Wizualizacja pięciokrotnego systemu gwiazd 1SWASP J093010.78+533859.5, w którego skąd wchodzą dwa układy podwójne oraz piąta gwiazda. Źródło: Marcus Lohr / RAS.Naukowcy odkryli system złożony z pięciu gwiazd, zawierający w sobie dwa podwójne układy zaćmieniowe. Wyniki badań przedstawiono w środę podczas National Astronomy Meeting w Llandudno w Wielkiej Brytanii – poinformowało brytyjskie Królewskie Towarzystwo Astronomiczne.
Wśród gwiazd występujących w Drodze Mlecznej przeważają te występujące w parach, albo w układach wielokrotnych, a nie pojedynczo, jak Słońce. Jednak systemy złożone z aż pięciu powiązanych ze sobą gwiazd są rzadkie.
Odkryty system pięciokrotny, noszący oznaczenie 1SWASP J093010.78+533859.5, został wykryty w danych archiwalnych projektu SuperWASP (Wide Angle Search for Planets) korzystającego z niewielkich teleskopów na Wyspach Kanaryjskich i w RPA do wykonywania co kilka minut zdjęć prawie całego nieba. Zbierane przez wiele lat dane dotyczące jasności poszczególnych gwiazd są łączone w krzywe zmian blasku. Baza obejmuje 30 milionów źródeł w Drodze Mlecznej.
Jeżeli w krzywej zmian blasku występują regularne zmniejszenia jasności gwiazdy, może to świadczyć o obecności w jej pobliżu innego obiektu, który powoduje zaćmienia – innej gwiazdy, albo planety, w zależności od dokładnych własności zmian blasku.
Analiza danych dla 1SWASP J093010.78+533859.5 początkowo wskazywała, że mamy do czynienia z kontaktowym układem podwójnym gwiazd, czyli systemem, w którym gwiazdy są tak blisko siebie, że posiadają wspólną zewnętrzną atmosferę. Okres orbitalny wyznaczono na zaledwie 6 godzin.
Później okazało się, że w krzywej zmian blasku występują dodatkowe zaćmienia. Ponowna analiza danych ujawniła obecność jeszcze drugiego układu podwójnego gwiazd, tym razem rozdzielonego, a nie kontaktowego – wchodzące w jego skład gwiazdy są oddalone od siebie o 3 miliony kilometrów i mają nieco dłuży okres orbitalny.
Z kolei oba układy podwójne są od siebie oddalone o 21 miliardów kilometrów, czyli dalej niż orbita Plutona od Słońca. Dalsze obserwacje spektroskopowe ujawniły obecność jeszcze jednego, piątego składnika systemu - gwiazdy oddalonej o 2 miliardy kilometrów od rozdzielonego układu podwójnego, ale niepowodującej zaćmień.
Naukowcy z Open University byli w stanie udowodnić także, że wszystkie pięć gwiazd jest ze sobą związanych grawitacyjnie, jako jeden system gwiazdowy. Odległość z Ziemi do 1SWASP J093010.78+533859.5 wynosi około 250 lat świetlnych. Na niebie system widoczny jest w konstelacji Wielkiej Niedźwiedzicy i znajduje się w zasięgu amatorskich teleskopów (ma jasność 9 magnitudo).
Źródło: www.naukawpolsce.pap.pl
Przeczytaj więcej: 
