Dzisiejsze kalendarium na marzec zawiera jak zwykle wiele wspaniałych zjawisk astronomicznych do zaobserwowania na naszym niebie. Nad naszymi głowami pojawia się Merkury i poprawiają się coraz bardziej warunki obserwacji Saturna. Mamy tez w kolejce rój meteorów z maksimum 24 marca. Jak zwykle na każdy dzień mamy wyszczególnione wydarzenia. Życzymy miłych wrażeń z obserwacji.

---

W roku 2010 wystąpią dwa zaćmienia Słońca: obrączkowe, widoczne 15 stycznia na Oceanie Indyjskim, oraz całkowite, widoczne 11 lipca na południowym Pacyfiku. Obydwa zaćmienia będą niewidoczne w Polsce. Dojdzie także do dwóch zaćmień Księżyca: częściowego 26 czerwca, niewidocznego w Polsce, oraz całkowitego 21 grudnia, widocznego w Polsce przy zachodzie Księżyca.

W 2010 roku do Słońca zbliży się 36 znanych komet, z których aż sześć będzie można obserwować przez większe lornetki.

Słońce

W punkcie równonocy wiosennej znajdzie się w tym roku 20 marca o 17^h32^m. Punkt ten nosi historyczną nazwę „punktu Barana” (zaczyna się od niego zodiakalny znak Barana) i spełnia bardzo ważną rolę w astronomii: od niego mierzy się na niebie współrzędne kątowe: rektascensję i długość ekliptyczną. Chwilę, w której Słońce znajduje się w punkcie Barana, uważamy za początek wiosny astronomicznej.

W ciągu marca dnia przybywa równo o dwie godziny: w Warszawie 1 marca Słońce wschodzi o 5^h23^m, zachodzi o 16^h15^m, a 31 marca wschodzi o 4^h14^m, zachodzi o 17^h08^m. W marcu Słońce wstępuje w znak Barana.

Księżyc

Bezksiężycowe noce będziemy mieli w połowie marca, bowiem kolejność faz Księżyca jest w tym miesiącu następująca: ostatnia kwadra 7^d15^h42^m, nów 15^d21^h01^m, pierwsza kwadra 23^d11^h00^m i pełnia 30^d02^h25^m. W apogeum Księżyc znajdzie się 12 marca o 10^h06^m, a w perygeum 28 marca o 4^h59^m.

Planety, planety karłowate
i planetoidy

Pod koniec marca wieczorem, nisko nad zachodnim horyzontem pojawia się Merkury, w ostatnim dniu miesiąca wznosząc się, pod koniec zmierzchu astronomicznego, na wysokość ponad 8°. Planeta w tym czasie będzie świecić z jasnością -1^m, przez teleskop zobaczymy jej tarczę o średnicy 6'' w fazie zbliżonej do pełni.

Również wieczorem nad południowo-zachodnim horyzontem coraz wyżej można obserwować Wenus. O ile na początku miesiąca jej wysokość nad horyzontem, mierzona godzinę po zachodzie Słońca, wyniesie jedynie 4°, o tyle w ostatnim dniu marca wzrośnie ona już 10° i planeta, świecąc z jasnością prawie -4^m, powinna być zauważalna na tle zorzy wieczornej.

Mars, widoczny jest w pierwszej połowie nocy wysoko na niebie w gwiazdozbiorze Raka. Planeta powoli oddala się od styczniowej opozycji, w związku z czym jej jasność maleje od -0,6^m na początku marca do +0,1^m. W tym samym czasie od 12'' do zaledwie 9'' zmniejsza się również średnica tarczy planety, utrudniając dostrzeżenie szczegółów powierzchniowych.

Jowisz znajduje się na niebie w pobliżu Słońca i jest niewidoczny.

Przez całą noc w gwiazdozbiorze Panny widoczny jest Saturn, świecący z jasnością +0,5^m. W drugiej połowie marca planeta znajdzie się w opozycji do Słońca, w związku z czym średnica jej tarczy wyniesie aż 20'', co ułatwi obserwacje zarówno zmian w układzie chmur w atmosferze Saturna, jak również struktury pierścieni planety nawet przez niewielkie teleskopy amatorskie. Układ pierścieni Saturna skierowany będzie nadal swoim brzegiem prawie dokładnie w kierunku Ziemi, przez co jego niewielka jasność nie będzie przeszkadzała w dostrzeżeniu słabych księżyców planety przy pomocy tego samego sprzętu obserwacyjnego.

Uran i Neptun przebywają na niebie w pobliżu Słońca i są niewidoczne.

Planeta karłowata (134340) Pluton widoczna jest nad ranem w gwiazdozbiorze Węża, jednakże jej jasność wynosi jedynie 14,5^m i do jej zaobserwowania niezbędny jest teleskop o średnicy zwierciadła przynajmniej 20 cm:

2 III: 18^h20,7^m, -18°15'; 12 III: 18^h21,4^m, -18°14'; 22 III: 18^h21,8^m, -18°14'.

W pobliżu opozycji znajduje się planeta karłowata (1) Ceres, świecąca w gwiazdozbiorze Strzelca z jasnością zmieniającą się w ciągu miesiąca od 8,9^m do 8,6^m:

2 III: 17^h40,7^m, -20°36'; 12 III: 17^h51,9^m, -20°55'; 22 III: 18^h01,6^m, -21°13'.

W marcu w pobliżu opozycji znajdują się jasne planetoidy:

(2) Pallas, (jasność 8,7^m): 2 III: 15^h47,1^m, +8°27'; 12 III: 15^h51,9^m, +11°03'; 22 III: 15^h54,1^m, +13°50'; 1 IV: 15^h53,6^m, +16°40'.

(4) Vesta, (jasność 6,3^m): 2 III: 10^h07,1^m, +21°13'; 12 III: 9^h58,4^m, +22°06'; 22 III: 9^h51,8^m, +22°35'; 1 IV: 9^h48,2^m, +22°42'.

(532) Herculina, (jasność 8,8^m): 2 III: 12^h24,2^m, +24°22'; 12 III: 12^h18,0^m, +26°11'; 22 III: 12^h10,4^m, +27°34'; 1 IV: 12^h02,8^m, +28°21'.

Meteory

W dniach od 25 stycznia do 15 kwietnia promieniuje rozmyty ekliptyczny kompleks strumienia Wirginidów (VIR), przejawiający się poprzez kilka słabo wyróżniających się maksimów aktywności. Prawdopodobnie kompleks ten (a przynajmniej jego część) związany jest z kometą Gambarta obserwowaną w 1834 r. W skład strumienia wchodzą powolne, jasne żółto-pomarańczowe meteory i bolidy. Głównym składnikiem strumienia Wirginidów są alfa Wirginidy, których słabo wyróżnione maksimum aktywności przypada na 24 marca. Rozmyty radiant meteorów ma duży ruch własny, a w okresie maksimum leży w gwiazdozbiorze Panny i jego środek ma współrzędne: α = 13^h00^m, δ = -4°. W obserwacjach tego słabego roju w drugiej połowie nocy w okresie maksimum nie będzie w tym roku przeszkadzał Księżyc w pierwszej kwadrze.

∗ ∗ ∗

2^d05^h

Złączenie Saturna z Księżycem w odl. 8°.

3^d

Księżyc Saturna Tytan w maksymalnej elongacji zachodniej.

4^d04^h

Złączenie Wenus z Uranem w odl. 0,6°.

4^d21^h

Maksymalna libracja Księżyca (9,6°) w kierunku Mare Humboldtianum (zacienione).

5^d02^h31^m

Gwiazda zmienna η Aql (cefeida) osiąga maksimum jasności (3,5^m)

6^d06^h

Złączenie Merkurego z Jowiszem w odl. 3°.

8^d20^h34^m

Gwiazda zmienna zaćmieniowa HU Tau osiąga minimum jasności. Jasność gwiazdy spada od 5,9^m do 6,7^m

9^d22^h07^m

Gwiazda zmienna δ Cep (cefeida) osiąga maksimum jasności (3,5^m)

10^d

Gwiazda zmienna długookresowa R Boo (miryda) (14^h37,2^m, +26°44') osiąga maksimum jasności (7,2^m)

10^d

Księżyc Saturna Tytan w maksymalnej elongacji wschodniej.

11^d

Gwiazda zmienna długookresowa T Aqr (miryda) (20^h49,9^m, -5°09') osiąga maksimum jasności (7,7^m)

11^d09^h

Mars nieruchomy w rektascensji.

11^d18^h

Minimalna libracja Księżyca (2,6°) w kierunku Mare Australe (zacienione).

13^d13^h

Złączenie Neptuna z Księżycem w odl. 3°.

14^d22^h

Złączenie Jowisza z Księżycem w odl. 4°.

15^d

Gwiazda zmienna długookresowa U Cet (miryda) (2^h33,7^m, -13°09') osiąga maksimum jasności (7,5^m)

15^d10^h

Złączenie Merkurego z Uranem w odl. 0,7°.

16^d00^h

Złączenie Urana z Księżycem w odl. 5°.

16^d01^h

Złączenie Merkurego z Księżycem w odl. 5°.

17^d05^h

Złączenie Wenus z Księżycem w odl. 5°.

18^d

Księżyc Saturna Tytan w maksymalnej elongacji zachodniej.

18^d13^h

Uran w koniunkcji ze Słońcem.

19^d01^h

Maksymalna libracja Księżyca (8,5°) w kierunku krateru Schickard (zacieniony).

20^d13^h00^m

Gwiazda zmienna zaćmieniowa U Oph osiąga minimum jasności. Jasność gwiazdy spada od 5,9^m do 6,6^m

20^d17^h32^m

Słońce wstępuje w znak Barana, jego długość ekliptyczna wynosi wtedy 0°; mamy początek wiosny astronomicznej i zrównanie dnia z nocą.

22^d

Gwiazda zmienna długookresowa R Cas (miryda) (23^h58,4^m, +51°24') osiąga maksimum jasności (7,0^m).

22^d00^h

Saturn w opozycji do Słońca.

22^d22^h55^m

Gwiazda zmienna zaćmieniowa 1143 Cyg osiąga minimum jasności. Jasność gwiazdy spada od 5,9^m do 6,4^m

25^d01^h00^m

Gwiazda zmienna zaćmieniowa U Oph osiąga minimum jasności. Jasność gwiazdy spada od 5,9^m do 6,6^m

25^d11^h

Złączenie Marsa z Księżycem w odl. 5°.

26^d

Księżyc Saturna Tytan w maksymalnej elongacji wschodniej.

26^d00^h29^m

Gwiazda zmienna δ Cep (cefeida) osiąga maksimum jasności (3,5^m)

26^d06^h

Minimalna libracja Księżyca (4,1°) w kierunku Sinus Iridium (zacieniona).

28^d21^h20^m

Gwiazda zmienna zaćmieniowa WW Aur osiąga minimum jasności. Jasność gwiazdy spada od 5,8^m do 6,6^m

30^d21^h14^m

Gwiazda zmienna ζ Gem (cefeida) osiąga maksimum jasności (3,6^m)

UWAGA:

Momenty wszystkich zjawisk podane są w czasie uniwersalnym UT (Greenwich).

Aby otrzymać datę w obowiązującym w marcu w Polsce „czasie zimowym”, należy dodać 1 godzinę, aby otrzymać datę w obowiązującym od 28 marca w Polsce „czasie letnim”, należy dodać 2 godziny.

Momenty złączeń planet z Księżycem podane są dla współrzędnych Warszawy. Dla każdego złączenia podano momenty największego zbliżenia obiektów na niebie. Podane są wszystkie złączenia, nie tylko widoczne w Polsce.

Współrzędne równikowe podane są dla Epoki 2000.0.

Opr. dr Tomasz Ściężor Więcej szczegółów na stronie Uranii