| EPUP |
| 7582 planet |
Sugestywne zdjęcie z ESO pokazuje ciemny obłok, w którym powstają nowe gwiazdy oraz gromadę błyszczących gwiazd, które już wyłoniły się ze swojego pyłowego gwiezdnego żłobka. Nowa fotografia została wykonana za pomocą 2,2-metrowego teleskopu MPG/ESO w Obserwatorium La Silla w Cile i jest najlepszym zdjęciem w zakresie widzialnym tego mało znanego obiektu.
Po lewej stronie zdjęcia znajduje się ciemna kolumna przypominająca chmurę dymu. Po prawej świeci mała grupa jasnych gwiazd. Przy pierwszym spojrzeniu obie te struktury nie mogłyby być bardziej różne, ale w rzeczywistości są bardzo blisko ze sobą związane. Obłok zawiera olbrzymie ilości chłodnego kosmicznego pyłu i jest gwiezdnym matecznikiem, w którym rodzą się nowe gwiazdy. Bardzo prawdopodobne, że ponad cztery miliardy lat temu w podobnym obszarze formowania się gwiazd powstało Słońce.
Obłok znany jest jako Lapus 3 i znajduje się 600 lat świetlnych od Ziemi w gwiazdozbiorze Skorpiona. Fragment pokazany na zdjęciu ma około pięć lat świetlnych średnicy.
Ponieważ gęstsze części tego typu obłoków zapadają się pod wpływem grawitacji, rozgrzewają się i zaczynają świecić. Na początku promieniowanie to jest blokowane przez obłoki pyłu i można je zobaczyć jedynie przez teleskopy obserwujące na dłuższych falach niż światło widzialne, takich jak podczerwień. Ale gdy gwiazdy stają się gorętsze i jaśniejsze, ich intensywne promieniowanie i wiatry gwiazdowe stopniowo czyści obłoki wokół nich, aż gwiazdy wyłonią się w pełnej chwale.
Jasne gwiazd na prawo od centrum zdjęcia stanowią idealny przykład małej grupy tego typu gorących gwiazd. Część ich jasnego niebieskiego światła została rozproszona przez resztki pyłu wokół nich. Dwie najjaśniejsze gwiazdy mają na tyle duży blask, że można je łatwo dostrzec małym teleskopem lub lornetką. Są to młode gwiazdy, które nie rozpoczęły jeszcze świecenia na skutek reakcji termojądrowych w swoich wnętrzach i ciągle są otoczone przez świecący gaz [1]. Mają prawdopodobnie po mniej niż milion lat.
Mimo, że na pierwszy rzut oka mniej przyciągają wzrok niż jasne niebieskie gwiazdy, to przegląd znalazł wiele innych młodych obiektów w tym obszarze, który jest jedną z najbliższych gwiezdnych wylęgarni względem Słońca.
Obszary powstawania gwiazd mogą być ogromne, takie jak Mgławica Tarantula (eso0650), gdzie formują się setki masywnych gwiazd. Jednak uważa się, że większość gwiazd w naszej i innych galaktykach powstała w znacznie skromniejszych obszarach, takich jak pokazany na zdjęciu, gdzie widoczne są tylko dwie jasne gwiazdy i nie powstały bardzo masywne obiekty. Z tego powodu obszar Lupus 3 jest zarówno fascynujący dla astronomów, jak i piękną ilustracją wczesnych stadiów życia gwiazd.
[1] Znane są jako gwiazdy Herbiga Ae/Be, na cześć astronoma, który jako pierwszy je zidentyfikował. A oraz B odnoszą się do typów widmowych gwiazd, nieco gorętszych od Słońca, natomiast „e” oznacza linie emisyjne występujące w ich widmach z powodu świecenia gazu wokół. Gwiazdy te świecą poprzez konwersję potencjalnej energii grawitacyjnej w ciepło, gdy następuję kontrakcja.
ESO jest wiodącą międzyrządową organizacją astronomiczną w Europie i najbardziej produktywnym obserwatorium astronomicznym na świecie. Jest wspierane przez 15 krajów: Austria, Belgia, Brazylia, Czechy, Dania, Finlandia, Francja, Hiszpania, Holandia, Niemcy, Portugalia, Szwajcaria, Szwecja, Wielka Brytania oraz Włochy. ESO prowadzi ambitne programy dotyczące projektowania, konstrukcji i użytkowania silnych naziemnych instrumentów obserwacyjnych, pozwalając astronomom na dokonywanie znaczących odkryć naukowych. ESO odgrywa wiodącą rolę w promowaniu i organizowaniu współpracy w badaniach astronomicznych. ESO zarządza trzema unikalnymi, światowej klasy obserwatoriami w Chile: La Silla, Paranal i Chajnantor. W Paranal ESO posiada Bardzo Duży Teleskop (Very Large Telescope), najbardziej zaawansowane na świecie astronomiczne obserwatorium w świetle widzialnym oraz dwa teleskopy do przeglądów. VISTA pracuje w podczerwieni i jest największym na świecie instrumentem do przeglądów nieba, natomiast VLT Survey Telescope to największy teleskop dedykowany przeglądom nieba wyłącznie w zakresie widzialnym. ESO jest europejskim partnerem dla rewolucyjnego teleskopu ALMA, największego istniejącego projektu astronomicznego. ESO planuje obecnie 40-metrowej klasy Ogromnie Wielki Teleskop Europejski (European Extremely Large optical/near-infrared Telescope - E-ELT), który stanie się “największym okiem świata na niebo”.
Krzysztof Czart
Centrum Astronomii UMK
Przeczytaj więcej:
