Autor: Mariusz Rudziński. Plamy słoneczne sfotografowane Canonem we wrześniu 2011r. Grupa plam o numerze 1302W śród planet przez nadchodzący miesiąc królować będzie Jowisz. I najprawdopodobniej jemu poświęcona zostanie uwaga większości obserwatorów. Ale jak się okazuje dziać nad naszymi głowami będzie się znacznie więcej.

Kometa lata nadal jest wspaniale widoczna. Ciemne niebo i brak Księżyca będzie sprzyjało obserwacjom. Jej jasność wzrośnie choć nieznacznie. Będzie się ona przemieszczać na tle gwiazd nieco wolniej niż w lecie. Na obserwatorów czekają tez roje meteorów, które przy astronomicznym zmierzchu będą się na pewno pięknie prezentować.

---

Słońce

Dni są coraz krótsze, co widać po momentach wschodu i zachodu Słońca. W Warszawie 1 października Słońce wschodzi o 4^h36^m, zachodzi o 16^h14^m, a 31 października wschodzi o 5^h29^m, zachodzi o 15^h10^m.

W październiku Słońce wstępuje w znak Skorpiona.

Księżyc

Bezksiężycowe noce będziemy mieli pod koniec października, bowiem kolejność faz Księżyca jest w tym miesiącu następująca: pierwsza kwadra 4^d03^h15^m, pełnia 12^d02^h06^m, ostatnia kwadra 20^d03^h30^m i nów 26^d19^h56^m. W apogeum Księżyc znajdzie się 12^d11^h44^m, a w perygeum 26^d12^h27^m.

Planety, planety karłowate
i planetoidy

Merkury i Wenus znajdują się na niebie w pobliżu Słońca i są niewidoczne.

Warunki wieczornej widoczności Marsa w porównaniu do września praktycznie się nie zmieniają co oznacza, że planeta świeci nad ranem wysoko na niebie w gwiazdozbiorze Raka.

Jowisz widoczny jest przez całą noc, świecąc z jasnością -2,9^m w gwiazdozbiorze Barana. W związku z przebywaniem planety w opozycji średnica jej tarczy osiąga największą w bieżącym roku wartość równą prawie 50'', co ułatwi teleskopowe obserwacje szczegółów w atmosferze planety oraz zjawisk w układzie jej największych księżyców. Przez większe teleskopy amatorskie można będzie dostrzec tarcze księżyców galileuszowych Jowisza: Io (1,26''), Europy (1,09''), Ganimedesa (1,83'') i Callisto (1,67'').

Saturn wschodzi niedługo przed wschodem Słońca i ginie w blasku zorzy porannej.

Warunki obserwacji Urana stosunku do września nie zmieniają się.

Neptun widoczny jest wieczorem coraz niżej nad południowo-zachodnim horyzontem i pod koniec miesiąca jego obserwacja na tle zorzy wieczornej staje się praktycznie niemożliwa.

Praktycznie nie zmieniają się również warunki obserwacji planety karłowatej (134340) Pluton.

W październiku w pobliżu opozycji znajdują się jasne planetoidy (jaśniejsze od 9,0^m):

(1) Ceres, (jasność 7,9^m-8,3^m). 8 X: 23^h44,1^m, -18°25'; 18 X: 23^h37,6^m, -18°27'; 28 X: 23^h33,0^m, -18°10'.

(4) Vesta, (jasność 7,1^m-7,4^m). 8 X: 20^h47,4^m, -25°12'; 18 X: 20^h54,5^m, -24°35'; 28 X: 21^h03,9^m, -23°46'.

(15) Eunomia, (jasność 8,8^m-8,4^m). 8 X: 4^h33,5^m, +37°47'; 18 X: 4^h34,9^m, +38°19'; 28 X: 4^h32,3^m, +38°34'.

Komety

Wieczorem wysoko na niebie w gwiazdozbiorze Herkulesa będzie można przy pomocy lornetek nadal obserwować kometę C/2009 P1 (Garradd), która przez cały miesiąc górować będzie na wysokości około 50°:

10 X: 17^h55,4^m, +19°02', 8,0^m; 20 X: 17^h44,9^m, +18°46', 7,9^m; 30 X: 17^h38,1^m, +18°44', 7,9^m; 10 XI: 17^h33,6^m, +19°00', 7,8^m.

Przewidywana średnica głowy komety wynosi 6', czyli około jedną piątą średnicy tarczy Księżyca.

Nad ranem będzie można przy pomocy lornetek obserwować kometę C/2010 X1 (Elenin). Kometa pojawi się nad wschodnim horyzontem w pierwszych dniach października i szybko wznosząc się na niebie osiągnie pod koniec miesiąca wysokość aż 70°:

10 X: 10^h27,6^m, +15°36', 6,2^m; 20 X: 8^h14,6^m, +27°39', 6,9^m; 30 X: 6^h06,0^m, +30°52', 8,1^m; 10 XI: 4^h38,0^m, +28°21', 9,4^m.

Przewidywana średnica głowy komety wynosi 14', czyli około połowę średnicy tarczy Księżyca.

Należy pamiętać, że położenia komet, a zwłaszcza ich jasności, mogą się nieco różnić od przewidywanych. Zaleca się podejmować próby ich dostrzeżenia z dala od miasta, najlepiej w okresie nowiu Księżyca, czyli na początku i pod koniec października.

Meteory

Od 20 września do 16 października możemy obserwować bardzo szybkie meteory z roju delta-Aurigidów (DAU). Maksimum aktywności roju przypada 3 października. Współrzędne radiantu wynoszą: α = 6^h40^m, δ = +44°. Zaleca się prowadzić obserwacje tego roju po północy, oczywiście już po zachodzie Księżyca zbliżającego się do pierwszej kwadry.

Od 2 października do 7 listopada promieniują szybkie, białe meteory ze śladami, z roju Orionidów [ORI], związanego z kometą 1P/Halley. Radiant meteorów leży na granicy gwiazdozbiorów Oriona i Bliźniąt i ma współrzędne: α = 6^h20^m, δ = +16°. W bieżącym roku maksimum aktywności przypada 21 października, jednak odnotowywano już także inne maksima. W obserwacjach meteorów będzie przeszkadzał Księżyc po ostatniej kwadrze.

Od 6 do 10 października promieniują wolne meteory z roju Drakonidów [GIA], związanego z kometą 21P/Giacobini-Zinner (dlatego zwane są również Giacobinidami). Radiant meteorów leży w gwiazdozbiorze Smoka i ma współrzędne: α = 17^h28^m, δ = +54°. W roku bieżącym przewidywane jest maksimum w dniu 8 października o 20^h42^m, jednak bardzo możliwe jest wystąpienie innych maksimów w okresie 8–10 października, zwłaszcza 8 października o 19^h56^m. W obserwacjach tych meteorów będzie przeszkadzał zbliżający się do pełni Księżyc, jednak przewidywana wysoka aktywność roju zachęca do jego obserwacji.

Od 19 do 27 października promieniują szybkie meteory z roju Leo Minorydów [LMI]. Radiant meteorów leży w gwiazdozbiorze Małego Lwa i ma współrzędne: α = 10^h48^m, δ = +37°. W bieżącym roku maksimum aktywności przypada 24 października, toteż w obserwacjach tego wyjątkowo słabo zbadanego roju nie będzie przeszkadzał zbliżający się do nowiu Księżyc.

3^d

Gwiazda zmienna długookresowa S CMi (miryda) (7^h32,7^m, +8°20') osiąga maksimum jasności (7,5^m).

5^d02^h47^m

Gwiazda zmienna δ Cep (cefeida) osiąga maksimum jasności (3,5^m).

6^d13^h

Maksymalna libracja Księżyca (8,6°) w kierunku Mare Australe (oświetlone).

6^d20^h

Złączenie Merkurego z Saturnem w odl. 2°.

7^d22^h

Złączenie Neptuna z Księżycem w odl. 5°.

8^d23^h51^m

Gwiazda zmienna zaćmieniowa Algol (β Per) osiąga minimum jasności. Jasność gwiazdy spada od 2,1^m do 3,4^m.

10^d16^h

Złączenie Urana z Księżycem w odl. 5°.

11^d20^h40^m

Gwiazda zmienna zaćmieniowa Algol (β Per) osiąga minimum jasności. Jasność gwiazdy spada od 2,1^m do 3,4^m.

12^d23^h09^m

Gwiazda zmienna zaćmieniowa WW Aur osiąga minimum jasności. Jasność gwiazdy spada od 5,8^m do 6,6^m.

13^d09^h

Saturn w opozycji do Słońca.

13^d16^h

Złączenie Jowisza z Księżycem w odl. 4°.

14^d17^h

Minimalna libracja Księżyca (4,0°) w kierunku krateru Schickard (oświetlony).

15^d20^h21^m

Gwiazda zmienna δ Cep (cefeida) osiąga maksimum jasności (3,5^m).

18^d

Gwiazda zmienna długookresowa R Aur (miryda) (5^h17,3^m, +53°35') osiąga maksimum jasności (7,7^m).

20^d00^h17^m

Gwiazda zmienna zaćmieniowa HU Tau osiąga minimum jasności. Jasność gwiazdy spada od 5,9^m do 6,7^m.

21^d17^h

Maksymalna libracja Księżyca (9,3°) w kierunku Sinus Iridium (oświetlona).

21^d18^h18^m

Gwiazda zmienna η Aql (cefeida) osiąga maksimum jasności (3,5^m).

21^d20^h

Złączenie Marsa z Księżycem w odl. 7°.

22^d01^h38^m

Gwiazda zmienna zaćmieniowa HU Tau osiąga minimum jasności. Jasność gwiazdy spada od 5,9^m do 6,7^m.

23^d01^h33^m

Gwiazda zmienna zaćmieniowa WW Aur osiąga minimum jasności. Jasność gwiazdy spada od 5,8^m do 6,6^m.

23^d18^h31^m

Słońce wstępuje w znak Skorpiona, jego długość ekliptyczna wynosi wówczas 210°.

24^d

Gwiazda zmienna długookresowa X Oph (miryda) (18^h38,3^m, +8°50') osiąga maksimum jasności (6,8^m).

25^d

Gwiazda zmienna długookresowa R Dra (miryda) (16^h32,6^m, +66°45') osiąga maksimum jasności (7,6^m).

26^d01^h

Złączenie Saturna z Księżycem w odl. 7°.

27^d14^h

Minimalna libracja Księżyca (4,3°) w kierunku Mare Humboldtianum (oświetlone).

28^d01^h

Złączenie Merkurego z Księżycem w odl. 0,7°.

28^d03^h

Złączenie Wenus z Księżycem w odl. 2°.

28^d22^h33^m

Gwiazda zmienna η Aql (cefeida) osiąga maksimum jasności (3,5^m).

29^d

Gwiazda zmienna długookresowa R Oph (miryda) (17^h07,8^m, -16°06') osiąga maksimum jasności (7,6^m).

29^d00^h

Jowisz w opozycji do Słońca.

29^d01^h34^m

Gwiazda zmienna zaćmieniowa Algol (β Per) osiąga minimum jasności. Jasność gwiazdy spada od 2,1^m do 3,4^m.

31^d16^h

Zakrycie gwiazdy ξ Sgr (3,5^m) przez ciemny brzeg Księżyca przed pierwszą kwadrą, widoczne w całej Polsce, na wysokości około 14° nad horyzontem ((Szczecin 16^h26^m — Krosno 16^h37^m).

31^d22^h23^m

Gwiazda zmienna zaćmieniowa Algol (β Per) osiąga minimum jasności. Jasność gwiazdy spada od 2,1^m do 3,4^m .

31^d22^h44^m

Gwiazda zmienna δ Cep (cefeida) osiąga maksimum jasności (3,5^m).

UWAGA:

Momenty wszystkich zjawisk podane są w czasie uniwersalnym UT (Greenwich).

Aby otrzymać datę w obowiązującym w prawie całym październiku w Polsce „czasie letnim”, należy dodać 2 godziny. Po wprowadzeniu 30 października „czasu zimowego” należy dodać 1 godzinę.

Momenty złączeń planet z Księżycem podane są dla współrzędnych Warszawy. Dla każdego złączenia podano momenty największego zbliżenia obiektów na niebie. Podane są wszystkie złączenia, nie tylko widoczne w Polsce.

Współrzędne równikowe podane są dla Epoki 2000.0.

Opr. Tomasz Ściężor

Więcej szczegółów na stronie Uranii