Cumulonimbus capillatus incusPogoda jaka jest każdy wie i za oknem widzi. Ale na tym nasza wiedza kończyć się nie może. I dlatego tym razem postanowiliśmy temat pogłębić i zdobyć wiedzę potrzebną do skutecznego mamy nadzieję planowania obserwacji astronomicznych. Jak się wszyscy przekonali na naszych wczorajszych zajęciach zagadnienie nie jest takie proste. Zmagają się z nim nasi meteorolodzy już od zamierzchłych czasów i nawet nowoczesne komputery nie rozwiązują tego problemu do końca. Zawsze pozostaje spora doza niepewności i najskuteczniejsza jest praktyka i doświadczenie, a te mamy zamiar zdobywać w czasie wakacji.
blue jets i spritesAby zadanie sobie ułatwić przygotowaliśmy specjalny poradnik pogodowy. Prosta ulotka znacznie ułatwi obserwacje pogody i rozpoznawanie objawów zmian. Tyle na początek, bo aby stać się wytrawnym meteorologiem potrzeba wiele czasu praktyki w terenie. Każdy taka ulotkę dolatał do ręki i od teraz ma zadanie obserwować, jak nie niebo pełne gwiazd oto zjawiska pogodowe.
Pogoda ma ogromne znaczenie w astronomii i nie na darmo największe teleskopy na świecie powstają teraz w miejscach dość ekstremalnych, ale z drogiej strony niezwykle przyjaznych pod względem pogody dla badań kosmosu. W naszym kraju, ze względu na pogodę właśnie, tak trudnym jest uruchomienie obserwatorium astronomicznego, bo jego czas obserwacyjny będzie niezwykle mało wydajny. Do tego wszystkiego dokłada się mało aktywne Słońce, które wpływa jak się teraz okazuje niezwykle silnie swoim niżem aktywności magnetycznej co widać w postaci licznych i przepięknych chmur nad naszymi głowami.
Zjawisko, które zwane jest "duszkami" (ang. sprite) występuje na wysokości od 40 do 90 kilometrów nad powierzchnią ziemi. Bardzo trudno jest je zbadać, ponieważ jonosfera znajduje się zbyt wysoko, aby mogły do niej dolecieć balony meteorologiczne lub samoloty badawcze, zaś dla satelitów znajduje się ona z kolei zbyt nisko.Same zjawiska pogodowe są znacznie ścisłej związane z kosmosem niż nam się wydawało na początku. Liczne ostatnio burze to najlepszy przykład tego związku. Wiemy o nim z najnowszych w zasadzie badań nad tymi zjawiskami. Kiedy odkryto, że znacznie więcej dzieje się nad chmura burzową niż pod nią poznaliśmy dopiero jak złożone jest to zjawisko. Burza sama w sobie to nie tylko wyładowanie błyskawicą do ziemi, ale liczne zjawiska dojonosferyczne -
blue jets i sprites. Jakby tego było mało coraz liczniejsze dowody wskazują na to, że pioruny są wywoływane przez wysokoenergetyczne promieniowanie kosmiczne. W skrócie działa to tak, że cząstka wpada do atmosfery w kosmosu i w korelacji z chmura burzową wywołuje wyładowanie piorunowe.
Podczas uderzenia pioruna wyzwala się potężna energia. Główna jej część zostaje rozproszona w postaci ciepła w powietrzu tworzącym kanał plazmy tzn. ogrzanie i jonizacja składników powietrza w kanale, energia cieplna w większości rozprasza się, niewielka jej część przekształca się na błysk i grzmot, który słychać na odległość 16-24 km. Część pierwotnej energii elektrycznej zostaje rozładowana w punkcie uderzenia łuku elektrycznego w powierzchnię ziemi, co może być bardzo niebezpieczne dla znajdujących się w pobliżu ludzi oraz urządzeń.Do zainteresowania tym tematem na pewno przyczyniły się nasze ostatnie obserwacje tych zjawisk. Jedno jest jednak pewne – są one nie tylko piękne i ciekawe ale i niebezpieczne. Czasami mieszkańcy miast mają uśpioną czujność dla tego typu zagrożenia, ale mieszkańcy już obrzeży miasta czy wsi dobrze znają problemy z tym związane. Warto o tym pamiętać i po tych zajęciach wszyscy powinni dobrze wiedzieć dlaczego nasze zachowania w czasie burzy muszą być przemyślane i zawsze należy odnosić się do nich z bardzo dużą rezerwą.
Wakacje to dobry czas na obserwacje licznych zjawisk pogodowych począwszy do tęczy, przez halo na pobocznych słońcach czy obłokach srebrzystych kończąc. Aparata i notatnik w rękę a na pewno wiele ciekawych obiektów i widowisk uda się utrwalić i zaliczyć do wakacyjnych zdobyczy. A kiedy leżąc na leżaku w ogrodzie dostrzeżemy płynące po niebie baranki, będziemy już zupełnie inaczej na nie patrzeć.
Przeczytaj więcej: