Olimpiada Astronomiczna przebiega w trzech etapach.
Zadania zawodów I stopnia są rozwiązywane w warunkach pracy domowej.
Zadania zawodów II i III stopnia mają charakter pracy samodzielnej.
Zawody finałowe odbywają się w Planetarium Śląskim.
Tematyka olimpiady wiąże ze sobą astronomię, fizykę i astronomiczne aspekty geografii.
Organizatorem konkursu astronomicznego jest Fundacja dla Uniwersytetu Jagiellońskiego a patronat nad akcją sprawuje Obserwatorium Astronomiczne im. Mikołaja Kopernika będące instytutem Wydziału Fizyki, Astronomii i Informatyki Stosowanej Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie. Zobacz szczegóły »
Logo Majówkowej SONDYTegoroczna majówka maiła szczęście do zmiennej pogody, ale w dniu 4 maja nad Żaganiem wyszło słońce i chmury rozstąpiły się ukazując przepiękny błękit nieba. Taka pogoda sprzyjała przygotowanemu przedsięwzięciu pod nazwą SONDA. Wielu z mieszkańców naszego miasta dobrze pamięta ten niezwykły program popularnonaukowy. Każdy z jego widzów mile wspomina ten niezwykły czas, gdy na krótka chwile byliśmy przenoszeni w zupełnie inny świat nauki technologii. W tym roku żagańska majówka postawiła sobie za cel przypomnieć, że nie wszystko w tamtych czasach było takie złe, a nawet że wiele rzeczy było dobrych a mimo to zostały utracone. W przypadku programu SONDA jej historie zakończyła przedwczesna śmierć głównych redaktorów programu. Jak się okazało byli oni siłą napędową tego cyklu. Czy taka żagańska reanimacja ma szansę przywrócenia do świetności przygody z nauką? Sekcja Astronomiczna przygotowała na tę okazję cykl pokazów i zabaw doświadczalnych mających na celu przybliżenie wiedzy o otaczającym nas świecie. Na tegoroczne spotkanie z nauka jako temat przewodni wybrano Energię. Jako, że otacza ona nas ze wszystkich stron i ma wiele postaci postanowiliśmy przybliżyć choć podstawowe zagadnienia z nią związane. Najważniejszym celem było jednak miłe spędzenie czasu w to słoneczne wolne południe. Ma to być tez dowód, że nauka nie musi ograniczać się jedynie do pracy czy szkoły. Może nam towarzyszyć zawsze i wszędzie, a do jej zażywania nie potrzeba zawsze tylko zaawansowanych narzędzi. Można to zrobić w bardzo prosty i przyjazny sposób.
Pokazy SłońcaPrzygotowaliśmy w tym celu z podręcznych narzędzi i m materiałów proste doświadczenia mające na celu pokazać jak przebiega szereg zjawisk w naszym środowisku. Najczęściej mamy do czynienia z energią słoneczną. Ta była w tym dniu i godzinach szczególnie dostępna. Dlatego nasz teleskop przystosowany do obserwacji słońca podążał za nasza dzienna gwiazdą i pokazywał jak aktywne jej obszary w postaci ciemnych plam i pochodni słonecznych ukazują aktywność naszej gwiazdy. Teleskop na montażu paralaktycznym niemieckim podążał za nasza gwiazdą dzienną za sprawą pracującego napędu krokowego. Za pomocą tego teleskopu można było obserwować kilka grup plam słonecznych rozmieszczonych prawie po całej tarczy gwiazdy. Przypomnijmy, że to jedyna taka okazja, by na gwieździe z Ziemi obserwować tak szczególne zjawiska w jej atmosferze. Pokazy prowadził Stefan.
Pokazy rakiety na wodę i sprężone powietrzeEnergia Słońca to tylko jedna z wielu z jakimi przychodzi nam się spotkać w życiu. Latając w kosmos przyszło nam się zmierzać z wieloma różnymi źródłami energii. Pierwsza z nich miała za zadanie napędzić nasze rakiety, by mogły zostać wyniesione w przestrzeń kosmiczną. My przygotowaliśmy doświadczenie pokazujące ogólną zasadę działania napędu odrzutu rakiety. W tym celu na stanowisku stanęła nasza rakieta na wodę. Brzmi nieprawdopodobnie, ale tak jest rakieta, tym bardziej model, można napędzić połową szklanki wody. Prezentacją jak to zrobić zajmował się Bartłomiej.
Karol i Agatą pokazali, że nawet zwykły balon może robić za modelowy przykład rakiety. Napełniony powietrze trzem i puszczony swobodnie siła odrzutu przemieszcza się w przestrzeni. My dla ukierunkowania jego lotu zamocowaliśmy mu prowadnicę z rurki i szynę z żyłki by przemieszczał się z nakazanym kierunku.
Pokaz cieczy nieniunotonowskiejKarolina przeprowadziła prezentację dość niezwykłego zjawiska za pomocą całkiem zwyczajnych produktów. Ciecz nieniutonowska zrobiona ze zwykłej mąki ziemniaczanej i wody pokazała, jak dziwnie potrafi zachowywać sie materia. Zależnie od tego ile energii – siły – wkładaliśmy w ściskanie takiej mącznej mazi, raz była ona jak plastelina i dawała możliwość lepienia kulek, drugim raz, gdy siła oddziaływania była znikoma masa zachowywała się jak woda i przeciekała między palcami dłoni.
Powietrze działa na nas przez cała dobę. Nie potrafimy w prosty sposób od tego się uwolnić. Dwa doświadczenia przygotowane na tę okazję pokazały jak ważne i istotne jest ono w naszym środowisku. Nurek był wspaniała zabawa dla najmłodszych, a starsi przekonali się jak prosto można wykonać doświadczenie prezentujące ważne zjawisko. Dlaczego niektóre obiekty mogą pływać a inne nie? Maluchy ściskając butelkę zmieniały ciśnienie i pływalność przygotowanego przez nas nurka. O tym czy utoniemy czy będziemy pływać decyduje siła wyporu, ale jak widać w tym przypadku jest ona powiązana z panującym na zewnątrz ciśnieniem. Jego wzrost wciskała odrobinę wody do rurki nurka i zmniejszać jego wyporność powodował tonięcie.
Na tym nie koniec z doświadczeniami z ciśnieniem atmosferycznym. Ciśnienie wielu kilometrów słupa powietrza to potężny zbiornik energii. Energii, która może być w niektórych sytuacjach destrukcyjna dla naszych konstrukcji. Doświadczenie z implozją metalowego cylindra była spektakularnym zaprezentowaniem jak wielka siła oddziałuje na wszystko wokół nas. Przebieg doświadczenia był taki, że w puszce po Coca Coli gotowaliśmy wodę. Gdy para wypełniła całe jej wnętrze schładzaliśmy ja gwałtownie zamykając jednocześnie wlot do niej. Skroplona gwałtownie para wodna wytwarzała próżnią. Przyroda nie lubi próżni i zewnętrzne ciśnienie atmosferyczne doprowadzało do błyskawicznego zgniecenia puszki – zjawisko implozji. Tak zgnieciona zostanie też łódź podwodna, która nagle starci swoja szczelność. Każdej sekundy komórki naszego ciała muszą równoważyć ciśnienie wielu kilometrów słupa powietrza, a gdy zejdziemy pod wodę ciśnienie to zatrważająco szybko zaczyna rosnąć wraz z głębokością.
Pokaz Implozji
Spektakularnym przykładem w większych skalach są cysterny kolejowe gaszone w pożarach przez strażaków. Po ugaszeniu pożarów widzimy wtedy ogromne konstrukcje cystern kolejowych zgniecione przez … zjawisko implozji. Tak to woda z węży strażackich potrafi pokazać potęgę natury, która nic sobie nie robi z naszych skromnych starań o przetrwanie w każdych warunkach.
Jak widać z galerii goście dopisali. Pogoda każdemu kto tylko wyszedł z domu pozwoliła do nas dotrzeć i wspólnie bawić się prostymi eksperymentami.
