| EPUP |
| 5282 planet |
... ciemne chmury rozproszą się i będzie słonecznie
Lupus 4, nagromadzenie pyłu i gazu w kształcie pająka, przesłania gwiazdy w tle niczym ciemne chmury w bezksiężycową noc. Ale obecnie zaciemnione, gęste zasoby materii w obłokach takich jak Lupus 4 to miejsca narodzin nowych gwiazd, które za jakiś czas rozpoczną swoje świetliste życie. Do wykonania zdjęcia użyto instrumentu Wide Field Imager na 2,2-metrowym teleskopie ESO w Obserwatorium La Silla w Chile.Lupus 4 znajduje się około 400 lat świetlnych od Ziemi widać go w gwiazdozbiorach Wilka i Węgielnicy. Obiekt jest jednym z kilku ciemnych obłoków widocznych w luźnej gromadzie gwiazd o nazwie asocjacja OB Skorpiona-Centaura. Asocjacje OB jest względnie młodym, ale mocno rozproszonym zgrupowaniem gwiazd [1]. Gwiazdy najprawdopodobniej mają wspólne pochodzenie z gigantycznego obłoku materii.
Ponieważ ta asocjacja i jej obłoki tworzą najbliższe tego typu zgrupowanie względem Słońca, są głównym celem do badań w jaki sposób gwiazdy grupują się razem zanim zaczną się rozpraszać. Słońce, podobnie jak większość gwiazd w naszej Galaktyce, zapewne rozpoczęło swoje istnienie w podobnym otoczeniu.
Pierwszy opis ciemnych obłoków Lupus w literaturze astronomicznej pochodzi o amerykańskiego astronoma Edwarda Emersona Barnarda i był opublikowany w 1927 roku. Lupus 3, tuż obok Lupus 4, jest najlepiej zbadanym dzięki obecności co najmniej 40 raczkujących gwiazd utworzonych w ciągu ostatnich trzech milionów lat, które znajdują się na granicy rozpoczęcia pracy swoich pieców termojądrowych (eso1303). Podstawowym źródłem energii w tak młodzieżowym wieku gwiazd, gdy znane są jako gwiazdy typu T Tauri, jest ciepło generowane przez grawitacyjne kurczenie się. W przeciwieństwie do fuzji wodoru i innych pierwiastków, która zasila dojrzałe gwiazdy, takie jak Słońce.
Obserwacje zimnej ciemności Lupus 4 doprowadziły do odkrycia niewielu kilku gwiazd typu T Tauri. Ale w kontekście tworzenia gwiazd obiecujące dla Lapus 4 jest gęste, bezgwiezdne jądro materii w obłoku. Za kilka milionów lat powinny w nim wykształcić się gwiazdy typu T Kauri. Porównując Lupus 3 do Lupus 4 w tym kontekście, można wnioskować iż pierwszy obiekt jest starszy niż drugi, gdyż jego zawartość miała więcej czasu na wytworzenie gwiazd.
Ile gwiazd może zaświecić w Lupus 4? Trudno powiedzieć, gdy oszacowania masy obiektu różnią się. Dwa badania zgadzają się co do około 250 razy większej masy niż masa Słońca, podczas gdy inne, wykonane różną metodą, wskazuje na około 1600 mas Słońca. W każdym razie obłok zawiera dużo materii, z której narodzą się jasne, nowe gwiazdy. Podobnie jak ziemskie chmury rozpraszają się i nastaje słoneczna pogoda, tak samo kosmiczne ciemne obłoki zanikną i będzie bardzo słonecznie.
[1] “OB” odnosi się do jasnych, gorących, krótko żyjących gwiazd typów widmowych O i B, które jasno świecą w szeroko rozproszonej gromadzie poruszającej się w Drodze Mlecznej.
Krzysztof Czart
Centrum Astronomii UMK
