jacek 14/03/2015
• Sekcja Astronomiczna
• 3001 czytań
0 komentarzy

Dzień liczby PiPodziwu godna liczba Pi - pisała o niej Wisława Szymborska, matematyk William Shanks przez 15 lat wyliczał 707 cyfr jej rozwinięcia, a uczelnie poświęcają jej specjalne wykłady i warsztaty. W sobotę liczba Pi obchodzi swoje święto.

Pi (3,14) jest jedną z pierwszych odkrytych przez człowieka liczb niewymiernych. Oznacza stosunek długości obwodu koła do długości jego średnicy.

Co ciekawe, Pi jako jedyna liczba ma swoje święto. Jest ono szczególnie popularne w kręgach akademickich USA. Datę 14 marca wybrano nieprzypadkowo - w Stanach Zjednoczonych zapisuje się ją jako 3.14, co stanowi jej przybliżoną wartość. Po raz pierwszy dzień liczby Pi obchodzono w 1988 r. w muzeum nauki Exploratorium w San Francisco.

Jako pierwszy wartość liczby Pi, z dokładnością do dwóch miejsc po przecinku, obliczył najprawdopodobniej Archimedes w III w. p.n.e. Jednak odkryli ją ci, którzy wymyślili koło, czyli Sumerowie. Informacje o Pi znajdują się też w Piśmie Świętym, bo liczba ta pojawia się przy okazji budowy świątyni Salomona. Pi badali również Egipcjanie, którzy podawali, że jest to 16/9 podniesione do kwadratu, co było już dosyć dokładnym przybliżeniem tej liczby.

Na początku XVII w. niemiecki matematyk Ludolph van Ceulen, podał jej rozwinięcie z dokładnością do 35 miejsc po przecinku. Po śmierci uczonego liczbę Pi wyryto na jego nagrobku i właśnie dzięki niemu liczba Pi bywa nazywana "ludolfiną". Pod koniec XIX wieku brytyjski matematyk amator William Shanks obliczył wartość liczby Pi z dokładnością do 707 miejsc po przecinku. Ponieważ obliczenia prowadził ręcznie, osiągnięcie to zajęło mu 15 lat.

Współcześni pasjonaci matematyki mają ułatwione zadanie. W styczniu 2010 r. francuski informatyk Fabrice Bellard ogłosił, że obliczył liczbę Pi do prawie 2,7 bilionów miejsc po przecinku. Rekordowych obliczeń dokonał na domowym komputerze. Poprzedni rekord – należący do Japończyka Daisuke Takahashi z Uniwersytetu Sukuba - pobił o około 123 miliardy miejsc po przecinku.

Liczba Pi inspiruje jednak nie tylko naukowców, ale też artystów. Jeden ze swoich wierszy poświęciła jej Wisława Szymborska.

"Podziwu godna liczba Pi
trzy koma jeden cztery jeden.
Wszystkie jej dalsze cyfry też są początkowe,
pięć dziewięć dwa, ponieważ nigdy się nie kończy.
Nie pozwala się objąć sześć pięć trzy pięć spojrzeniem,
osiem dziewięć obliczeniem/ siedem dziewięć wyobraźnią,
a nawet trzy dwa trzy osiem żartem, czyli porównaniem
cztery sześć do czegokolwiek
dwa sześć cztery trzy na świecie”

– opisywała ludolfinę w wierszu "Liczba Pi” noblistka.

Ludolfinę można również … usłyszeć. Po przypisaniu kolejnym dźwiękom gamy cyfr od 1 do 9 i "zagraniu" ludolfiny, czyli kolejnych cyfr jej rozwinięcia, powstanie melodia, której można posłuchać na stronie: Link.

Bardzo dużą popularnością liczba Pi cieszy się w Stanach Zjednoczonych. Do dziś z okazji jej święta pieczone są tam okrągłe placki ("pie" wymawia się podobnie do "pi") i dyskutuje się o dziwnych właściwościach tej liczby.

Do obchodów dnia liczby Pi dołączyły też niektóre polskie uczelnie i instytucje naukowe. W sobotę 14 marca po raz czwarty święto liczby Pi odbędzie się na Wydziale Fizyki Matematyki i Informatyki Politechniki Krakowskiej. Wśród atrakcji bicie rekordu w recytowaniu z pamięci jak najdokładniejszego rozwinięcia liczby Pi. W biciu rekordu mogą wziąć udział osoby, które potrafią wyrecytować nawet niewielką liczbę cyfr, ponieważ oprócz rekordu indywidualnego bity będzie rekord wszystkich cyfr wyrecytowanych w tym dniu. Oprócz tego w programie znalazły się m.in. prezentacje kół naukowych i wykład otwarty: "Czy liczba Pi jest samotna? O geometrycznych korzeniach i algebraicznych własnościach".

Do wspólnego świętowania Dnia Liczby Pi zaprasza Wydział Informatyki Politechniki Białostockiej. Liczba Pi będzie bohaterem IV Podlaskiego Forum Nauczycieli Matematyki i IV Podlaskiego Forum Nauczycieli Informatyki. Sobotnie spotkanie rozpocznie wykład „Od antycznej liczby Pi do elektronicznych treści uczących w matematyce i informatyce”. Potem dr hab. Czesław Bagiński opowie o matematycznych aspektach funkcjonowania Enigmy i matematyce, która pozwoliła jej szyfr złamać.

Na Pomorzu w sobotę jedną z największych atrakcji, organizowanych na Wydziale Matematyki, Fizyki i Informatyki Uniwersytetu Gdańskiego, będzie Trójmiejski Trójmecz Matematyczny gimnazjalistów. Z kolei goście gdańskiego Centrum Hewelianum w dniu liczby Pi będą budowali geodezyjną kopułę, otrzymają certyfikaty Pi-specjalisty, skorzystają z warsztatów kryptologicznych. Gdyńskie Centrum Nauki Experyment przygotowało z tej okazji naukowe „Pi razy x”, czyli zabawę z matematyką. Goście Experymentu sprawdzą, jak „brzmi” liczba Pi wygrywana na soplach lądolodu, a jak „wygląda” zapisana w systemie binarnym.

Na Politechnice Warszawskiej święto liczby Pi będzie częścią Festiwalu Matematyki (12-14 marca). W sobotę organizatorzy postanowili uczcić rocznicę urodzin Wacława Sierpińskiego, wybitnego polskiego matematyka, który urodził się 14 marca 1882 roku, czyli dokładnie w dniu święta liczby Pi.

Dopiero 20 marca święto liczby Pi organizują Instytut Matematyki Uniwersytetu Jana Kochanowskiego w Kielcach oraz Studenckie Koło Naukowe „Rozmaitości”. Wśród atrakcji wykład popularnonaukowy prof. Edwarda Tutaja pt. „Czasami okrężnie, ale w koło Macieju o liczbie π” i rozstrzygnięcie konkursów: "Liczba Pi w architekturze” oraz "Poemat o Pi”.



Źródło: www.naukawpolsce.pap.pl