Porównanie krzywych blasku poprzedniej rekordzistki epsilon Aurigae oraz nowej liderki TYC-2505-672-1. Widać o ile różni się czas trwania zaćmienia. Źródło: Joey Rodriguez / Vanderbilt University.Co 69 lat „słońce” znika nam w bardzo głębokim zaćmieniu na trzy i pół roku. Taka jest rzeczywistość jednego z układów podwójnych gwiazd, który znajduje się 10 tysięcy lat świetlnych od nas – informują badacze z amerykańskiego Vanderbilt University w Nashville.
System znany jest pod nazwą katalogową TYC 2505-672-1 i właśnie odkryto jego właściwości, które ustanawiają nowe rekordy w dwóch kategoriach: najdłużej trwające zaćmienie gwiazdowe oraz najdłuższy okres pomiędzy zaćmieniami w układzie podwójnym. Poprzednią rekordzistką była epsilon Aurigae, olbrzymia gwiazda zaćmiewana co 27 lat przez swoją towarzyszkę na czas od 640 do 630 dni.
Obserwacje zostały wykonane przez grupę naukowców z kilku amerykańskich uniwersytetów (Vanderbilt, Harvard, Lehigh, Ohio State, Pennsylvania State), a także badaczy i miłośników astronomii działających w ramach sieci Las Cumbres Observatory Global Telescope Network i w American Association of Variable Star Observers (AAVSO), głównej organizacji zbierającej wyniki obserwacji fotometrycznych wykonanych przez astronomów amatorów.
Wyniki opublikowano w czasopiśmie naukowym „Astronomical Journal”.
Artystyczna wizja układu podwójnego gwiazd, w którym zaobserwowano najdłużej trwające zaćmienie. Jedna z gwiazd jest otoczona dużym dyskiem materii, który powoduje zaćmienia. Źródło: Jeremy Teaford / Vanderbilt University.Informacje wykonane przez miłośników astronomii były kluczowe dla badań. Organizacja AAVSO zebrała kilkaset obserwacji gwiazdy TYC 2505-672-1 podczas najnowszego zaćmienia. Skorzystano także z danych przeglądu nieba Digital Access to a Sky Century @ Harvard (DASCH), który zawiera historyczne dane z płyt fotograficznych od 1890 do 1989 roku. W ostatnich latach wiele uniwersytetów i obserwatoriów astronomicznych digitalizuje swoje archiwa płyt fotograficznych, co ułatwia dostęp do zebranych na nich danych.
Łącznie naukowcy mieli około 9000 zdjęć systemu z ostatnich ośmiu lat (czyli m.in. w trakcie zaćmienia) oraz 1432 zdjęcia z archiwum harvardzkiego, plus kilkaset kolejnych punktów pomiarowych od AAVSO.
Analizy pokazały, że badacze mają do czynienia z system podobnym do epsilon Aurigae, aczkolwiek z kilkoma różnicami. Wydaje się, że TYC 2505-672-1 składa się z dwóch czerwonych olbrzymów, z których jeden został odarty z materii do względnie niewielkiego jądra i jest otoczony przez olbrzymi dysk materii, który wywołuje zaćmienia.
Źródło: www.naukawpolsce.pap.pl
