Planetarium Niebo Keplera zbudowane przez Sekcję Astronomiczną w ŻaganiuW dobie zmian klimatycznych, gdy wieczorem widzimy pierwsze gwiazdy nie mamy żadnej gwarancji na nie po zachodzie słońca a tym bardziej w pełni nocy. Jak więc sobie radzić, gdy za oknem pogoda nas nie rozpieszcza,a my pasjonaci kosmosu tęsknimy za widokiem gwiazd? Pozostaje użyć najnowszej technologii, komputerów, do skompensowania naszych niedostatków. Jednym z najpopularniejszych programów na PC symulujących nocne niebo jest Stellarium. Obecna wersja to już 16.1.0 a z nią coraz więcej funkcjonalności. W ramach zajęć sekcji astronomicznej wykorzystujemy ów program do prezentacji nieba w naszym Planetarium Niebo Keplera, które własnoręcznie wykonaliśmy.
W czasie ostatnich sobotnich zajęć postanowiliśmy sprawdzić działanie dość specyficznego dodatku do tego programu pod nazwą
Stellarium Console. Jego funkcjonalność powinna umożliwić obsługę wyświetlania nieba na zdublowanym ekranie laptopa lub komputera PC z dwoma ekranami. Niestety wersja w tej funkcjonalności jest dość droga, ale jej wypróbowanie nic nie kosztuje. Nie ma jednak co ukrywać, że program, a w zasadzie dodatek, nie sprawdził się, gdyż nie obsługuje zwierciadła ¼ a tylko projekcję przez obiektyw rybie oko.
Pozostała więc tradycyjna wersja wyświetlania nieba. W ramach zajęć musieliśmy skorygować skrypt konfiguracji by prawidłowo odzwierciedlić wszystkie linie i odległości. Przy tej okazji zaprezentowane zostały nowe funkcje najświeższej wersji. A dodany jest cały moduł obliczeń astronomicznych. Strasznie to brzmi, ale nie ma się czego bać. Obliczenia robią się same, trzeba tylko wiedzieć czego się chce.
Zakładka nr 1 – pozycjeZ prawej strony wybieramy z listy rozwijanej jaka klasa obiektów nas interesuje i dla danej lokalizacji obserwatora wyświetlane są widoczne do obserwacji obiekty. W tym przypadku to planety układu słonecznego. Przy czym możemy określić jeszcze jaki typ współrzędnych nas interesuje oraz jaka graniczna jasność obiektów ma być wzięta pod uwagę.
Zakładka nr 2 – efemerydaNa niej jest możliwość wyświetlenia informacji o wybranym obiekcie w wybranym zakresie czasu. Wybieramy z listy ciało niebieskie, oraz jaki interwał czasu ma być wzięty do obliczeń oraz wskazujemy zakres dat w jakich obliczenia mają być wykonane. Po chwili otrzymujemy listę z datami wg kalendarza bieżącego, rachuby ciągłej dni a zawierającą współrzędne obiektu, jasności oraz odległości i elongacji w przypadku np. planet. Zaznaczenie opcji Pokaz daty czy wielkości gwiazdowe pozwala na wyświetlenie na mapie nieba owych danych astronomicznych o wybranym obiekcie.
Zakładka nr 3 – zjawiskaW tej części nowego narzędzia możemy ustalić jakie koniunkcje zajdą miedzy obiektami, np. Księżycem i planetami w określonym zakresie czasu od-do. Wskazujemy jeszcze tylko jakie odległości kątowe maja być brane pod uwagę np. 1º odległości kątowej między Księżycem a planetami. Możemy tez obliczyć opozycji zaznaczając pole wyboru.
Zakładka nr 4 – wysokość w czasieGdy na mapie nieba zaznaczymy obiekt, np. Księżyc to na tej zakładce wyświetli się wykres wysokości ciała niebieskiego w czasie doby. Tu wybrany został Księżyc. Widzimy, że wzniesie się na wysokość ponad 50º a schowa się pod horyzont na głębokość poniżej -20º. Przy czym linia seledynowa wskazuje moment górowania. Żółta zaś to chwila obecna.
Zakładka nr 5 – wykresyDo wyboru mamy rysowanie dwóch wykresów jednocześnie na jednym układzie współrzędnych. Jakie to mają być wykresy wybieramy z listy. Wykresy dla odróżnienia są różnokolorowe. Wybieramy dla jakiego obiektu maja być narysowane, tutaj jest to Księżyc. Klikamy rysuj wykres i po chwili mamy widoczne linie na wykresie. Widzimy jak zmienia się wielkość gwiazdowa i faza Księżyca z biegiem czasu w ciągu roku.
Zakładka nr 6 – Co na niebie?No jedna z najciekawszych zakładek. Gdy chcemy się dowiedzieć, co ciekawego właśnie nam umknęło przez pochmurne niebo to dowiemy się tego z ostatniej zakładki opisywanego narzędzia. Wskazujemy jaki zakres widoczności nas interesuje – dla oka nieuzbrojonego jest to około 6 magnitudo. Z listy wybieramy na jaka chwilę mają być wybrane zjawiska np. około północy lub wieczorem itd. W lewej kolumnie otrzymujemy listę typów obiektów, np. Galaktyki. Z prawej strony pokazują się pasujące obiekty. Listę możemy sobie zapisać do pliku.
Program Stellarium od lat cieszy się niesłabnącym powodzenie. Jest co najmniej kilka programów podobnego typu. Ale dzięki odmiennej funkcjonalności nie wchodzą sobie w drogę. Rozwijane przez liczną grupę pasjonatów programistów otrzymują nowe szaty w regularnych niemal odstępach czasu. Opisywany program jest intuicyjny w obsłudze. Jest tez dostępny za darmo, co jest ważne dla amatorów nieba. Znajdziemy jednak też płatne aplikacje, które współpracują z tym programem jak np. wspominane
Stellarium Console, które wcale nie musi spełniać naszych oczekiwań tak jak to czyni Stellarium. Ładna grafika, nowoczesny interfejs oraz dostępne wersja nawet na najstarsze maszyny czynią z tego programu niesłabnącego lidera. Obserwatorzy przez teleskop sięgną jednak po bardziej wyrafinowane narzędzia takie jak choćby
Cartes du Ciel, który w zasadzie może wszystko, a nawet jeszcze więcej. Ale o nim opowiemy przy kolejnej okazji.
Przeczytaj więcej: