krajobraz gromad gwiazd, świecących obłoków gazu i rozrzuconych pozostałości po wybuchach supernowych.

Źródło: ESO
Zespół międzynarodowych ekspertów, znanych z obalania odkryć dotyczących czarnych dziur, znalazł czarną dziurę o masie gwiazdowej w Wielkim Obłoku Magellana, galaktyce sąsiedniej względem naszej. „Po raz pierwszy nasz zespół, zamiast negować tego typu odkrycia, sam ogłosił odkrycie czarnej dziury", powiedział kierujący grupą Tomer Shenar. Co więcej, badacze odkryli, że gwiazda, z której narodziła się czarna dziura, zniknęła bez żadnych oznak potężnej eksplozji. Odkrycie zostało dokonane dzięki trwającym sześć lat obserwacjom przy pomocy Bardzo Dużego Teleskopu (VLT) należącego do Europejskiego Obserwatorium Południowego (ESO).

Webb NASA dostarcza najgłębszy obraz wszechświata w podczerwieni

slowaKluczowe Kosmiczny Teleskop Jamesa Webba NASA dostarczył najgłębsze i najostrzejsze jak dotąd zdjęcie w podczerwieni odległego wszechświata. Pierwszym głębokim polem Webba jest gromada galaktyk SMACS 0723, która obfituje w tysiące galaktyk – w tym najsłabsze obiekty, jakie kiedykolwiek zaobserwowano w podczerwieni.
Kredyty: NASA, ESA, CSA i STScI
Link
Kosmiczny Teleskop Jamesa Webba NASA zrobił najgłębszy i najostrzejszy jak dotąd obraz w podczerwieni odległego wszechświata. Znane jako Pierwsze Głębokie Pole Webba, to zdjęcie gromady galaktyk SMACS 0723 jest przepełnione szczegółami.

Planetarium Śląskie

Chorzów/ W najbliższy weekend otwarcie zmodernizowanego Planetarium Śląskiego

Planetarium Śląskie,Chorzów Chorzów/ W najbliższy weekend otwarcie zmodernizowanego Planetarium Śląskiego
W najbliższą sobotę w południe w Planetarium Śląskim w Chorzowie odbędzie się pierwszy po blisko czteroletniej przerwie seans dla publiczności. Tym samym placówka wznowi działalność po wartej ponad 150 mln zł modernizacji. W weekend otwarcia dla odwiedzających przygotowano liczne atrakcje.

Serce Sagitarius A*

Astronomowie prezentują pierwszy obraz czarnej dziury w sercu naszej galaktyki

slowaKluczowe Porównanie rozmiarów dwóch czarnych dziur: M87* i Sagittarius A*
Porównanie rozmiarów dwóch czarnych dziur zobrazowanych przez Teleskop Horyzontu Zdarzeń (EHT): M87* w sercu galaktyki Messier 87 oraz Sagittarius A* (Sgr A*) w centrum Drogi Mlecznej. Ilustracja pokazuje skalę Sgr A* w porównaniu z M87*, a także z elementami Układu Słonecznego, takimi jak orbity Plutona i Merkurego. Pokazano także średnicę Słońca i aktualną pozycję sondy Voyager 1, czyli najdalszego statku kosmicznego wysłanego z Ziemi. M87*, która znajduje się 55 milionów lat świetlnych od nas, jest jedną z największych znanych czarnych dziur. Z kolei Sgr A*, w odległości 27 000 lat świetlnych, ma masę około cztery miliony razy większą niż masa Słońca (M87* ma ponad tysiąc razy większą masę niż Sgr A*). Z powodu swoich względnych odległości od Ziemi, obie czarne dziury wydają się mieć na niebie takie same rozmiary.
Źródło:EHT collaboration (acknowledgment: Lia Medeiros, xkcd)
Dzisiaj, podczas jednoczesnych konferencji prasowych na całym świecie, w tym siedzibie Europejskiego Obserwatorium Południowego (ESO) w Niemczech, astronomowie pokazali pierwszy obraz supermasywnej czarnej dziury w centrum Drogi Mlecznej. Wynik tych badań dostarcza niezwykle silnego dowodu, że obiekt ten faktycznie jest czarną dziurą i daje cenne wskazówki na temat tego, jak działają takie olbrzymy, o których uważa się, że rezydują w centrach większości galaktyk. Obraz został utworzony przez globalny zespół naukowy Teleskopu Horyzontu Zdarzeń (Event Horizon Telescope, EHT), wykorzystując obserwacje z ogólnoświatowej sieci radioteleskopów.

Gamma z nowej powrotnej

Wykryto promieniowanie gamma od wybuchu gwiazdy nowej powrotnej

gamma,nowa,powrotna Teleskopy projektu MAGIC. Fot. Adobe StockMiędzynarodowy zespół naukowców wraz z polskim udziałem dokonał detekcji promieniowania gamma bardzo wysokich energii od układu gwiazd, w którym doszło do wybuchu tzw. nowej powrotnej.

Mikronowe

Astronomowie odkryli nowy rodzaj gwiezdnych eksplozji: mikronowe

micronova,ESO Artystyczna wizja mikronowej
Wizja artystyczna pokazuje układ dwóch gwiazd, w których może nastąpić wybuch mikronowej. Niebieski dysk, wirujący wokół jasnego białego karła w centrum obrazka, jest złożony z materiału (głównie wodoru) ukradzionego od towarzyszącej gwiazdy. W kierunku centrum dysku biały karzeł używa swojego silnego pola magnetycznego do przemieszczenia wodoru w stronę biegunów. Gdy materia opada na gorącą powierzchnię gwiazdy, powoduje to wybuch mikronowej, zawartej w polach magnetycznych na jednym z biegunów białego karła.
Źródło: ESO/M. Kornmesser, L. Calçada
Dzięki pomocy należącego do Europejskiego Obserwatorium Południowego (ESO) teleskopu VLT, zespół astronomów zaobserwował nowy typ gwiezdnej eksplozji – mikronową. Te wybuchy następują na powierzchni odpowiednich gwiazd, a każda z nich może spalić w zaledwie kilka godzin materiał odpowiadający około 3,5 miliarda Piramid Cheopsa z Gizy.

Teleskop ESO zarejestrował zaskakujące zmiany temperatur na Neptunie

Termiczne obrazy Neptuna Termiczne obrazy Neptuna uzyskane od 2006 do 2020 roku
Składanka zdjęć pokazuje termiczne obrazy Neptuna uzyskane od 2006 do 2020 roku. Pierwsze trzy zdjęcia (2006, 2009, 2018) zostały uzyskane instrumentem VISIR na Bardzo Dużym Teleskopie (VLT), należącym do ESO, natomiast obraz z 2020 roku uzyskano instrumemtem COMICS na Teleskopie Subaru (VISIR nie działał w drugiej połowie 2020 roku z powodu pandemii). Po stopniowym ochładzaniu planety, wygląda na to, że biegun południowy uległ dramatycznemu ociepleniu w ostatnich kilku latach, co widać jako jasną plamę na dole Neptuna na zdjęciach z 2018 i 2020 roku.

Źródło:
ESO/M. Roman, NAOJ/Subaru/COMICS
Międzynarodowy zespół astronomów wykorzystał teleskopy naziemne, w tym teleskop VLT należący do Europejskiego Obserwatorium Południowego (ESO), do prześledzenia zmian atmosferycznych temperatur Neptuna przez okres 17 lat. Wykryto zaskakujący spadek globalnej temperatury Neptuna i następujące po nim dramatyczne ocieplenie na biegunie południowym.
30,130,924 unikalne wizyty