I nadszedł ostatni miesiąc Międzynarodowego Roku Astronomii, miesiąc w którym będziemy mieli okazję obejrzeć wiele wspaniały zjawisk astronomicznych, w tym częściowe zaćmienie Księżyca. Możemy w tym miesiącu pokusić się o obserwacje Merkurego, ale zaznaczam, że należą one do bardzo trudnych do przeprowadzenia. Mimo, że planeta znajdzie stosunkowo daleko od Słońca jak na swoje możliwości, to jednak będzie to tylko 4 stopnie. A jak wykazuje praktyka jet to nie wiele. Możemy jednak zaliczyć się do nielicznej grupy obserwatorów tej planety, bo do wytrwałych świat należy.

Nie zawiodą nas też roje meteorów, a piękne jesienno-zimowe wieczory warto wykorzystać na obserwacje astronomiczne.

A w ostatni dzień roku niespodzianka dla wszystkich - częściowe zaćmienie Księżyca w całości widoczne w Polsce. Zapraszamy na obserwacje, gdyż warunki są bardzo dogodne i wygodne. Po astropatrzeniu w niebo zdążymy się jeszcze zabawić na Sylwestrowych szaleństwach.

Czyli kosmiczne wyprawy Sekcji Astronomicznej

Nadeszła sobota, dzień naszych spotkań w kręgu astronomicznych tajemnic. Listopadowa pogoda nie rozpieszcza nas zbytnio, ale staramy się nie narzekać. Zawsze mamy dla siebie zajęcie. Tak było i tym razem. Z prognoz wiadomym było, że pogoda załamie się w drugiej części zajęć, dlatego postanowiliśmy od razu przejść do rzeczy i udaliśmy się na plac zamkowy, by rozstawić nasz sprzęt. Dzięki uprzejmości Izby Keplera z Muzeum Obozów Jenieckich nadal dysponujemy wypożyczonym teleskopem. I choć niebo zasnuwała mgła skierowaliśmy nasze oczy do starego znanego Księżyca.

Oto grupa miłośników astronomii z toruńskiego Zespołu Szkół nr 10 odkryła asteroidę z Pasa Głównego. Prowadzili oni obserwację i analizę orbity tzw. Kilera, czyli obiektu zagrażającego zderzeniem z Ziemią. Analizowali oni fotografie ukazujące asteroidę 2009 VZ25. Zebrane przez siebie informacje przekazali do koordynatora Patricka Millera projektu 'NEO Confirmation Campaign' z ramienia Astronomical Research Institute.

Jak się okazało, przypadkiem odkryli nową asteroidę o oznaczeniu WY24. Nie jest to pierwszy odkryty obiekt przez ten zespół. Mają oni w sumie na swoim koncie już 10 takich przypadków.

Dzięki National Geographic już dzisiaj możemy poznac tajemnice naszego KSiężyca, ale na tym nie koniec, bo w zanadrzu mamy spotkania z obcymi cywilizacjami a dokładniej poznamy analizę możliwości takich spotkań. Od wielu dziesięcioleci naukowcy starają się zrozumieć jak powstał i działa nasz Wszechświat i mimo, że stale z nowymi odkryciami rodzą się nowe pytania to nie ustajemy w swoich poszukiwaniach. Poznajmy więc osiągnięcia największego naukowca wszech czasów i więżnia swojego ciała Stevena HAWKINGA.

24 listopada 2009
11:00 CZYSTA NAUKA: TAJEMNICE KSIĘŻYCA (Earth Investigated) - serial dokumentalny
W 1969 r. amerykańscy astronauci wylądowali na powierzchni ziemskiego satelity - Księżyca. Ten drugi co do jasności obiekt widziany z powierzchni globu ma duży wpływ na procesy zachodzące na powierzchni naszej planety. W programie podstawowe informacje o Księżycu i jego oddziaływaniu na życie, jakie rozwinęło się na Ziemi.

Kanał Discovery Science ponownie przygotował kilka wartych zainteresowania programów. Poznamy problemy podróży międzyplanetarnych, dzięki najnowszym technikom zobaczymy nasze Słońce od środka oraz poznamy tajniki Wielkiego Zderzacza Hadronów. Oto propozycje na najbliższy okres.

W śród propozycji znajdziemy:

28 listopada 2009r.
10:00 NAJWIĘKSZE Z NAJWIĘKSZYCH: MIĘDZYNARODOWA STACJA KOSMICZNA (Building the Biggest) - serial dokumentalny
Budowa międzynarodowej stacji kosmicznej to jedno z najtrudniejszych przedsięwzięć, jakich podjął się człowiek, zarówno od strony naukowej jak i technicznej.
Emisje:
25 listopada, godz. 10:00 DISCOVERY SCIENCE
25 listopada, godz. 17:00 DISCOVERY SCIENCE
25 listopada, godz. 04:40 DISCOVERY SCIENCE
26 listopada, godz. 10:00 DISCOVERY SCIENCE
26 listopada, godz. 17:00 DISCOVERY SCIENCE

W Opolu działa już od kilku miesięcy automatyczny teleskop w Centrum Handlowym. Wydawałoby się że jest to rozwiązanie czysto komercyjne. Po prostu taki innowacyjny sposób na przyciągnięcie klientów do centrum handlowego. Inwestor wydając 300000 złotych na pewno liczy na zwrot kosztów z nawiązką. No i tu można się pomylić!!!

Firma Uniwersał która jest wykonawcą astronomicznej części projektu, stale rozwija i udoskonala rozwiązanie, aby można było czerpać korzyści z tak prowadzonych obserwacji. Całe obserwatorium jest nastawione głównie na prowadzenie obserwacji Słońca, ale wieczorne obserwacje można również prowadzić. Niespotykaną zaletą tej konstrukcji jest jednak stała archiwizacja prowadzonych obserwacji. Kamera zamontowana na teleskopach w Solarisie, przekazuje obrazy do komputera a ten poprzez łącze sieciowe udostępnia obraz przez Internet na stronie internetowej. W zasadzie mamy dostęp do wyników pracy obserwatorium niezależnie od tego czy przyjedziemy do Opola czy też otworzymy stronę internetową. Oczywiście zakres możliwości wykorzystania tego obserwatorium jest zupełnie inne przez sieć w stosunku do tego co mamy na miejscu w Opolu.

W dniu 21 listopada 2009r. o godzinie 20³⁷ na zachodnim niebie, nad Żaganiem, można było zobaczyć spadający bolid. Przemierzył 1/3 nieba w tym przez gwiazdozbiór Łabędzia by spłonąć w górnych warstwach atmosfery. Widok przepiękny tym bardziej, że nie jest to codzienne zjawisko nawet jak na okres dużej aktywności meteorowej.

Cóż to jest bolid? To wyjątkowo jasny meteor. Zjawisko na tyle rzadkie do obserwacji, że powołano stacje bolidowe do ich monitorowania i fotografowania. Są na tyle jasne, że bez problemu dają się fotografować niewielkimi kamerami. Stacje bolidowe najczęściej obejmują całe niebo nad danym obszarem obserwacji.

Bolidy to meteory o wystarczająco dużej masie by wpadając do atmosfery wywołać bardzo mocne zjawisko świecenia. W wyniku tarcia o górne warstwy atmosfery dochodzi di rozgrzania i stopienie struktury zewnętrznej meteoru. Rozgrzane powietrze zaczyna świecić. Typowe meteory są niewielkie – jak ziarnka piasku. Bolidy są znacznie większe, kilku lub kilkunastocentymetrowej średnicy. Przy kilkudziesięciu kilometrach na sekundę dochodzi do wytworzenia fali przed meteorem w sprężonym powietrzu przed bolidem i dochodzi di jego świecenia. Bolidy są na tyle duże, że potrafią nie spalić się na dużych wysokościach lecz dotrzeć do powierzchni ziemi i stać się meteorytami.

W tym miesiącu zagadka pojawia się na naszych łamach nieco później niż zwykle, ale jest to skutek ogromnego nawału obowiązków jakie na nas spłynęło w ostatnim czasie.

Nadrabiając zaległości podajemy zagadkę do odgadnięcia.

WENUS - tajemnicza planeta, którą obserwował już Galileusz cały czas zadziwia naukowców. Znajduje się przy wewnętrznej granicy ekosfery - obszaru przyjaznego życiu jakie znamy. Nie znaczy to jednak, że możemy się na nią wybrać na wycieczkę. Szokuje ona swoim ostrym i bezwzględnym klimatem. ale dlaczego naukowcy interesują się nią do tego stopnia, że wysyłają tam sondy?

Kiedy pogoda jest pochmurna przez tak długi czas jak teraz, tylko nowy numer Uranii jest w stanie nam poprawić humor. Może właśnie dlatego prenumeratorzy dwumiesięcznika Astronomicznego dostali go już do swoich skrzynek listowych.

Głównym tematem jest oczywiście podsumowanie Międzynarodowego Roku Astronomii. Jak się jednak okazuje nie łatwo jest tego dokonać w tak małej objętości wydania. Ale przynajmniej część wydarzeń zostaje tam zaznaczona, a każdy z nas Mozę się wieloma z nich utożsamić. Są też informacje o światowych wydarzeniach w tym o Kongresie IAU w Brazylii.

Astronomowie odkryli już 400 planet krążących wokół innych gwiazd. Kilka z tych gwiazd jest podobnych do Słońca. Jest nawet cześć planet typu Super Ziemia, ale nadal szukamy świętego Graala - Drugiej Ziemi.

Co dzisiaj wiemy o tych odkrytych planetach, możemy dowiedzieć się z prezentowanego na Kanale National Geographic Chanel filmu 'Najdziwniejsze planety' - o 14.00. Jedne z najnowszych wyników badań astronomicznych pozwalają zaprezentować wszystkim kompendium wiedzy na ten temat. To te 60 minut które warto spędzić przed telewizorem.

Planowanie tematów spotkań Sekcji Astronomicznej jest tylko planowaniem. Jak każdy plan podlegają czasami wielkim zmianom i tak stało się tym razem. Poza punktem przyjęcia nowych członków w skład naszego zespołu (jest już nas 20 osób, w sobotę akces złożyli Mateusz, Marcel, Katarzyna, Tomasz, Patrycja i Damian) , zmianie uległa cała pozostała część. A to za sprawa wielu dyskusyjnych zagadnień otaczających nas. Takim gorącym tematem stał się rok 2012 i różnego rodzaju spekulacje na jego temat. Cześć z nich jak wykazała dyskusja jest popierana Kalendarzem Majów i zawartymi, podobno, w nim informacjami na temat naszych czasów.

15 listopada 1630 roku zmarł wielki astronom Johannes Kepler. W ostatni piątek obchodziliśmy uroczystości związane z tą rocznicą.

Kepler był wielkim astronomem i to wiedzą wszyscy bez wątpienia. Uważam, że wielkim zaszczytem było dla miasta gościć go w swoich murach. Przez te wszystkie lata od jego śmierci, oddawaliśmy mu pamięć na różne sposoby. W Żaganiu działały Towarzystwa naukowe i poświęcano mu wiele uwagi.

Wojny uczyniły jednak spustoszenie w materialnych pamiątkach i w naszych umysłach. Teraz z wielkim mozołem wraca on na zasłużone miejsce. Rok Astronomii przysłużył się szczególnie temu. Bo nie o symbole w postaci nazw ulic, pomników tu tylko chodzi, ale o nas samych. Dzięki dacie roku 2009 zmienili się ludzie i ich stosunek to wspaniałej i niezwykłej nauki astronoma. Do astronomii. Nie można było uczynić większego honoru temu zacnemu uczonemu, jak obudzić pasję do wiedzy w tak wielu umysłach.

13 listopada 2009 roku poświęciliśmy patronowi naszego miasta Johannesowi Keplerowi. Uroczystości były wyjątkowe, a to za sprawą wyjątkowej inicjatywy wyjątkowego zespołu ludzi.

Postanowiliśmy zaczęć ten dzień odwiedzeniem świeżo upieczonego szlaku Keplera. Bo w naszym miesicie, jak się okazuje, jest już sporo miejsc przypisanych na różne sposoby temu wielkiemu astronomowi. Szlak zaczyna się oczywiście od miejsca gdzie niegdyś stała Brama Szpitalna. Miejsce gdzie mieszkał on razem z rodziną na polecenie Księcia. Po tamtych czasach pozostała w tym miejscu replika bramy – dzisiaj znajdująca się w remoncie i wracająca do swojej świetności cięgi innym zapaleńcom. Szlakiem Keplera prowadziła nas Pani Justyna z Izby Keplera. Na każdym przystanku i w drodze opowiadała same ciekawości o naszym wspaniałym mieszkańcu. Jak się okazało, tylko w ciągu tych dwóch lat swojego pobytu zostawił on w naszym mieście wiele wspomnień o sobie.

Zwierciadło teleskopu kosmicznego Hubble'a jest wykonane z taka precyzją, że gdyby zostało powiększone do wielkości Ameryki Północnej to największe nierówności miałyby zaledwie kilka centymetrów wysokości.

Pomimo tej wielkiej precyzji nie udało się uniknąć problemów z optyka teleskopu. Rozwiązania problemu z krótkowzrocznością podjęły się aż trzy firmy na świecie, ale tylko jedna osiągnęła cel. Na szczęście. Wykonane soczewki korygujące są wyjątkowego kształtu. Nie mniejszym problemem było umieszczenie układu korekcyjnego w samym teleskopie.

Ale czego ludzie nie potrafią dokonać.

Zostało Uruchomione specjalne konto w Banku PKO-BP na które można dokonywać wpłat na rzecz budowy Żagańskiego Obserwatorium Astronomicznego. Oto jego numer:

85 1020 5460 0000 5702 0083 3228

można dopisać hasło OBSERWATORIUM

Konto zostało założone i uruchomione przez Centrum Kultury w Żaganiu. Wszystkie środki wpływające na nie zostaną przeznaczone wyłącznie na budowę i wyposażenie obserwatorium w sprzęt. Wpłat mogą dokonywać wszyscy chętni. Dla szczególnie hojnych przeznaczamy specjalne preferencje i wyróżnienia. Między innymi w obserwatorium znajdzie się specjalna tablica pamiątkowa zawierająca nazwy i nazwiska wszystkich sponsorów inwestycji, nawet tych najdrobniejszych. Będzie też wiele innych, ale o tym innym razem.

Do naszej atmosfery wpadają różne dziwne obiekty z Kosmosu. Jednymi z nich są wysokoenergetyczne cząstki materii. Taką była cząstka o niesamowitej nazwie Oh-My-God. Niosła ze sobą energię 50 juli. W wyniku jej wizyty w naszej atmosferze powstało 200 mld cząstek wtórnych - pozytonów, elektrony miony z prędkościami podświetlnymi. Zaobserwowano ją 15 października 1991r. nad amerykańskim stanem Utah. To największa energia jaką udało się zarejestrować w obserwacjach tego typu wejść do atmosfery.

Co może mieć wspólnego znany swego czasu w Ameryce proszek do prania ze światem fizyki? Oczywiście oprócz tego, że dzięki nauce tego typu produkty powstają. Dzięki fizykowi teoretykowi Frankowi Wilczkowi teoretycznie przewidywane cząstki otrzymały nazwę od tego produktu w jednym zasadniczy celu. Miałyby oczyścić fizykę cząstek z problemów związanych z łamaniem przez naturę symetrii CP. Jak się okazuje sprawa jest dość poważna i daleko idąca w skutkach. Ale zacznijmy od początku.

Co to takiego ta symetria CP? Układ fizyczny może zostać poddany różnym przekształceniom. I tak przekształcenie C zamienia ładunek, czyli zamienia cząstkę w odpowiadającą antycząstkę. Natomiast przekształcenie P jest operacją lustrzanego odbicia. Złożenie tych przekształceń daje ciekawy efekt symetrii. Jeśli kwark zmienimy na atykwark i spojrzymy w lustro powinniśmy zobaczyć to samo co przed przekształceniem – wtedy zachowana jest symetria CP.

To nie było zwyczajne spotkanie Sekcji Astronomicznej. Nawet dzień spotkania zmieniliśmy na rzecz tego wyjątkowego przedsięwzięcia. Ale zacznijmy wszystko od początku.

Zazwyczaj wszelkie przedsięwzięcia planuje się z większym wyprzedzeniem. Tak chociaż by się do nich przygotować. Ale teraz nie było czasu. Członkowie naszej sekcji należą do dość aktywnych ludzi i tak jest z Szymonem. On jest po prostu harcerzem. I tak oto hufiec zorganizował święto latawca. Świętując tym samym odwieczne marzenie człowieka o lataniu w przestworzach, a nawet dalej w kosmosie.

Jak co miesiąc przedstawiamy kalendarium zjawisk mających miejsce na niebie. Wszystkie na pewno godne są naszego zainteresowania. Kalendarz opracowana jak zwykle jest przez dr Tomasza Ściężora, który dba o to by nie brakowało nam wrażeń przez kolejny miesiąc.

Wśród atrakcji mamy możliwość obserwacji praktycznie wszystkich planet, z wyjątkiem planety karłowatej Plutona, który jest zbyt blisko Słońca. Wymaga to naszej pracy przez całą noc, jako że Wenus i Saturn widoczne są nad ranem a Mars w drugiej połowie nocy.

W tym miesiącu widoczne są cztery roje meteorów, więc atrakcji nie zabraknie. Na niebie będzie można zaobserwować bolidy o dużej jasności, trzeba tylko uzbroić się w cierpliwość myśliwego.

DLACZEGO NIEBO JEST CIEMNE?

Do wykonania jednej z najbardziej podstawowych obserwacji kosmologicznych nie trzeba wielkich teleskopów, nie trzeba wielu nocy obserwacji. Wystarczy jedna gwiaździsta noc... i chwila zastanowienia. Zastanowienia nad tym, dlaczego niebo jest gwiaździste.