Partnerzy

Astro-Miejsca


URANIA

astroturystyka

100 lat IAU

IAU

Comet

Centrum Nauki Kepler

Planetarium Wenus

ERC

Centrum Nauk Przyrodniczych

Orion,serwis,astronomii,PTA

POLSA

Astronomia Nova

Astronarium

forum astronomiczne

IPCN

Portal AstroNet

Puls Kosmosu

Forum Meteorytowe

kosmosnautaNET

kosmosnautaNET

Nauka w Polsce

astropolis

astromaniak

PTMA

PTR

heweliusz

heweliusz

ESA

Astronomers Without Borders

Hubble ESA

Space.com

Space Place

Instructables

Tu pełno nauki

Konkursy

Olimpiady Astronomiczne
Olimpiada Astronomiczna przebiega w trzech etapach.
Zadania zawodów I stopnia są rozwiązywane w warunkach pracy domowej. Zadania zawodów II i III stopnia mają charakter pracy samodzielnej. Zawody finałowe odbywają się w Planetarium Śląskim. Tematyka olimpiady wiąże ze sobą astronomię, fizykę i astronomiczne aspekty geografii. Olimpiady Astronomiczne


Urania Postępy Astronomii - konkurs dla szkół


astrolabium

Organizatorem konkursu astronomicznego jest Fundacja dla Uniwersytetu Jagiellońskiego a patronat nad akcją sprawuje Obserwatorium Astronomiczne im. Mikołaja Kopernika będące instytutem Wydziału Fizyki, Astronomii i Informatyki Stosowanej Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie.
Zobacz szczegóły »

astrolabium

konkurs, astronomiczny

AstroSklepy

Serwis Astro - 30 lat AstroDoświadczenia!

Astro Schopy
 Firma ScopeDome

Planeta Oczu

Astrocentrum

Wszystko o Nas

Logo SA GW, autor Jacek Patka





Forum Astronomiczne PL


BOINC

Classroom

FB

Księżyc


Data: 12-2-2025 15:48:51

faza

Słońce

Na niebie


La Lune

Mapa Nieba

Stellarium Web

TheSkyLive
Skytinel - sieć stacji bolidowych - SN15

Położenie JWST
Where is WEBB


ARTEMIS
ARTEMIS-1


Położenie ISS
The current position of the ISS
tranzyty ISS


The current position of the ISS

Misja KEPLER

ZOONIVERSE odkrywanie planet

EPUP
5282 planet

Astropogoda

Pogoda



sat24, chmury, pogoda


wyładowania atmosferyczne


III Prawo Keplera




Czytelnia


dwumiesięcznik

Urania, numery archiwalne,przedwojenne

Light Pollution

M-WiFi

gwiazdy,zmienne,poradnik,gazeta,pdf,astronomia,pomiary

vademecum, miłośnika, astronomii, dwumiesięcznik, astronomia

astronomia amatorska

Astronautilius

KTW'

kreiner, ziemia i wszechświat

poradnik, miłośnika, astronomii, książka, Tomasz, Rożek

poradnik, miłośnika, astronomii, książka, Rudż, Przemysław

atlas, nieba, książka, astronomia

atlas, księżyca, książka, astronomia

Poradnik Miłośnika Astronomii

Mądre Książki

Zderzenie gwiazd wyjaśnieniem zagadkowej eksplozji z XVII wieku

esoObserwacje APEX wyjaśniły tajemnicę Nova Vulpeculae 1670

nowa 1670 Gwiazda nowa z 1670 narysowana przez Jana Heweliusza
This chart of the position of a nova (marked in red) that appeared in the year 1670 was recorded by the famous astronomer Hevelius and was published by the Royal Society in England in their journal Philosophical Transactions.
New observations made with APEX and other telescopes have now revealed that the star that European astronomers saw was not a nova, but a much rarer, violent breed of stellar collision. It was spectacular enough to be easily seen with the naked eye during its first outburst, but the traces it left were so faint that very careful analysis using submillimetre telescopes was needed before the mystery could finally be unravelled more than 340 years later.
Źródło: Royal Society
Nowe obserwacje wykonane za pomocą teleskopu APEX wskazują, że gwiazda, którą europejscy astronomowie dostrzegli na niebie w 1670 roku nie była wybuchem gwiazdy nowej, ale znacznie rzadszym, gwałtownym zderzeniem gwiazd. Była wystarczająco spektakularna, aby ją łatwo dostrzec nieuzbrojonym okiem podczas swojego pierwszego wybuchu, ale ślady, które pozostawiła są tak słabe, że dopiero dokładne obserwacje przy pomocy teleskopów submilimetrowych 340 lat później pozwoliły ostatecznie rozwiązać zagadkę. Wyniki badań ukażą się 23 marca 2015 r. w internetowym wydaniu czasopisma „Nature”.


Najwięksi astronomowie siedemnastego wieku, w tym Heweliusz – ojciec kartografii księżycowej – oraz Cassini, dokładnie udokumentowali pojawienie się nowej gwiazdy na niebie w 1670 roku. Heweliusz opisał ją jako „nova sub capite Cygni”, czyli nowa gwiazda poniżej głowy Łabędzia. Ale obecnie astronomowie znają ją pod nazwą Nova Vulpeculae 1670 [1]. Historyczne zapiski na temat nowych są rzadkie i budzą wielkie zainteresowanie wśród współczesnych astronomów. Nova Vul 1670 jest uważana za najstarszą zarejestrowaną nową, a także za najsłabszą nową podczas późniejszego ponownego odkrycia.

ESO,Nova Vel 1670 Pozostałość Nowej 1670 widziana przez współczesne instrumenty
This picture shows the remains of the new star that was seen in the year 1670. It was created from a combination of visible-light images from the Gemini telescope (blue), a submillimetre map showing the dust from the SMA (green) and finally a map of the molecular emission from APEX and the SMA (red).
The star that European astronomers saw in 1670 was not a nova, but a much rarer, violent breed of stellar collision. It was spectacular enough to be easily seen with the naked eye during its first outburst, but the traces it left were so faint that very careful analysis using submillimetre telescopes was needed before the mystery could finally be unravelled more than 340 years later.
Źródło: ESO/T. Kamiński

Główny autor nowych badań, polski astronom Tomasz Kamiński (ESO oraz Max Planck Institute for Radio Astronomy, Bonn, Niemcy) wyjaśnia: „Przez wiele lat obiekt ten był uważany za nową, ale im bardziej go badano, tym mniej przypominał typową nową – a nawet jakąkolwiek inną wybuchającą gwiazdę.”

Gdy Nova Vul 1670 pojawiła się po raz pierwszy, była łatwo dostrzegalna nieuzbrojonym okiem i zmieniała jasność w ciągu dwóch lat. Następnie zniknęła i pojawiła się ponownie dwukrotnie, zanim przestała być widoczna na dobre. Pomimo dobrze udokumentowanego pierwszego pojawienia, ówcześni astronomowie nie mieli odpowiedniej aparatury potrzebnej do wyjaśnienia dziwnego zachowania nowej.

W ciągu dwudziestego wieku astronomowie zrozumieli, że większość nowych można wyjaśnić poprzez wybuchowe zachowanie bliskiego układu podwójnego gwiazd. Ale Nova Vul 1670 nie pasowała zbyt dobrze do tego modelu i pozostawała zagadką.

Nawet pomimo coraz większej mocy teleskopów wydawało się, że zdarzenie nie pozostawiło żadnych śladów. Dopiero w latach osiemdziesiątych ubiegłego wieku zespół astronomów wykrył słabą mgławicę otaczającą spodziewane położenie nowej. Obserwacje te wyglądały bardzo obiecująco w kontekście zdarzenia z 1670 roku, ale nie dały rady wyjaśnić prawdziwej natury zjawiska, którego świadkiem było europejskie niebo ponad trzysta lat temu.

Tomasz Kamiński kontynuuje wyjaśnienia: „Zbadaliśmy ten obszar na falach submilimetrowych i radiowych. Odkryliśmy, że otoczenie pozostałości po nowej jest wypełnione chłodnym gazem bogatym w molekuły i mającym bardzo nietypowy skład chemiczny.”

ESO,Nova Vel 1670 Widok szerokokątny nieba wokół Nowej Vul 1670
This wide-field view shows the sky around the location of the historical exploding star Nova Vul 1670. The remains of the nova are only very faintly visible at the centre of this picture.
New observations made with APEX and other telescopes have now revealed that the star that European astronomers saw was not a nova, but a much rarer, violent breed of stellar collision. It was spectacular enough to be easily seen with the naked eye during its first outburst, but the traces it left were so faint that very careful analysis using submillimetre telescopes was needed before the mystery could finally be unravelled more than 340 years later.
Źródło:ESO/Digitized Sky Survey 2. Acknowledgement: Davide De Martin

Oprócz teleskopu APEX, zespół korzystał także z Submillimeter Array (SMA) oraz radioteleskopu w Effelsbergu, badając skład chemiczny i mierząc stosunki różnych izotopów w gazie. Wszystkie te dane zebrane razem utworzyły niesamowicie dokładny opis obszaru, co pozwoliło na określenie skąd materia ta może pochodzić.

Zespół odkrył, że masa chłodnej materii jest zbyt duża, aby stanowiła produkt wybuchu nowej, a na dodatek zmierzone stosunki izotopów wokół Nova Vul 1670 są różne od spodziewanych dla nowych. Ale jeśli to nie była nowa, to co to było?

Odpowiedzią jest spektakularne zderzenie dwóch gwiazd, znacznie jaśniejsze niż nowa, ale słabsze niż supernowa, które skutkowało czymś nazywanym jasną czerwoną nową. Są to bardzo rzadkie zdarzenia, w których gwiazda wybucha z powodu połączenia się z inną gwiazdą, wyrzucając materiał z wnętrza w przestrzeń kosmiczną, pozostawiając tylko słabe resztki zanurzone w chłodnym otoczeniu, bogate w molekuły i pył. Ta niedawno wyróżniona klasa gwiazd wybuchających pasuje niemal idealnie do profilu Nova Vul 1670.

Współautor pracy, Karl Menten (Max Planck Institute for Radio Astronomy, Bonn, Niemcy) podsumował: „Ten rodzaj odkryć jest najprzyjemniejszy: coś zupełnie nieoczekiwanego!”

Uwagi

[1] Obiekt znajduje się na granicy pomiędzy obecnymi gwiazdozbiorami Liska i Łabędzia. Często jest określany jako Nova Vul 1670 albo CK Vulpeculae.

Więcej informacji

Wyniki badań przedstawiono w artykule pt. “Nuclear ashes and outflow in the oldest known eruptive star Nova Vul 1670” T. Kamiński et al., który ukaże się online 23 marca 2015 r. w czasopiśmie Nature

Skład zespołu badawczego: Tomasz Kamiński (ESO, Santiago, Chile; Max Planck Institute for Radio Astronomy, Bonn, Niemcy [MPIfR]), Karl M. Menten (MPIfR), Romuald Tylenda (Centrum Astronomiczne im. Mikołaja Kopernika PAN, Toruń, Poland), Marcin Hajduk (Centrum Astronomiczne im. Mikołaja Kopernika PAN), Nimesh A. Patel (Harvard-Smithsonian Center for Astrophysics, Cambridge, Massachusetts, USA) oraz Alexander Kraus (MPIfR).

APEX działa w ramach współpracy pomiędzy Max Planck Institute for Radio Astronomy (MPIfR), Onsala Space Observatory (OSO) oraz ESO. Użytkowanie APEX na Chajnantor zostało powierzone ESO.

ESO jest wiodącą międzyrządową organizacją astronomiczną w Europie i najbardziej produktywnym obserwatorium astronomicznym na świecie. Wspiera je 16 krajów: Austria, Belgia, Brazylia, Czechy, Dania, Finlandia, Francja, Hiszpania, Holandia, Niemcy, Polska, Portugalia, Szwajcaria, Szwecja, Wielka Brytania oraz Włochy. ESO prowadzi ambitne programy dotyczące projektowania, konstrukcji i użytkowania silnych naziemnych instrumentów obserwacyjnych, pozwalając astronomom na dokonywanie znaczących odkryć naukowych. ESO odgrywa wiodącą rolę w promowaniu i organizowaniu współpracy w badaniach astronomicznych. ESO zarządza trzema unikalnymi, światowej klasy obserwatoriami w Chile: La Silla, Paranal i Chajnantor. W Paranal ESO posiada teleskop VLT (Very Large Telescope - Bardzo Duży Teleskop), najbardziej zaawansowane na świecie astronomiczne obserwatorium w świetle widzialnym oraz dwa teleskopy do przeglądów. VISTA pracuje w podczerwieni i jest największym na świecie instrumentem do przeglądów nieba, natomiast VLT Survey Telescope to największy teleskop dedykowany przeglądom nieba wyłącznie w zakresie widzialnym. ESO jest głównym partnerem ALMA, największego istniejącego projektu astronomicznego. Z kolei na Cerro Armazones, niedaleko Paranal, ESO buduje 39-metrowy teleskop E-ELT (European Extremely Large Telescope - Ekstremalnie Wielki Teleskop Europejski), który stanie się “największym okiem świata na niebo”.

Linki

Krzysztof Czart
Centrum Astronomii UMK

Brak komentarzy. Może czas dodać swój?

Dodaj komentarz

Zaloguj się, aby móc dodać komentarz.

Oceny

Tylko zarejestrowani użytkownicy mogą oceniać zawartość strony
Zaloguj się , żeby móc zagłosować.

Brak ocen. Może czas dodać swoją?
31,935,905 unikalne wizyty