| EPUP |
| 5282 planet |
Nowe teleskopy w Paranal do polowania na egzoplanety
Pierwsze światło w należącym do ESO Obserwatorium Paranal w północnym Chile uzyskał system Next-Generation Transit Survey (NGTS). Projekt będzie poszukiwał tranzytujących egzoplanet – planet pozasłonecznych, które przechodzą przed swoją gwiazd i powodują niewielkie osłabienia jej blasku, które można zarejestrować przy pomocy czułych instrumentów. Teleskopy skupią się na odkrywaniu planet wielkości Neptuna i mniejszych, o średnicach od dwóch do ośmiu razy większych niż rozmiary Ziemi.Pierwsze światło w należącym do ESO Obserwatorium Paranal w północnym Chile uzyskał system Next-Generation Transit Survey (NGTS). Projekt będzie poszukiwał tranzytujących egzoplanet – planet pozasłonecznych, które przechodzą przed swoją gwiazd i powodują niewielkie osłabienia jej blasku, które można zarejestrować przy pomocy czułych instrumentów. Teleskopy skupią się na odkrywaniu planet wielkości Neptuna i mniejszych, o średnicach od dwóch do ośmiu razy większych niż rozmiary Ziemi.
Next-Generation Transit Survey (NGTS) jest systemem obserwacji szerokiego pola złożonym z sieci dwunastu teleskopów, każdy o aperturze 20 centymetrów [1]. To nowe urządzenie zostało zbudowane przez konsorcjum brytyjsko-szwajcarsko-niemieckie i będzie pracować w Obserwatorium Paranal w północnym Chile, które charakteryzuje się świetnymi warunkami obserwacyjnymi i bardzo dobrą infrastrukturą.
„Potrzebowaliśmy miejsca, w którym jest wiele pogodnych nocy, a powietrze jest przejrzyste i suche, tak aby można było dokonywać jak najdokładniejszych pomiarów. Paranal to najlepszy wybór” mówi Don Pollacco z University of Warwick w Wielkiej Brytanii, jeden z kierowników projektu NGTS.
System NGTS został zaprojektowany do działania w trybie automatycznym i będzie nieustannie monitorował jasność setek tysięcy względnie jasnych gwiazd na niebie południowym. Ma szukać tranzytujących egzoplanet i osiągnąć dokładność w pomiarach jasności gwiazd na poziomie jednej tysięcznej obserwowanej jasności – taki poziom nie był nigdy do tej pory uzyskiwany za pomocą naziemnych instrumentów o szerokim polu widzenia przeznaczonych do przeglądów nieba [2].
Bardzo duża dokładność pomiarów jasności na całym szerokim polu jest technicznie wymagająca, ale wszystkie niezbędne technologie przetestowano przy użyciu mniejszego, prototypowego systemu, który działał na La Palma na Wyspach Kanaryjskich w latach 2009-2010. NGTS korzysta także z sukcesu eksperymentu SuperWASP, który do tej pory wiedzie prym w kategorii wykrywania wielkich planet gazowych.
Odkrycia dokonane za pomocą NGTS będą następnie badane innymi, większymi teleskopami, w tym należącym do ESO teleskopem VLT. Jednym z celów jest znalezienie małych planet na tyle jasnych, aby udało się wyznaczyć ich masy. Pozwoli to na obliczenie gęstości, a w konsekwencji na wyciągnięcie wniosków odnośnie budowy tych obiektów. Być może podczas tranzytów uda się także zbadać atmosfery egzoplanet. Podczas tranzytu część światła gwiazdy przechodzi przez atmosferę planety, jeśli takową ona posiada, co pozostawia niewielkie, ale możliwe do wykrycia oznaki. Do tej pory wykonano jedynie kilka tego typu obserwacji, natomiast NGST powinien dostarczyć dużo więcej potencjalnych celów do takich badań.
Jest to pierwszy teleskop umieszczony w Paranal, którym nie zarządza ESO. Kilka projektów działającym na mocy podobnych porozumień funkcjonuje w starszych Obserwatorium La Silla. Dane z NGST będą zapisywane w systemie archiwum ESO i dostępne dla astronomów na całym świecie w kolejnych dziesięcioleciach.
Peter Wheatley z University of Warwick, jeden z kierowników projektu NGST, podsumowuje: „Bardzo się cieszymy z rozpoczęcia naszych poszukiwań małych planet wokół pobliskich gwiazd. Odkrycia NGST, i późniejsze obserwacje teleskopami naziemnymi i kosmicznymi, będą ważnym krokiem w badaniach atmosfer i budowy małych planet, takich jak Ziemia.”
W skład konsorcjum NGTS wchodzą: University of Warwick, Wielka Brytania; Queen’s University of Belfast, Wielka Brytania; University of Leicester, Wielka Brytania; University of Cambridge, Wielka Brytania; Geneva University, Szwajcaria oraz DLR Berlin, Niemcy.
[1] Teleskopy NGTS są zmodyfikowanymi wersjami małych komercyjnych teleskopów wysokiej klasy produkowanych przez Astro Systeme Austria (ASA). Kamery NGTS to z kolei zmodyfikowane wersje kamer ikon-L od Andor Technology Ltd (http://www.andor.com), opartych o kamery CCD od e2v (http://www.e2v.com) (kamery w wersji: red-sensitive deep-depletion CCD).
[2] Znajdująca się na orbicie misja NASA o nazwie Kepler ma lepszą dokładność pomiarów jasności gwiazd, ale skanuje mniejszy obszar nieba niż NGTS. Szersze pole poszukiwań NGTS pozwoli znaleźć jaśniejsze przypadki planet pozasłonecznych, lepiej nadające się do dalszych, bardziej szczegółowych badań.
ESO jest wiodącą międzyrządową organizacją astronomiczną w Europie i najbardziej produktywnym obserwatorium astronomicznym na świecie. Wspiera je 16 krajów: Austria, Belgia, Brazylia, Czechy, Dania, Finlandia, Francja, Hiszpania, Holandia, Niemcy, Polska, Portugalia, Szwajcaria, Szwecja, Wielka Brytania oraz Włochy. ESO prowadzi ambitne programy dotyczące projektowania, konstrukcji i użytkowania silnych naziemnych instrumentów obserwacyjnych, pozwalając astronomom na dokonywanie znaczących odkryć naukowych. ESO odgrywa wiodącą rolę w promowaniu i organizowaniu współpracy w badaniach astronomicznych. ESO zarządza trzema unikalnymi, światowej klasy obserwatoriami w Chile: La Silla, Paranal i Chajnantor. W Paranal ESO posiada teleskop VLT (Very Large Telescope - Bardzo Duży Teleskop), najbardziej zaawansowane na świecie astronomiczne obserwatorium w świetle widzialnym oraz dwa teleskopy do przeglądów. VISTA pracuje w podczerwieni i jest największym na świecie instrumentem do przeglądów nieba, natomiast VLT Survey Telescope to największy teleskop dedykowany przeglądom nieba wyłącznie w zakresie widzialnym. ESO jest europejskim partnerem dla rewolucyjnego teleskopu ALMA, największego istniejącego projektu astronomicznego. ESO planuje obecnie 39-metrowy teleskop E-ELT (European Extremely Large optical/near-infrared Telescope - Ekstremalnie Wielki Teleskop Europejski), który stanie się “największym okiem świata na niebo”.
