| EPUP |
| 5282 planet |
Ten efektowny krajobraz południowego gwiazdozbioru Ołtarza jest skarbnicą ciał niebieskich. Gromady gwiazd, mgławice emisyjne oraz aktywne obszary powstawania gwiazd to tylko przykłady bogactw obserwowanych w tym rejonie położonym 4000 lat świetlnych od Ziemi. Zaprezentowane piękne, nowe zdjęcie jest najbardziej szczegółowym widokiem tej części nieba spośród uzyskanych do tej pory. Fotografię wykonano za pomocą teleskopu VLT Survey Telescope (VST) w Obserwatorium Paranal w Chile, należącym do ESO.W centrum zdjęcia znajduje się gromada otwarta NGC 6193 zawierająca około trzydzieści jasnych gwiazd i tworząca serce asocjacji Ara OB1. Dwie najjaśniejsze gwiazdy są bardzo gorącymi olbrzymami. Wspólnie stanowią główne źródło oświetlenia dla pobliskiej mgławicy emisyjnej NGC 6188, widocznej na prawo od gromady.
Asocjacja gwiazdowa jest dużym zgrupowaniem luźno związanych gwiazd, które nie zdążyły jeszcze zbytnio rozproszyć się od miejsca swojego powstawania. Asocjacje OB. obejmują w większości bardzo młode niebiesko-białe gwiazdy, które są około 100 000 razy jaśniejsze od Słońca i od 10 do 50 razy masywniejsze.
Mgławica NGC 6188 jest wyraźną ścianą ciemnych i jasnych obłoków wyznaczającą granicę pomiędzy obszarem aktywnego powstawania gwiazd w obłoku molekularnym znanym jako RCW 108, a pozostałą częścią asocjacji [1]. Obszar wokół RCW 108 zbudowany jest głównie z wodoru – podstawowego składnika w procesie powstawania gwiazd. Tego typu rejony zwane są obszarami H II.
Promieniowanie ultrafioletowe i intensywny wiatr gwiazdowy od gwiazd z NGC 6193 wydaje się powodować powstawanie nowego pokolenia gwiazd w otaczających obłokach gazu i pyłu. Gdy fragmenty obłoków zapadają się, następuje ich rozgrzanie i uformowanie nowych gwiazd.
Gdy obłok tworzy nowe gwiazdy, następuje jednocześnie jego erozja z powodu wiatrów i promieniowania emitowanego przez wcześniej powstałe gwiazdy oraz gwałtowne wybuchy supernowych. Na skutek tego gwiazdotwórcze obszary H II mają zwykle czas życia zaledwie kilka milionów lat. Powstawanie gwiazd jest bardzo nieefektywnym procesem, zaledwie około 10% dostępnej materii bierze w nim udział – reszta jest rozwiewana w przestrzeń kosmiczną.
Mgławica NGC 6188 wykazuje oznaki bycia we wczesnej fazie „tworzenia filarów” i w przyszłości może uzyskać wygląd podobny do innych dobrze znanych obszarów gwiazdotwórczych, takich jak Mgławica Orzeł (Messier 16, zawierająca słynne Filary Stworzenia) oraz Mgławica Stożek (fragment NGC 2264).
Zaprezentowany widowiskowy obraz powstał z ponad 500 pojedynczych zdjęć wykonanych z użyciem czterech różnych filtrów barwnych na teleskopie VLT Survey Telescope (VST). Łączny czas ekspozycji wyniósł ponad 56 godzin. Jest to najbardziej szczegółowy widok tego obszaru spośród uzyskanych do tej pory.
[1] Co więcej, mgławica ta ma pewną dodatkową sławę wśród astronomów, gdyż jej wcześniejsze zdjęcie zostało użyte na okładce DVD zawierającego zbiór oprogramowania dla astronomów zebranego przez ESO: Scisoft, którego najnowsza wersja ukazała się kilka tygodni temu. Znana jest więc także pod nazwą: Mgławica Scisoft.
ESO jest wiodącą międzyrządową organizacją astronomiczną w Europie i najbardziej produktywnym obserwatorium astronomicznym na świecie. Wspiera je 16 krajów: Austria, Belgia, Brazylia, Czechy, Dania, Finlandia, Francja, Hiszpania, Holandia, Niemcy, Polska, Portugalia, Szwajcaria, Szwecja, Wielka Brytania oraz Włochy. ESO prowadzi ambitne programy dotyczące projektowania, konstrukcji i użytkowania silnych naziemnych instrumentów obserwacyjnych, pozwalając astronomom na dokonywanie znaczących odkryć naukowych. ESO odgrywa wiodącą rolę w promowaniu i organizowaniu współpracy w badaniach astronomicznych. ESO zarządza trzema unikalnymi, światowej klasy obserwatoriami w Chile: La Silla, Paranal i Chajnantor. W Paranal ESO posiada teleskop VLT (Very Large Telescope - Bardzo Duży Teleskop), najbardziej zaawansowane na świecie astronomiczne obserwatorium w świetle widzialnym oraz dwa teleskopy do przeglądów. VISTA pracuje w podczerwieni i jest największym na świecie instrumentem do przeglądów nieba, natomiast VLT Survey Telescope to największy teleskop dedykowany przeglądom nieba wyłącznie w zakresie widzialnym. ESO jest głównym partnerem ALMA, największego istniejącego projektu astronomicznego. Z kolei na Cerro Armazones, niedaleko Paranal, ESO buduje 39-metrowy teleskop E-ELT (European Extremely Large Telescope - Ekstremalnie Wielki Teleskop Europejski), który stanie się “największym okiem świata na niebo”.
Krzysztof Czart
Centrum Astronomii UMK
