Styczeń 2010

W roku 2010 wystąpią dwa zaćmienia Słońca: obrączkowe, widoczne 15 stycznia na Oceanie Indyjskim, oraz całkowite, widoczne 11 lipca na południowym Pacyfiku. Obydwa zaćmienia będą niewidoczne w Polsce. Dojdzie także do dwóch zaćmień Księżyca: częściowego 26 czerwca, niewidocznego w Polsce, oraz całkowitego 21 grudnia, widocznego w Polsce przy zachodzie Księżyca.

W 2010 roku do Słońca zbliży się 36 znanych komet, z których aż sześć będzie można obserwować przez większe lornetki.

---

Słońce

Ziemia w swym ruchu po orbicie okołosłonecznej znajdzie się najbliżej Słońca 3 stycznia o 0^h, a zatem Słońce będzie wtedy w perygeum w odległości około 147 mln km. Dni stają się coraz dłuższe. W Warszawie 1 stycznia Słońce wschodzi o 6^h45^m, zachodzi o 14^h34^m, a 31 stycznia wschodzi o 6^h19^m, zachodzi o 15^h21^m. W styczniu Słońce wstępuje w znak Wodnika.

W dniu 15 stycznia wystąpi obrączkowe zaćmienie Słońca, niewidoczne w Polsce.

Księżyc

Bezksiężycowe noce będziemy mieli w połowie stycznia, bowiem kolejność faz Księżyca jest w tym miesiącu następująca: ostatnia kwadra 7^d10^h40^m, nów 15^d07^h11^m, pierwsza kwadra 23^d10^h53^m i pełnia 30^d06^h18^m. W perygeum Księżyc znajdzie się 1 stycznia o 20^h34^m, w apogeum 17 stycznia o 1^h40^m i ponownie w perygeum 30 stycznia o 9^h03^m.

Planety, planety karłowate
i planetoidy

Prawie przez cały styczeń nad ranem można oglądać Merkurego, świecącego nisko nad południowo-wschodnim horyzontem. Maksymalną wysokość, wynoszącą prawie 6°, planeta osiągnie w dniu 19 stycznia, świecąc wtedy z jasnością 0,2^m. Przez teleskop można w tym okresie zobaczyć tarczę Merkurego o średnicy 8'' w fazie zbliżonej do kwadry.

Wenus znajduje się na niebie w pobliżu Słońca i jest niewidoczna.

Mars widoczny jest przez całą noc na pograniczu gwiazdozbiorów Lwa i Raka, świecąc z jasnością -1,3^m. W dniu 29 stycznia o 19^h48^m planeta znajdzie się w opozycji do Słońca, natomiast już 27 stycznia o 18^h44^m nastąpi największe zbliżenie Marsa do Ziemi na odległość 99 331 411 km. Średnica tarczy planety osiągnie wtedy 14'', co umożliwi obserwacje szczegółów powierzchniowych przez niewielkie teleskopy amatorskie. W obserwacjach pomocne będzie położenie Marsa wysoko na nocnym niebie, w momencie górowania osiągające aż 60° nad horyzontem.

Jowisza możemy próbować odnaleźć wieczorem nisko nad południowo-zachodnim horyzontem, jednak o ile na początku stycznia jego wysokość, mierzona pod koniec zmierzchu cywilnego, wynosi prawie 22°, o tyle pod koniec miesiąca zmniejszy się do zaledwie 11°, co spowoduje, że planeta, pomimo jasności -2^m, będzie ginąć w blasku zorzy wieczornej.

W drugiej połowie nocy, w gwiazdozbiorze Panny, widoczny jest Saturn, jako „gwiazda” o jasności 0,8^m. Przez teleskop zobaczymy coraz lepiej widoczny system pierścieni planety.

Wieczorem można próbować odnaleźć Urana, świecącego na granicy gwiazdozbiorów Ryb i Wodnika z jasnością 5,9^m, jednak jego wysokość nad horyzontem (mierzona pod koniec zmierzchu astronomicznego, czyli dwie godziny po zachodzie Słońca) zmniejsza się w ciągu miesiąca od ponad 30° do zaledwie 17°.

Neptun znajduje się na niebie prawie 30° niżej, co przy jasności zaledwie 8^m sprawia, że jego obserwacja jest już niemożliwa.

Planeta karłowata (134340) Pluton wschodzi nad ranem niedługo przed wschodem Słońca i jest niewidoczna, ginąc w blasku zorzy porannej.

W styczniu w pobliżu opozycji znajduje się jasna planetoida (jaśniejsza od 9,0^m):

(4) Vesta, (jasność 6,5^m): 1 I: 10^h40,7^m, +14°13'; 11 I: 10^h41,2^m, +14°57'; 21 I: 10^h38,8^m, +16°00'; 31 I: 10^h33,4^m, +17°17'.

Meteory

W dniach od 1 do 5 stycznia promieniują Kwadrantydy (QUA). Maksimum aktywności spodziewane jest 3 stycznia. Radiant meteorów leży w gwiazdozbiorze Smoka i ma współrzędne: α = 15^h18^m, δ = +49°. Nazwa roju pochodzi od nieistniejącego już na dzisiejszych mapach gwiazdozbioru Quadrans Muralis, umieszczonego w początkach XIX w. na granicy gwiazdozbiorów Smoka, Herkulesa i Wolarza. W wieczornych obserwacjach Kwadrantydów w tym roku nie będzie przeszkadzał Księżyc zbliżający się do ostatniej kwadry.

---

1^d02^h

Złączenie Jowisza z Neptunem w odl. 2°.

1^d18^h

Minimalna libracja Księżyca (0,6°) w kierunku Sinus Iridium (oświetlona).

1^d20^h11^m

Gwiazda zmienna zaćmieniowa Algol (β Per) osiąga minimum jasności. Jasność gwiazdy spada od 2,1^m do 3,4^m

3^d00^h

Ziemia w peryhelium na swej okołosłonecznej orbicie w odl. 147 mln km od Słońca.

3^d07^h

Złączenie Marsa z Księżycem w odl. 7°.

4^d

Gwiazda zmienna długookresowa R Aqr (miryda) (23^h43,8^m, -15°17') osiąga maksimum jasności (6,5^m).

4^d01^h

Złączenie gwiazdy Regulus (α Leo) z Księżycem w odl. 4°.

4^d18^h

Merkury w koniunkcji dolnej ze Słońcem.

5^d08^h

Złączenie Merkurego z Wenus w odl. 3°.

6^d

Księżyc Saturna Tytan w maksymalnej elongacji wschodniej.

6^d14^h

Złączenie Saturna z Księżycem w odl. 8°.

6^d16^h37^m

Gwiazda zmienna η Aql (cefeida) osiąga maksimum jasności (3,5^m).

7^d02^h07^m

Gwiazda zmienna zaćmieniowa WW Aur osiąga minimum jasności. Jasność gwiazdy spada od 5,8^m do 6,6^m.

7^d22^h

Złączenie gwiazdy Spica (α Vir) z Księżycem w odl. 4°.

8^d03^h

Maksymalna libracja Księżyca (9,9°) w kierunku Mare Humboldtianum (zacienione).

8^d16^h18^m

Gwiazda zmienna ζ Gem (cefeida) osiąga maksimum jasności (3,6^m).

9^d21^h25^m

Gwiazda zmienna δ Cep (cefeida) osiąga maksimum jasności (3,5^m).

11^d14^h

Złączenie gwiazdy Antares (α Sco) z Księżycem w odl. 0,5°.

11^d21^h

Wenus w koniunkcji górnej ze Słońcem.

12^d03^h19^m

Gwiazda zmienna zaćmieniowa WW Aur osiąga minimum jasności. Jasność gwiazdy spada od 5,8^m do 6,6^m.

13^d04^h31^m

Gwiazda zmienna zaćmieniowa 1143 Cyg osiąga minimum jasności. Jasność gwiazdy spada od 5,9^m do 6,4^m.

13^d19^h

Złączenie Merkurego z Księżycem w odl. 5°.

13^d20^h51^m

Gwiazda zmienna η Aql (cefeida) osiąga maksimum jasności (3,5^m).

14^d

Gwiazda zmienna długookresowa R Lep (miryda) (4^h59,6^m, -14°48') osiąga maksimum jasności (6,8^m).

14^d

Gwiazda zmienna długookresowa V CrB (miryda) (15^h49,5^m, +39°34') osiąga maksimum jasności (7,5^m) .

14^d

Księżyc Saturna Tytan w maksymalnej elongacji zachodniej.

14^d18^h

Saturn nieruchomy w rektascensji.

15^d

Obrączkowe zaćmienie Słońca. Pas fazy obrączkowej zaćmienia rozpocznie się 15 stycznia 2010 o godzinie 5^h14^m w Afryce, w pobliżu granicy Kamerunu z Republiką Środkowoafrykańską, w punkcie o współrzędnych φ = 6°59'N, λ = 15°39'E. Następnie pas przejdzie przez północną część Republiki Konga, Ugandę i Kenię, opuszczając kontynent afrykański przy granicy Kenii z Somalią. Następnie przejdzie przez północną część Oceanu Indyjskiego, „zahaczając” o południowy kraniec Indii i północny Cejlon. Na kontynent azjatycki wejdzie w Birmie, wkraczając następnie do Chin. Zaćmienie obrączkowe zakończy się 15 stycznia 2010 o godzinie 8^h59^m na wybrzeżu Morza Żółtego, na północ od Szanghaju, w punkcie o współrzędnych φ = 36°50'N, λ = 121°41'E. Maksimum zaćmienia wystąpi 15 stycznia 2010 o godzinie 7^h06^m33^s w północnej części Oceanu Indyjskiego, na południowy-zachód od Indii, w punkcie o współrzędnych φ = 1°37'N, λ = 69°17'E. Maksymalny czas trwania fazy obrączkowej w tym punkcie będzie wynosił aż 11^m07,8^s (następne tak długie zaćmienie obrączkowe wystąpi dopiero 23 grudnia 3043 r.!), wielkość fazy maksymalnej F = 0,9190. W Polsce zaćmienie niewidoczne.

15^d09^h

Złączenie Wenus z Księżycem w odl. 0,5°.

15^d16^h

Minimalna libracja Księżyca (1,4°) w kierunku Mare Australe (oświetlone).

15^d19^h

Merkury nieruchomy w rektascensji.

16^d

Gwiazda zmienna długookresowa R LMi (miryda) (9^h45,6^m, +34°31') osiąga maksimum jasności (7,1^m).

17^d21^h

Złączenie Neptuna z Księżycem w odl. 3°.

18^d06^h

Złączenie Jowisza z Księżycem w odl. 3°.

18^d19^h55^m

Gwiazda zmienna ζ Gem (cefeida) osiąga maksimum jasności (3,6^m).

20^d04^h27^m

Słońce wstępuje w znak Wodnika, jego długość ekliptyczna wynosi wówczas 300°.

20^d06^h

Złączenie Urana z Księżycem w odl. 5°.

21^d01^h05^m

Gwiazda zmienna η Aql (cefeida) osiąga maksimum jasności (3,5^m).

21^d21^h54^m

Gwiazda zmienna zaćmieniowa Algol (β Per) osiąga minimum jasności. Jasność gwiazdy spada od 2,1^m do 3,4^m.

22^d

Księżyc Saturna Tytan w maksymalnej elongacji wschodniej.

23^d11^h

Maksymalna libracja Księżyca (10,1°) w kierunku krateru Schickard (zacieniony).

24^d

Gwiazda zmienna długookresowa T Cep (miryda) (21^h09,6^m, +68°29') osiąga maksimum jasności (6,0^m).

24^d18^h20^m

Gwiazda zmienna zaćmieniowa WW Aur osiąga minimum jasności. Jasność gwiazdy spada od 5,8^m do 6,6^m .

25^d

Gwiazda zmienna długookresowa U Cyg (miryda) (20^h19,6^m, +47°53') osiąga maksimum jasności (7,2^m).

25^d23^h47^m

Gwiazda zmienna δ Cep (cefeida) osiąga maksimum jasności (3,5^m).

27^d08^h

Merkury w maksymalnej elongacji zachodniej od Słońca w odległości 24°45'.

27^d19^h

Mars najbliżej Ziemi w odległości 99 331 411 km.

28^d05^h20^m

Gwiazda zmienna η Aql (cefeida) osiąga maksimum jasności (3,5^m).

28^d23^h32^m

Gwiazda zmienna ζ Gem (cefeida) osiąga maksimum jasności (3,6^m).

29^d

Gwiazda zmienna długookresowa RT Cyg (miryda) (19^h43,6^m, +48°47') osiąga maksimum jasności (7,3^m).

29^d20^h

Mars w opozycji do Słońca.

29^d20^h

Minimalna libracja Księżyca (2,1°) w kierunku Sinus Iridium (zacieniona).

30^d

Księżyc Saturna Tytan w maksymalnej elongacji zachodniej.

30^d20^h15^m

Gwiazda zmienna zaćmieniowa HU Tau osiąga minimum jasności. Jasność gwiazdy spada od 5,9^m do 6,7^m.

31^d13^h

Złączenie gwiazdy Regulus (α Leo) z Księżycem w odl. 5°.

UWAGA:

Momenty wszystkich zjawisk podane są w czasie uniwersalnym UT (Greenwich).

Aby otrzymać datę w obowiązującym w styczniu w Polsce „czasie zimowym”, należy dodać 1 godzinę.

Momenty złączeń planet z Księżycem podane są dla współrzędnych Warszawy. Dla każdego złączenia podano momenty największego zbliżenia obiektów na niebie. Podane są wszystkie złączenia, nie tylko widoczne w Polsce.

Współrzędne równikowe podane są dla Epoki 2000.0.

Opr. dr Tomasz Ściężor
Więcej szczegółów na stronie Uranii