Jak co roku, czwarty miesiąc roku jest Międzynarodowym Miesiącem Astronomii. W tym roku poświęcamy go pierwszemu człowiekowi w kosmosie, który 50 lat temu jako pierwszy zdobył przestrzeń kosmiczną. Był nim Jurij Gagarin - radziecki kosmonauta. Z tej okazji na całym świecie organizowane będą różne imprezy i pokazy o charakterze astronomicznym.

W tym wydaniu kalendarium znajdziemy sporo ciekawych wydarzeń. Niestety większość planet jest w pobliży Słońca. Za to Saturn zajmuje najważniejsze miejsce na nieboskłonie wśród nich. Króluje całą noc i przyciąga amatorów jego pierścieni oraz astrofotografów. Do ostatnich obserwacji zachęca Merkury.

Wśród rojów najważniejszy to Lirydy. Białe i powolne meteory dają jak zwykle niezapomniane wrażenia z nocnych obserwacji. Poza tym zdarzą się też i meteory sporadyczne (nie związane z rojem), a może i niespodziewany bolid. Niestety Księżyc nas nie będzie rozpieszczał, zwłaszcza w pełni.

---

Słońce
Wznosi się po ekliptyce coraz wyżej ponad równik niebieski, w związku z czym dzień jest coraz dłuższy. W ciągu miesiąca dnia przybywa prawie o dwie godziny: w Warszawie 1 kwietnia Słońce wschodzi o 4^h12^m, zachodzi o 17^h09^m, a 30 kwietnia wschodzi o 3^h08^m, zachodzi o 17^h59^m. W kwietniu Słońce wstępuje w znak Byka.

Księżyc
Bezksiężycowe noce będziemy mieli na początku i pod koniec kwietnia, bowiem kolejność faz Księżyca jest w tym miesiącu następująca: nów 3^d14^h32^m, pierwsza kwadra 11^d12^h05m, pełnia 18^d02^h44^m i ostatnia kwadra 25^d02^h47^m. W apogeum Księżyc znajdzie się 2^d09^h01^m, w perygeum 17^d06^h01^m i ponownie w apogeum 29^d18^h03^m.


Planety, planety karłowate i planetoidy
W pierwszych dniach kwietnia wieczorem można jeszcze obserwować Merkurego, który 1 kwietnia, w godzinę po zachodzie Słońca, wzniesie się na wysokość ponad 7° nad zachodnim horyzontem. Wenus, Mars i Jowisz znajdują się na niebie w pobliżu Słońca i są niewidoczne. Przez całą noc, nadal w gwiazdozbiorze Panny, odnajdziemy Saturna świecącego z jasnością +0,5^m. W związku z przebywaniem planety w pobliżu opozycji jej tarcza osiąga największą w 2011 r. średnicę równą 19,2'. Przez teleskop zobaczy my wyraźnie widoczny system pierścieni planety oraz jej najjaśniejsze księżyce. Już przez lornetkę zobaczymy Rheę (9,7^m) i Tytana (8,3^m), natomiast teleskop o średnicy lustra 25 cm pozwoli również na dostrzeżenie Mimasa (12,9^m), Enceladusa (11,7^m), Tethys (10,2^m), Dione (10,4^m) i Iapetusa (od 10,4^m w maksymalnej elongacji zachodniej do 11,8^m w maksymalnej elongacji wschodniej).

Uran i Neptun nadal przebywają na niebie w pobliżu Słońca i są niewidoczne.

Poprawiają się nieco warunki widzialności planety karłowatej (134340) Pluton, która nad ranem, na półtorej godziny przed wschodem Słońca, wznosi się na wysokości 15° nad południowym horyzontem: 6 IV: 18^h30,9^m, -18°44'; 14 IV: 18^h30,9^m, -18°44'; 22 IV: 18^h30,8^m, -18°43'; 30 IV: 18^h30,5^m, -18°43'. W kwietniu w pobliżu opozycji nie znajdują się żadne jasne planetoidy (jaśniejsze od 9,0^m).

Meteory
W dniach od 16 do 25 kwietnia promieniują Lirydy (LYR), związane z kometą C/1861 G1 (Thatcher), obserwowaną w 1861 r. W skład roju wchodzą białe, stosunkowo powolne meteory. W latach 1803 i 1922 obserwowane były deszcze meteorów z tego roju. Maksimum aktywności w tym roku spodziewane jest między 22 kwietnia, godz. 15^h30^m a 23 kwietnia, godz. 2^h30^m. Radiant meteorów leży w gwiazdozbiorze Lutni i ma współrzędne rekt. 18^h04^m, deki.+34°. Warunki obserwacji w tym roku są niezbyt dobre, gdyż będzie w nich przeszkadzał Księżyc między pełnią a ostatnią kwadrą.

2^d11^h
Złączenie Marsa z Księżycem w odl. 5°.

2^d16^h
Złączenie Urana z Księżycem w odl. 5°.

3^d
Gwiazda zmienna długookresowa R Lep (miryda) (4^h59,6^m, -14°48') osiąga maksimum jasności (9,6^m)

3^d17^h
Saturn w koniunkcji ze Słońcem.

3^d19^h38^m
Gwiazda zmienna ηAql (cefeida) osiąga maksimum jasności (3,5)

3^d21^h
Złączenie Jowisza z Księżycem w odl. 5°.

3^d21^h
Złączenie Marsa z Uranem w odl. 0,2°.

4^d10^h
Złączenie Merkurego z Księżycem w odl. 0,7°.

5^d
Księżyc Saturna Tytan w maksymalnej elongacji zachodniej.

5^d22^h
Minimalna libracja Księżyca (6,2°) w kierunku krateru Schickard (zacieniony).

6^d17^h
Jowisz w koniunkcji ze Słońcem.

8^d
Gwiazda zmienna długookresowa T Her (miryda) (18^h09,1^m, +31°01') osiąga maksimum jasności (8,1^m).

8^d23^h48m
Gwiazda zmienna zaćmieniowa 1143 Cyg osiąga minimum jasności. Jasność gwiazdy spada od 5,9^m do 6,4m

9^d19^h
Merkury w koniunkcji dolnej ze Słońcem.

10^d23^h52m
Gwiazda zmienna η Aql (cefeida) osiąga maksimum jasności (3,5^m)

11^d00^h40m
Gwiazda zmienna δ Cep (cefeida) osiąga maksimum jasności (3,5^m)

12^d20^h
Maksymalna libracja Księżyca (8,4°) w kierunku Sinus iridium (zacieniona).

12^d22^h
Złączenie Jowisza z Merkurym w odl. 3°.

13^d
Gwiazda zmienna długookresowa R Cyg (miryda) (19^h36,8^m, +50° 12') osiąga maksimum jasności (7,5^m)

13^d
Księżyc Saturna Tytan w maksymalnej elongacji wschodniej.

17^d05^h
Złączenie Saturna z Księżycem w odl. 8°. 18^d17^h
Minimalna libracja Księżyca (5,8°) w kierunku Mare Humboidtianum (zacienione).

19^d18^h
Złączenie Marsa z Merkurym w odl. 0,5°.

20^d10^h16^m
Słońce wstępuje w znak Byka, jego długość ekliptyczna wynosi wówczas 30°.

21^d
Gwiazda zmienna długookresowa T Aqr (miryda) (20h49,9^m, -5°09') osiąga maksimum jasności (7,7^m)

22^d
Księżyc Saturna Tytan w maksymalnej elongacji zachodniej.

22^d05^h
Merkury nieruchomy w rektascensji.

23^d02^h
Złączenie Wenus z Uranem w odl. 1°.

24^d23^h
Maksymalna libracja Księżyca (7,6°) w kierunku Mare Australe (zacienione).

27^d
Gwiazda zmienna długookresowa RU Her (miryda) (16^h10,2^m, +25°04') osiąga maksimum jasności (8,0^m)

27^d05^h
Złączenie Neptuna z Księżycem w odl. 4°.

29^d
Księżyc Saturna Tytan w maksymalnej elongacji wschodniej.

29^d22^h10^m
Gwiazda zmienna zaćmieniowa U Oph osiąga minimum jasności. Jasność gwiazdy spada od 5,9^m do 6,6^m

30^d
Gwiazda zmienna długookresowa U Cyg (miryda) (20^h19,6^m, +47°53') osiąga maksimum jasności (7,2^m)

30^d20^h
Złączenie Wenus z Księżycem w odl. 6°.

UWAGA: Momenty wszystkich zjawisk podane są w czasie uniwersalnym UT (Greenwich). Aby otrzymać datę w obowiązującym w marcu w Polsce czasie zimowym, należy dodać 1 godzinę, aby otrzymać datę w obowiązującym od 27 marca w Polsce czasie letnim, należy dodać 2 godziny. Momenty złączeń planet z Księżycem podane są dla współrzędnych Warszawy. Dla każdego złączenia podano momenty największego zbliżenia obiektów na niebie. Podane są wszystkie złączenia, nie tylko widoczne w Polsce. Współrzędne równikowe podane są dla Epoki 2000.0.

Opr. Tomasz Ściężor Więcej znajdziecie w pierwszym numerze Uranii na 2011r.

Przeczytaj więcej:
• Urania Postępy Astronomii
• Prenumerata U-PA