Kometa przecina warkoczem gromadę otwartą M44 , Autor: Michael Jäger i Gerald Rhemann Sierpień upłynie nam pod znakiem dwóch najważniejszych wydarzeń: kometa roku C/2009 P1 (Garradd) oraz Perseidy 2011. Każdego roku wyczekujemy nan nie z niecierpliwością, bo liczymy na wielki deszcz z ich strony. Czy tak będzie tym razem, jeszcze nie wiemy, ale najważniejsze co musi nam dopisać to pogoda, z którą w sierpniu bywa krucho. Szczególnie wtedy jest z nią krucho, jak czekamy na ważne wydarzenie typu zaćmienie, maksimum roju czy zbliżenie wyjątkowego obiektu do Ziemi.

Kometa przez prawie cały miesiąc będzie wysoko na niebie i to z terenu naszej Polski. Coraz ciemniejsze noce będą sprzyjać obserwacją jej komy i warkoczy. Warto pokusić się nawet o najprostsze fotografie, bo pamiątka to będzie niezwykła na całe lata. Kometa, jak to z nimi bywa, zaskoczyć nas może w ostatniej chwili. A to wybuchnie i rozświeci się niespodziewanie, albo zgaśnie i zniknie nikomu nic wcześniej nie mówiąc.

---

Słońce

W sierpniu deklinacja Słońca nadal maleje, w związku z czym dni są coraz krótsze. W Warszawie 1 sierpnia Słońce wschodzi o 2^h56^m, zachodzi o 18^h28^m, a 31 sierpnia wschodzi o 3^h45^m, zachodzi o 17^h27^m. W sierpniu Słońce wstępuje w znak Panny.

Księżyc

Bezksiężycowe noce będziemy mieli na początku i pod koniec sierpnia, bowiem kolejność faz Księżyca jest w tym miesiącu następująca: pierwsza kwadra 6^d11^h08^m, pełnia 13^d18^h57^m, ostatnia kwadra 21^d21^h54^m i nów 29^d03^h04^m. W perygeum Księżyc znajdzie się 2^d21^h00^m, w apogeum 18^d16^h24^m i ponownie w perygeum 30^d17^h36^m.

C/2009 P1 (Garradd)

Planety, planety karłowate
i planetoidy

Po koniec miesiąca nad ranem, nisko nad północno-wschodnim horyzontem pojawi się Merkury, który w ostatnim dniu sierpnia na początku świtu cywilnego wzniesie się na wysokość 8°, świecąc z jasnością 0^m. Przez teleskop zobaczymy wtedy tarczę planety w postaci wąskiego sierpa o średnicy 8''.

Wenus nadal znajduje się na niebie w pobliżu Słońca i jest niewidoczna.

Nad ranem w gwiazdozbiorze Bliźniąt znajdziemy Marsa, na godzinę przed wschodem Słońca świecącego na wysokości 30° nad wschodnim horyzontem z jasnością +1,4^m. Mała średnica tarczy planety, wynosząca zaledwie 4'', w praktyce uniemożliwi dostrzeżenie jakichkolwiek szczegółów powierzchniowych.

Jowisz widoczny jest w drugiej połowie nocy w gwiazdozbiorze Ryb, świecąc z jasnością -2,2^m.

Warunki wieczornej obserwacji Saturna w ciągu miesiąca pogarszają się. Pod koniec zmierzchu cywilnego wysokość planety nad południowo-zachodnim horyzontem zmniejsza się od 12° do zaledwie 5° i przy jasności planety wynoszącej zaledwie +1^m jej dostrzeżenie w blasku zorzy wieczornej jest praktycznie niemożliwe.

Sierpień jest bardzo dobrym miesiącem do obserwacji Urana (5,7^m) i Neptuna (7,8^m) w związku z ich przebywaniem w pobliżu opozycji. Do dostrzeżenia tarcz obu planet (o średnicach odpowiednio 3,7'' i 2,3'') niezbędny jest teleskop o średnicy przynajmniej 10 cm i powiększeniu 100×.

Warunki wieczornej widzialności planety karłowatej (134340) Pluton w porównaniu z lipcem praktycznie nie ulegają zmianie:

9 VIII: 18^h21,4^m, -10°58'; 19 VIII: 18^h20,8^m, -19°00'; 29 VIII: 18^h20,3^m, -19°02'.

Planeta karłowata (1) Ceres widoczna jest wieczorem w gwiazdozbiorze Wieloryba jako „gwiazda” o jasności rosnącej od 8,4^m do 7,8^m:

9 VIII: 0^h23,3^m, -13°17'; 19 VIII: 0^h20,3^m, -14°16'; 29 VIII: 0^h15,3^m, -15°20'.

W sierpniu w pobliżu opozycji znajdują się jasne planetoidy (jaśniejsze od 9,0^m):

(4) Vesta, (jasność od 5,7^m do 6,2^m): 9 VIII: 21^h04,1^m, -23°29'; 19 VIII: 20^h55,1^m, -24°33'; 29 VIII: 20^h47,8^m, -25°18'.

(192) Nausikaa, (jasność od 9,7^m do 8,4^m): 9 VIII: 23^h04,0^m, -9°34'; 19 VIII: 22^h57,6^m, -9°20'; 29 VIII: 22^h48,7^m, -9°11'.

Komety

C/2009 P1 (Garradd) kometa roku 2011 to największa atrakcja wakacji

Przez całą noc wysoko na niebie w gwiazdozbiorach Pegaza, Delfina i Strzały będzie można przy pomocy lornetek obserwować kometę C/2009 P1 (Garradd), która w drugiej połowie sierpnia górować będzie na wysokości prawie 60°:

22 VII: 22^h05,9^m, +8°55', 9,2^m; 10 VIII: 21^h04,0^m, +15°07', 8,5^m; 20 VIII: 20^h23,0^m, +17°42', 8,3^m; 30 VIII: 19^h41,6^m, +19°18', 8,1^m.

Przewidywana średnica głowy komety wynosi 6', czyli około jedną piątą średnicy tarczy Księżyca.

Należy pamiętać, że położenie komety, a zwłaszcza jej jasność, mogą się nieco różnić od przewidywanych. Zaleca się podejmować próby jej dostrzeżenia z dala od miasta, najlepiej w okresie nowiu Księżyca, czyli na początku i pod koniec sierpnia.

Meteory

Od 17 lipca do 24 sierpnia promieniują słynne Perseidy (PER), rój związany z kometą 109P/Swift-Tuttle, o najbardziej regularnej corocznej aktywności. Model struktury strumienia przewiduje w tym roku wystąpienie głównego maksimum w nocy z 12 na 13 sierpnia w godzinach od 1:00 do 13:30 z możliwym maksimum około 6:00. W tym okresie radiant meteorów leży w gwiazdozbiorze Perseusza i ma współrzędne: α = 3^h09^m, δ = +59°. Tegorocznym obserwacjom Perseidów będzie bardzo silnie przeszkadzał Księżyc w pełni.

W okresie od 3 do 25 sierpnia możemy także obserwować bardzo wolne meteory z roju kappa-Cygnidów (KCG). Maksimum aktywności roju przypada 18 sierpnia. Współrzędne radiantu wynoszą: α = 19^h04^m, δ = +59°. Rój jest mało aktywny, mało znany i wymaga obserwacji, jednak w tegorocznych obserwacjach będzie przeszkadzał Księżyc zbliżający się do ostatniej kwadry.

1^d09^h

Złączenie Merkurego z Księżycem w odl. 2°.

1^d17^h

Maksymalna libracja Księżyca (6,7°) w kierunku krateru Plato (zacieniony).

3^d19^h41^m

Gwiazda zmienna η Aql (cefeida) osiąga maksimum jasności (3,5^m).

4^d

Gwiazda zmienna długookresowa V Peg (22^h01,0^m, +6°07') osiąga maksimum jasności (8,7^m).

4^d06^h

Złączenie Saturna z Księżycem w odl. 8°.

6^d21^h17^m

Gwiazda zmienna zaćmieniowa U Oph osiąga minimum jasności. Jasność gwiazdy spada od 5,9^m do 6,6^m.

7^d02^h04^m

Gwiazda zmienna δ Cep (cefeida) osiąga maksimum jasności (3,5^m).

8^d12^h

Minimalna libracja Księżyca (5,2°) w kierunku Mare Crisium (oświetlone).

10^d23^h55^m

Gwiazda zmienna η Aql (cefeida) osiąga maksimum jasności (3,5^m).

14^d13^h

Złączenie Neptuna z Księżycem w odl. 5°.

14^d18^h

Maksymalna libracja Księżyca (7,2°) w kierunku krateru Maurolycus (zacieniony).

15^d21^h14^m

Gwiazda zmienna zaćmieniowa 1143 Cyg osiąga minimum jasności. Jasność gwiazdy spada od 5,9^m do 6,4^m.

16^d12^h

Wenus w koniunkcji górnej ze Słońcem.

17^d01^h

Merkury w koniunkcji dolnej ze Słońcem.

17^d03^h

Złączenie Merkurego z Wenus w odl. 1°.

17^d10^h

Złączenie Urana z Księżycem w odl. 5°.

17^d19^h39^m

Gwiazda zmienna δ Cep (cefeida) osiąga maksimum jasności (3,5^m).

18^d

Gwiazda zmienna długookresowa V Cas (23^h11,6^m, +59°42') osiąga maksimum jasności (7,9^m).

20^d12^h

Złączenie Jowisza z Księżycem w odl. 4°.

20^d17^h

Minimalna libracja Księżyca (5,3°) w kierunku krateru Schickard (oświetlony).

22^d05^h

Neptun w opozycji do Słońca.

23^d11^h20^m

Słońce wstępuje w znak Panny, jego długość ekliptyczna wynosi wtedy 150°.

25^d

Gwiazda zmienna długookresowa T Hya (8^h55,6^m, -9°08') osiąga maksimum jasności (7,8^m).

25^d13^h

Złączenie Marsa z Księżycem w odl. 3°.

26^d04^h

Merkury nieruchomy w rektascensji.

26^d22^h

Maksymalna libracja Księżyca (7,5°) w kierunku Sinus Iridium (oświetlona).

26^d23^h36^m

Gwiazda zmienna zaćmieniowa Algol (β Per) osiąga minimum jasności. Jasność gwiazdy spada od 2,1^m do 3,4^m.

28^d

Gwiazda zmienna długookresowa R Cnc (8^h16,6^m, +11°44') osiąga maksimum jasności (6,8^m).

29^d07^h

Złączenie Wenus z Księżycem w odl. 7°.

30^d17^h

Jowisz nieruchomy w rektascensji.

31^d00^h57^m

Gwiazda zmienna zaćmieniowa WW Aur osiąga minimum jasności. Jasność gwiazdy spada od 5,8^m do 6,6^m.

31^d21^h

Złączenie Saturna z Księżycem w odl. 8°.

UWAGA:

Momenty wszystkich zjawisk podane są w czasie uniwersalnym UT (Greenwich).

Aby otrzymać datę w obowiązującym w sierpniu w Polsce „czasie letnim”, należy dodać 2 godziny.

Momenty złączeń planet z Księżycem podane są dla współrzędnych Warszawy. Dla każdego złączenia podano momenty największego zbliżenia obiektów na niebie. Podane są wszystkie złączenia, nie tylko widoczne w Polsce.

Współrzędne równikowe podane są dla Epoki 2000.0.

Opr. Tomasz Ściężor

Więcej szczegółów na stronie Uranii