Partnerzy

Astro-Miejsca


URANIA

astroturystyka

100 lat IAU

IAU

Comet

Centrum Nauki Kepler

Planetarium Wenus

ERC

Centrum Nauk Przyrodniczych

Orion,serwis,astronomii,PTA

POLSA

Astronomia Nova

Astronarium

forum astronomiczne

IPCN

Portal AstroNet

Puls Kosmosu

Forum Meteorytowe

kosmosnautaNET

kosmosnautaNET

Nauka w Polsce

astropolis

astromaniak

PTMA

PTR

heweliusz

heweliusz

ESA

Astronomers Without Borders

Hubble ESA

Space.com

Space Place

Instructables

Tu pełno nauki

Konkursy

Olimpiady Astronomiczne
Olimpiada Astronomiczna przebiega w trzech etapach.
Zadania zawodów I stopnia są rozwiązywane w warunkach pracy domowej. Zadania zawodów II i III stopnia mają charakter pracy samodzielnej. Zawody finałowe odbywają się w Planetarium Śląskim. Tematyka olimpiady wiąże ze sobą astronomię, fizykę i astronomiczne aspekty geografii. Olimpiady Astronomiczne


Urania Postępy Astronomii - konkurs dla szkół


astrolabium

Organizatorem konkursu astronomicznego jest Fundacja dla Uniwersytetu Jagiellońskiego a patronat nad akcją sprawuje Obserwatorium Astronomiczne im. Mikołaja Kopernika będące instytutem Wydziału Fizyki, Astronomii i Informatyki Stosowanej Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie.
Zobacz szczegóły »

astrolabium

konkurs, astronomiczny

AstroSklepy

Serwis Astro - 30 lat AstroDoświadczenia!

Astro Schopy
 Firma ScopeDome

Planeta Oczu

Astrocentrum

Wszystko o Nas

Logo SA GW, autor Jacek Patka





Forum Astronomiczne PL


BOINC

Classroom

FB

Księżyc


Data: 15-1-2025 12:44:55

faza

Słońce

Na niebie


La Lune

Mapa Nieba

Stellarium Web

TheSkyLive
Skytinel - sieć stacji bolidowych - SN15

Położenie JWST
Where is WEBB


ARTEMIS
ARTEMIS-1


Położenie ISS
The current position of the ISS
tranzyty ISS


The current position of the ISS

Misja KEPLER

ZOONIVERSE odkrywanie planet

EPUP
5282 planet

Astropogoda

Pogoda



sat24, chmury, pogoda


wyładowania atmosferyczne


III Prawo Keplera




Czytelnia


dwumiesięcznik

Urania, numery archiwalne,przedwojenne

Light Pollution

M-WiFi

gwiazdy,zmienne,poradnik,gazeta,pdf,astronomia,pomiary

vademecum, miłośnika, astronomii, dwumiesięcznik, astronomia

astronomia amatorska

Astronautilius

KTW'

kreiner, ziemia i wszechświat

poradnik, miłośnika, astronomii, książka, Tomasz, Rożek

poradnik, miłośnika, astronomii, książka, Rudż, Przemysław

atlas, nieba, książka, astronomia

atlas, księżyca, książka, astronomia

Poradnik Miłośnika Astronomii

Mądre Książki

MUSE i prawdziwa historia galaktycznej katastrofy

eso slowaKluczowe The MUSE instrument on ESO’s Very Large Telescope has provided researchers with the best view yet of a spectacular cosmic crash. Observations reveal for the first time the motion of gas as it is ripped out of the galaxy ESO 137-001 as it ploughs at high speed into a vast galaxy cluster. The results are the key to the solution of a long-standing mystery — why star formation switches off in galaxy clusters.
In this picture the colours show the motions of the gas filaments — red means the material is moving away from Earth compared to the galaxy and blue that it is approaching.
Note that the upper-left and lower-right parts of this picture have been filled in using the Hubble image of this object.
Credit:
ESO/M. Fumagalli
Nowy instrument MUSE, zainstalowany na należącym do ESO teleskopie VLT, dostarczył badaczom najlepszego jak dotąd obrazu spektakularnej kosmicznej katastrofy. Najnowsze obserwacje po raz pierwszy ukazują ruchy gazu wyrywanego z galaktyki ESO 137-001, gdy ta przemieszcza się z dużą prędkością przez wielką gromadę galaktyk. Wyniki są kluczem do rozwiązania starej zagadki – dlaczego w gromadach galaktyk „wyłączają się” procesy powstawania gwiazd.


Nowy instrument MUSE, zainstalowany na należącym do ESO teleskopie VLT, dostarczył badaczom najlepszego jak dotąd obrazu spektakularnej kosmicznej katastrofy. Najnowsze obserwacje po raz pierwszy ukazują ruchy gazu wyrywanego z galaktyki ESO 137-001, gdy ta przemieszcza się z dużą prędkością przez wielką gromadę galaktyk. Wyniki są kluczem do rozwiązania starej zagadki – dlaczego w gromadach galaktyk „wyłączają się” procesy powstawania gwiazd.

Zespół naukowców, którym kierował Michele Fumagalli z Extragalactic Astronomy Group I z Institute for Computational Cosmology na Durham University, był jedną z pierwszych grup, która użyła instrumentu Multi Unit Spectroscopic Explorer (MUSE) na teleskopie VLT. Obserwując ESO 137-001 – galaktykę spiralną oddaloną o 200 milionów lat świetlnych w kierunku południowej konstelacji Trójkąta Południowego. Astronomowie byli w stanie uzyskać najlepszy jak dotąd obraz tego, co dokładnie dzieje się w galaktyce pędzącej przez Gromadę w Węgielnicy.

MUSE daje astronomom nie tylko zdjęcie, ale także widmo – albo pasmo kolorów – dla każdego z pikseli w klatce. Dzięki instrumentowi naukowcy za każdym razem gdy obserwują prowadzą obserwacje zbierają około 90 tysięcy widm i dzięki temu uzyskują zdumiewająco szczegółowe mapy ruchów i innych własności obserwowanych obiektów [1].

ESO 137-001 jest okradana ze swojej materii przez ciśnienie występujące gdy obiekt porusza się z dużą prędkością w cieczy albo gazie (ang. ram-pressure stripping). Jest to sytuacja podobna do przypadku, w którym powietrze owiewa włosy na plecach psa, gdy wychyla głowę za okno w jadącym samochodzie. W omawianym kosmicznym przypadku gaz jest częścią olbrzymiego, bardzo rzadkiego i gorącego obłoku, który otacza gromadę galaktyk. Galaktyka ESO 137-001 wpada w ten obłok z prędkością kilku milionów kilometrów na godzinę [2].

Galaktyka jest odzierana z większości swojego gazu – paliwa potrzebnego do tworzenia kolejnych generacji młodych, niebieskich gwiazd. ESO 137-001 znajduje się w środku galaktycznej transformacji z niebieskiej, bogatej w gaz galaktyki do ubogiej w materię gazową galaktyki czerwonej. Naukowcy uważają, że obserwowany proces może rozwiązać wieloletnią zagadkę naukową.

„To jedno z ważniejszych zadań współczesnej astronomii – ustalenie w jaki sposób i dlaczego galaktyki w gromadach ewoluują od niebieskich do czerwonych w trakcie bardzo krótkiego okresu czasu” mówi Fumagalli. „Zarejestrowanie galaktyki dokładnie w momencie zmiany pozwoli nam na zbadanie jak taki proces następuje.”

Obserwacje kosmicznego spektaklu to jednak nie lada wyczyn. Gromada w Węgielnicy leży blisko płaszczyzny naszej własnej galaktyki, Drogi Mlecznej, jest więc schowana za obfitymi ilościami gazu i pyłu.

Dzięki pomocy MUSE, zamontowanego na jednym z 8-metrowych teleskopów VLT w Obserwatorium Paranal w Chile, naukowcy mogli nie tylko wykryć gaz wewnątrz i dookoła galaktyki, ale także zobaczyć jak gaz ten się porusza. Nowy instrument jest tak efektywny że wystarczy jedna godzina czasu obserwacyjnego, aby uzyskać zdjęcie galaktyki w wysokiej rozdzielczości, razem z ustaleniem rozmieszczenia i ruchów gazu.

Ostatecznie cały galaktyczny gaz zostanie wymieciony w jasne smugi za ESO 137-001 – ostatnie oznaki spektakularnego rabunku. Gaz, który został odciągnięty od galaktyki, miesza się w gorącym gazem gromady i tworzy wspaniałe smugi rozciągające się na odległości ponad 200 tysięcy lat świetlnych. Zespół naukowców przyjrzał się bliżej tego rodzaju strumieniom gazu, aby lepiej zrozumieć turbulencje wytwarzane przy takich oddziaływaniach.

Co zaskakujące, nowe obserwacje gazowej fontanny pokazują, że gaz nadal obraca się w taki sam sposób jak galaktyka, nawet po wyrzuceniu go w przestrzeń międzygalaktyczną. Co więcej, astronomowie ustalili, że rotacja gwiazd w ESO 137-001 pozostaje niezmieniona. Jest to kolejny dowód na to, że to gaz gromady, a nie grawitacja, jest odpowiedzialny za wydzieranie materii z galaktyki [3].

Współautor publikacji, Matteo Fossati (Universitäts-Sternwarte München oraz Max-Planck-Institut für extraterrestrische Physik, Garching, Niemcy), podsumowuje: „Dzięki szczegółom ukazanymm przez MUSE zbliżamy się do pełnego zrozumienia procesów, które zachodzą w tego rodzaju kolizjach. Dokładnie widzimy ruchy galaktyki oraz gazu – to nie byłoby możliwe bez nowego, unikalnego instrumentu MUSE. Te i przyszłe obserwacje pomocą nam w lepszym zrozumieniu co napędza ewolucję galaktyk.”

Uwagi

[1] MUSE jest pierwszym dużym spektrografem całego pola zainstalowanym na 8-metrowym teleskopie. Dla porównania, poprzednie badania ESO 137-001 zebrały niecałe 50 widm.

[2] Kosmiczny Teleskop Hubble’a (należący do NASA/ESA) uzyskał spektakularne zdjęcie tego obiektu  - ale w przeciwieństwie do MUSE, nie mógł ukazać ruchów materii.

[3] Jeżeli grawitacja odgrywa rolę w procesach wydzierania materii z obiektu, naukowcy spodziewają się dostrzec tego rodzaju zaburzenia w galaktyce.

Więcej informacji

Wyniki badań opisano w artykule pt. “MUSE sneaks a peek at extreme ram-pressure stripping events. I. A kinematic study of the archetypal galaxy ESO137-001”, który ukaże się w Monthly Notices of the Royal Astronomical Society w wydaniu z 10 listopada 2014 r..

Sład zespołu badawczego: Michele Fumagalli (Extragalactic Astronomy Group and Institute for Computational Cosmology, Durham University, Wielka Brytania), Matteo Fossati (Universitäts-Sternwarte München and Max-Planck-Institut für extraterrestrische Physik, Garching, niemcy), George K. T. Hau (ESO, Santiago, Chile), Giuseppe Gavazzi (Università di Milano-Bicocca, Włochy), Richard Bower (Extragalactic Astronomy Group and Institute for Computational Cosmology, Durham University, Wielka Brytania), Alessandro Boselli (Laboratoire d'Astrophysique de Marseille, Francja) oraz Ming Sun (Department of Physics, University of Alabama, USA).

ESO jest wiodącą międzyrządową organizacją astronomiczną w Europie i najbardziej produktywnym obserwatorium astronomicznym na świecie. Wspiera je 16 krajów: Austria, Belgia, Brazylia, Czechy, Dania, Finlandia, Francja, Hiszpania, Holandia, Niemcy, Polska, Portugalia, Szwajcaria, Szwecja, Wielka Brytania oraz Włochy. ESO prowadzi ambitne programy dotyczące projektowania, konstrukcji i użytkowania silnych naziemnych instrumentów obserwacyjnych, pozwalając astronomom na dokonywanie znaczących odkryć naukowych. ESO odgrywa wiodącą rolę w promowaniu i organizowaniu współpracy w badaniach astronomicznych. ESO zarządza trzema unikalnymi, światowej klasy obserwatoriami w Chile: La Silla, Paranal i Chajnantor. W Paranal ESO posiada teleskop VLT (Very Large Telescope - Bardzo Duży Teleskop), najbardziej zaawansowane na świecie astronomiczne obserwatorium w świetle widzialnym oraz dwa teleskopy do przeglądów. VISTA pracuje w podczerwieni i jest największym na świecie instrumentem do przeglądów nieba, natomiast VLT Survey Telescope to największy teleskop dedykowany przeglądom nieba wyłącznie w zakresie widzialnym. ESO jest europejskim partnerem dla rewolucyjnego teleskopu ALMA, największego istniejącego projektu astronomicznego. ESO planuje obecnie 39-metrowy teleskop E-ELT (European Extremely Large optical/near-infrared Telescope - Ekstremalnie Wielki Teleskop Europejski), który stanie się “największym okiem świata na niebo”.

Linki

Krzysztof Czart
Centrum Astronomii UMK


Przeczytaj więcej:

Brak komentarzy. Może czas dodać swój?

Dodaj komentarz

Zaloguj się, aby móc dodać komentarz.

Oceny

Tylko zarejestrowani użytkownicy mogą oceniać zawartość strony
Zaloguj się , żeby móc zagłosować.

Brak ocen. Może czas dodać swoją?
31,773,567 unikalne wizyty