W tym miesiącu na niebie króluje Jowisz, którego pod koniec miesiąca możemy podziwiać 27° nad horyzontem. Jego tarcza ma rozmiar 40'' co pozwoli na obserwacje pasów w atmosferze i ich zmian.

W tym miesiącu mamy możliwość obserwacji dwóch rojów meteorytowych. Warunki będą całkiem dobre. W tym miesiącu będzie tez widoczne zaćmienie Księżyca, jednak nie będzie go można obserwować w Polsce.

---

Słońce

W czerwcu deklinacja Słońca wzrasta aż do dnia przesilenia letniego, 21 czerwca, kiedy osiągnie wartość maksymalną: Słońce wstępuje wtedy w zodiakalny znak Raka, rozpoczynając w ten sposób astronomiczne lato. W związku z tym w czerwcu przypada najdłuższy dzień i najkrótsza noc w roku na naszej półkuli.

W Warszawie 1 czerwca Słońce wschodzi o 2^h21^m, zachodzi o 18^h47^m, a 30 czerwca wschodzi o 2^h18^m, zachodzi o 19^h01^m. Najwcześniej Słońce wzejdzie w dniu 17 czerwca (2^h14^m), najpóźniej zajdzie w dniu 25 czerwca (19^h02^m).

26 czerwca wystąpi częściowe zaćmienie Księżyca, niewidoczne w Polsce.

Księżyc

Bezksiężycowe noce będziemy mieli w pierwszej połowie czerwca, bowiem kolejność faz Księżyca jest w tym miesiącu następująca: ostatnia kwadra 4^d22^h13^m, nów 12^d11^h14^m, pierwsza kwadra 19^d04^h30^m i pełnia 26^d11^h31^m. W apogeum Księżyc znajdzie się 3^d16^h52^m, a w perygeum 15^d14^h55^m.

Planety, planety karłowate i planetoidy

Merkury nadal pozostaje na niebie w pobliżu Słońca i jest niewidoczny.

Praktycznie nie zmieniają się warunki wieczornej widzialności Wenus, jednak wysokość planety nad horyzontem w ciągu miesiąca powoli maleje i pod koniec czerwca, w godzinę po zachodzie Słońca, znajdziemy ją na wysokości już tylko 10°. Przez teleskop dostrzeżemy wtedy tarczę planety o średnicy 15'' w fazie zmierzającej do kwadry.

W ciągu miesiąca szybko pogarszają się warunki wieczornej widzialności Marsa, który pod koniec miesiąca, w godzinę po zachodzie Słońca, znajdzie się na wysokości już tylko 17° nad zachodnim horyzontem. W tym samym okresie tarcza planety, o jasności zaledwie +1,4^m, zmniejszy się do średnicy zaledwie 5''.

W czerwcu poprawiają się warunku porannej widzialności Jowisza. Podczas gdy na początku miesiąca, na początku świtu cywilnego, zobaczymy go na wysokości zaledwie 13° nad południowowschodnim horyzontem, o tyle pod koniec czerwca wysokość ta będzie już wynosiła aż 27°. Przez teleskop możemy obserwować tarczę Jowisza o średnicy 40'', zmiany w układzie chmur planety oraz zjawiska w systemie jej księżyców galileuszowych.

Warunki obserwacji Saturna w porównaniu z majem praktycznie się nie zmieniają. Planeta z dnia na dzień świeci jednak coraz niżej nad wieczornym horyzontem i pod koniec miesiąca można ją dostrzec na wysokości już tylko 22°.

Pod koniec miesiąca nad ranem teoretycznie staje się możliwa obserwacja Urana i Neptuna, jednak w ich dostrzeżeniu przeszkadzać będzie niskie położenie nad horyzontem i jasne niebo okresu „białych nocy”.

W związku z „białymi nocami” kończy się praktycznie okres obserwacji planety karłowatej (134340) Pluton.

Planeta karłowata (1) Ceres, w związku z opozycją w dniu 19 czerwca, widoczna jest przez całą noc na granicy gwiazdozbiorów Strzelca i Wężownika jako „gwiazda” o jasności 7,1^m:

10 VI: 17^h57,2^m, -24°57'; 20 VI: 17^h47,5^m, -25°30'; 30 VI: 17^h37,9^m, -25°59'.

W czerwcu w pobliżu opozycji nie znajduje się żadna jasna planetoida (jaśniejsza od 9,0^m).

Meteory

W dniach od 11 do 21 czerwca promieniują meteory z mało aktywnego roju czerwcowych Lirydów (JLY). Maksimum aktywności roju przypada w tym roku w dniu 16 czerwca. Radiant meteorów leży w gwiazdozbiorze Lutni i ma współrzędne: α = 18,5^h, δ = +35°. Istnienie roju jest, jak dotąd, hipotetyczne i wymaga obserwacyjnego potwierdzenia. W jego obserwacjach nie będzie przeszkadzał zbliżający się do pierwszej kwadry Księżyc.

W dniach od 22 czerwca do 2 lipca promieniują meteory z roju czerwcowych Bootydów (JBO). Rój ten obserwowany był w 1916 r., następnie być może w 1921 i 1927 r., po czym zaniknął. Dużym zaskoczeniem było ponowne pojawienie się czerwcowych Bootydów w 1998 r. i to od razu jako aktywnego roju — tzw. zenitalna liczba godzinna (ZHR) przez ponad pół doby wynosiła wtedy od 50 do ponad 100! Macierzysta kometa roju, 7P/Pons-Winnecke przechodziła przez peryhelium w styczniu 1996 i ponownie w maju 2002. Obecnie orbita komety zbliża się do orbity Ziemi na odległość aż 0,24 j.a., tak więc aktywność z 1998 r. musiała być związana ze starszym materiałem krążącym po orbicie rezonansowej z Jowiszem (z 1819, 1869 lub 1825 r.). Tegoroczne maksimum przewidywane jest w dniu 27 czerwca ok. godziny 14^h30^m UT, możliwe jest również spotkanie Ziemi z cząstkami komety, pozostawionymi podczas powrotów w 1819 r. (24 czerwca o 3^h53^m), 1825 r. (24 czerwca o 1^h22^m), 1830 r. (24 czerwca o 0^h07^m) i 1836 r. (23 czerwca o 22^h40^m). Radiant meteorów leży w gwiazdozbiorze Wolarza i ma w tym dniu współrzędne: α = 14^h56^m, δ = +48°. Niestety, w obserwacjach tych niezwykle wolnych meteorów będzie przeszkadzał Księżyc w pobliżu pełni, niemniej jednak wszelkie obserwacje tego roju mogą mieć dużą wartość naukową.

1^d05^h

Minimalna libracja Księżyca (3,1°) w kierunku Mare Australe (zacienione).

3^d

Gwiazda zmienna długookresowa R Aql (miryda) (19^h06,4^m, +8°14') osiąga maksimum jasności (6,1^m).

3^d16^h

Złączenie Neptuna z Księżycem w odl. 4°.

6^d

Księżyc Saturna Tytan w maksymalnej elongacji zachodniej.

6^d04^h

Złączenie Jowisza z Księżycem w odl. 6°.

6^d05^h

Złączenie Urana z Księżycem w odl. 5°.

8^d09^h

Maksymalna libracja Księżyca (8,5°) w kierunku krateru Schickard (oświetlony).

8^d09^h

Złączenie Jowisza z Uranem w odl. 0,4°.

9^d22^h33^m

Gwiazda zmienna ζ Gem (cefeida) osiąga maksimum jasności (3,6^m) .

11^d00^h

Złączenie Merkurego z Księżycem w odl. 4°.

14^d

Księżyc Saturna Tytan w maksymalnej elongacji wschodniej.

14^d18^h

Minimalna libracja Księżyca (2,4°) w kierunku Sinus Iridium (zacieniona).

15^d00^h04^m

Gwiazda zmienna zaćmieniowa 1143 Cyg osiąga minimum jasności. Jasność gwiazdy spada od 5,9^m do 6,4^m .

15^d04^h

Złączenie Wenus z Księżycem w odl. 4°.

17^d

Gwiazda zmienna długookresowa R Lyn (miryda) (7^h01,3^m, +55°20') osiąga maksimum jasności (7,9^m).

17^d12^h

Złączenie Marsa z Księżycem w odl. 6°.

18^d

Gwiazda zmienna długookresowa R Dra (miryda) (16^h32,6^m, +66°45') osiąga maksimum jasności (7,6^m).

19^d05^h

Złączenie Saturna z Księżycem w odl. 8°.

19^d21^h09^m

Gwiazda zmienna δ Cep (cefeida) osiąga maksimum jasności (3,5^m) .

21^d05^h

Maksymalna libracja Księżyca (8,2°) w kierunku Mare Humboldtianum (oświetlone).

21^d11^h28^m

Słońce wstępuje w znak Raka, jego długość ekliptyczna wynosi wtedy 90°. Początek astronomicznego lata.

21^d22^h34^m

Gwiazda zmienna zaćmieniowa U Oph osiąga minimum jasności. Jasność gwiazdy spada od 5,9^m do 6,6^m .

22^d

Księżyc Saturna Tytan w maksymalnej elongacji zachodniej.

26^d

Częściowe zaćmienie Księżyca, widoczne w centralnej i wschodniej części Australii, na Nowej Gwinei, środkowej części Oceanu Spokojnego i na całym kontynencie Antarktydy; w południowowschodniej Azji, Indonezji, zachodniej Australii i zachodniej części Oceanu Spokojnego przy wschodzie Księżyca, oraz w południowozachodniej części Ameryki Północnej, w praktycznie całej Ameryce Południowej i we wschodniej części Pacyfiku przy zachodzie Księżyca. Przebieg zaćmienia: początek zaćmienia półcieniowego: 8^h57^m, początek zaćmienia częściowego: 10^h17^m, maksimum zaćmienia: 11^h38^m, koniec zaćmienia częściowego: 13^h00^m, koniec zaćmienia półcieniowego: 14^h20^m. Maksymalna faza zaćmienia częściowego wyniesie 0,5368. Zaćmienie niewidoczne w Polsce.

27^d

Gwiazda zmienna długookresowa W Cet (miryda) (0^h02,1^m, -14°41') osiąga maksimum jasności (7,6^m).

27^d22^h20^m

Gwiazda zmienna η Aql (cefeida) osiąga maksimum jasności (3,5^m) .

28^d07^h

Merkury w koniunkcji górnej ze Słońcem.

28^d10^h

Minimalna libracja Księżyca (3,2°) w kierunku Mare Australe (zacienione).

30^d

Księżyc Saturna Tytan w maksymalnej elongacji wschodniej.

UWAGA:

Momenty wszystkich zjawisk podane są w czasie uniwersalnym UT (Greenwich).

Aby otrzymać datę w obowiązującym w czerwcu w Polsce „czasie letnim”, należy dodać 2 godziny.

Momenty złączeń planet z Księżycem podane są dla współrzędnych Warszawy. Dla każdego złączenia podano momenty największego zbliżenia obiektów na niebie. Podane są wszystkie złączenia, nie tylko widoczne w Polsce.

Współrzędne równikowe podane są dla Epoki 2000.0.

Opr. dr Tomasz Ściężor
Więcej szczegółów na stronie Uranii