Rakieta WertykalPierwsze lata działalności Zakładu Fizyki Słońca (do 1980r. działającego pod nazwą Pracownia Związków Słońce-Ziemia) związane są ściśle z serią radzieckich rakiet Wertikal (rakieta Wertikal 1 pokazana została na zdjęciu).

---

Rakiety tego typu wznosiły się na wysokość ok. 500 km. Na szczycie rakiety umieszczany był specjalny zasobnik z aparaturą pomiarową. Zasobnik ten otwierał się na wysokości ok. 90 km i umożliwiał prowadzenie obserwacji w trakcie wznoszenia się i opadania rakiety (ok. 10 minut). Po opadnięciu na wysokość ok. 100 km zasobnik zamykał się i oddzielał od reszty rakiety. Bezpieczny powrót aparatury na ziemię umożliwiał duży spadochron, który otwierał się na wysokości 6 km. Już po powrocie na ziemię z aparatury sczytywano dane, a odzyskaną aparaturę można było w razie potrzeby wykorzystać w kolejnych misjach. Eksperymenty rakietowe były szczególnie istotne w badaniach prowadzonych w zakresie promieniowania rentgenowskiego i ultrafioletowego. Te długości fali są bowiem silnie pochłaniane przez ziemską atmosferę, w związku z czym nie jest możliwe prowadzenie obserwacji bezpośrednio z powierzchni Ziemi.

Zakładu Fizyki Słońca (do 1980r. działającego pod nazwą Pracownia Związków Słońce-Ziemia) - wyniki eksperymentu na rakiecie WrtykalPo udanym wystrzeleniu pierwszego polskiego instrumentu kosmicznego w 1970r. (szczegóły w poście z dnia 29 września 2015r.) w kosmos wysłano kolejne wrocławskie przyrządy. Były to m.in. blok kamer rentgenowskich, teleskop rentgenowski, monochromatyczny fotometr rentgenowski oraz dopplerometr rentgenowski, pokazane kolejno na zdjęciach. Ich celem były oczywiście badania Słońca w promieniowaniu rentgenowskim. Ostatnie ze zdjęć zamieszczonych poniżej to fotografia fragmentu Słońca, wykonana 20.10.1983r. z pokładu rakiety Wertikal 11 przy użyciu polskiego teleskopu rentgenowskiego.

Poniżej znajduje się zestawienie misji Wertikal, które wyniosły w przestrzeń kosmiczną polską aparaturę:

• 28.11.1970, Wertikal 1: Spektroheliograf rentgenowski
  
• 20.08.1971, Wertikal 2: Spektroheliograf rentgenowski, blok kamer rentgenowskich
  
• 30.08.1977, Wertikal 5: Blok kamer rentgenowskich, szerokopasmowy fotometr rentgenowski – RAKIETA ROZBIŁA SIĘ
  
• 26.09.1979, Wertikal 8: Blok kamer rentgenowskich, teleskop rentgenowski, szerokopasmowy fotometr rentgenowski, monochromatyczny fotometr rentgenowski
  
• 24.12.1980, Wertikal(**): Blok kamer rentgenowskich, teleskop rentgenowski, szerokopasmowy fotometr rentgenowski, monochromatyczny fotometr rentgenowski- NIEUDANY LOT RAKIETY (na szczęście aparatura nie uległa uszkodzeniu)
  
• 28.08.1981, Wertikal 9: Blok kamer rentgenowskich, teleskop rentgenowski, szerokopasmowy fotometr rentgenowski, monochromatyczny fotometr rentgenowski
  
• 20.10.1983, Wertikal 11: Blok kamer rentgenowskich, teleskop rentgenowski, dopplerometr rentgenowski

Źródło: Zakład Fizyki Słońca CBK PAN


Przeczytaj więcej:

• Zakład Fizyki Słońca
  
• Wertikal (ros. - wertykał) - seria jedenastu radzieckich rakiet badawczych
  
• Fotometr rentgenowski do rakiety geofizycznej Wertykal 5 [Postępy Astronomii tom XXVI - 1977r.]