Olimpiada Astronomiczna przebiega w trzech etapach.
Zadania zawodów I stopnia są rozwiązywane w warunkach pracy domowej.
Zadania zawodów II i III stopnia mają charakter pracy samodzielnej.
Zawody finałowe odbywają się w Planetarium Śląskim.
Tematyka olimpiady wiąże ze sobą astronomię, fizykę i astronomiczne aspekty geografii.
Organizatorem konkursu astronomicznego jest Fundacja dla Uniwersytetu Jagiellońskiego a patronat nad akcją sprawuje Obserwatorium Astronomiczne im. Mikołaja Kopernika będące instytutem Wydziału Fizyki, Astronomii i Informatyki Stosowanej Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie. Zobacz szczegóły »
Heksagon Saturna - fotografia Cassini (NASA)Sonda Cassini przesłała nowe zdjęcia polarnego heksagonu Saturna. Na fotografiach widać szczegóły wnętrza tego niesamowitego ośrodka układu chmur.
W okolicach północnego bieguna Saturna występuje heksagonalny ośrodek, w którym znajdują się potężne cyklony, setki razy silniejsze od ziemskich. Od momentu wejścia misji Cassini na orbitę wokół planety (2004 rok) nastąpiły bardziej szczegółowe obserwacje tej wyjątkowej formacji chmur. Pod koniec listopada sonda Cassini wykonała i przesłała obrazy heksagonu znajdującego się przy północnym biegunie Saturna. Na zdjęciach, prezentowanych w galerii tego artykułu, widocznych jest wiele cyklonów i ośrodków chmur. Prędkość obrotu tych ośrodków, wciąż wiele razy większych od ziemskich odpowiedników, została wyliczona na ponad 500 km/h. Prędkość prądu strumieniowego, który tworzy ten heksagon i jest jednocześnie granicą pomiędzy obszarem wewnątrz i na zewnątrz formacji, została wyliczona na także ponad 500 km/h. Co ciekawe, ten heksagon jest stacjonarny względem ruchu Saturna dookoła własnej osi.
Jak powstał ten heksagon na Saturnie? W tej chwili mechanizm nie jest jeszcze do końca poznany, choć wiadomo, że podobne formacje występują w naturze, w różnych skalach (np. tzw. fale Rossby'ego). Publikacje naukowe dotyczące tego heksagonu pojawiają się już od ponad 20 lat, choć od rozpoczęcia misji Cassini wydaje się, że astronomowie są bliżej rozwiązania tajemnicy formacji. Poniższe nagranie prezentuje heksagon wytworzony w warunkach laboratoryjnych. Nagranie zostało wykonane przez grupę naukowców z uniwersytetu w Oxfordzie i było eksperymentalną próbą odtworzenia warunków panujących w obszarach podbiegunowych Saturna.
Nagranie procesu powstawania heksagonu / Credits - adch1603
W przypadku powyższego nagrania zbiornik z cieczą (średnica 60 cm, głębokość 10 cm) został umieszczony na ruchomej podstawie złożonej z koncentrycznych sekcji, które były w stanie poruszać się z różną prędkością. W przypadku sekcji z podobnymi prędkościami nie zarejestrowano niczego szczególnego. Dopiero gdy różnica w prędkościach poszczególnych sekcji wzrosła, zarejestrowano bardziej skomplikowane formacje – w tym heksagon. Zarejestrowano także mniej i bardziej skomplikowane formacje ścienne (np. septagon – siedmiokąt), a nawet „transformacje” z jednej do innej formacji.
Powyższy eksperyment sugeruje, że heksagon na Saturnie ma związek z procesami zachodzącymi głębiej w atmosferze tej planety, w jej gorętszych obszarach. W ten sposób następuje transport części energii z wnętrza Saturna. Ponadto eksperymenty z cieczami sugerują, że we Wszechświecie może występować wiele podobnych formacji – nie tylko z sześcioma ścianami.
Co ciekawe, w okolicach południowego bieguna Saturna nie zaobserwowano podobnego zjawiska, zaobserwowano natomiast rozległy huragan i jednocześnie inne lokalne warunki (np. prędkość wiatru), które uniemożliwiają powstanie heksagonu.
Sonda Cassini przesłała nowe zdjęcia polarnego heksagonu Saturna. Na fotografiach widać szczegóły wnętrza tego niesamowitego ośrodka układu chmur.
