Teleskop Warszawski w Obserwatorium Las Campanas w Chile. Fot. K. Ulaczyk.
Kosmonauta.netProf. Grzegorz Pietrzyński z Obserwatorium Astronomicznego UW otrzymał “Advanced Grant” w wysokości prawie 2,4 mln euro. To 12 grant Europejskiej Rady ds. Badań dla UW.
Astronom prof. Grzegorz Pietrzyński otrzymał prestiżowy Advanced Grant Europejskiej Rady ds. Badań Naukowych (ERC) warty prawie 2,4 mln euro. Naukowiec chce w swoich badaniach dokładniej wyznaczyć tempo rozszerzania się Wszechświata.
Prof. Pietrzyński związany jest z Obserwatorium Astronomicznym Uniwersytetu Warszawskiego. Badania finansowane przez ERC będzie jednak prowadził w ramach działalności Polskiej Akademii Nauk, gdzie prace rozpoczęły się w kwietniu. O uzyskaniu grantu i o szczegółach tego projektu poinformował Uniwersytet Warszawski.
Dzięki grantowi prof. Pietrzyński będzie mógł przeprowadzić badania pod nazwą „A sub-percent distance scale from binaries and Cepheids”. To przedsięwzięcie ma na celu wyznaczenie słynnego parametru Hubble’a z bezprecedensową dokładnością o wartości 1 procenta. Parametr Hubble’a określa tempo ekspansji Wszechświata. Znajomość precyzyjnej wartości prędkości, z jaką rozszerza się nasz Wszechświat, jest kluczowa w lepszym poznaniu jego natury.
Dzięki odkryciu przyśpieszonej ekspansji Wszechświata (Nagroda Nobla z fizyki w 2011 r.) potwierdzono istnienie ciemnej energii, która stanowi około 70 proc. energii Wszechświata. Z kolei precyzyjna wartość parametru Hubble’a jest konieczna, aby móc zbadać istotę ewolucji świata, w którym żyjemy.
Aby wyznaczyć parametr Hubble’a, należy wykonać pomiary odległości do bardzo odległych obiektów. Aby tego dokonać, astronomowie używają różnych metod. Najdokładniejsze z nich pozwalają mierzyć odległości do pobliskich obiektów. W oparciu o takie pomiary kalibruje się następnie wtórne wskaźniki odległości, które z kolei pozwalają skalibrować dalekosiężne metody do pomiaru odległości do najdalszych zakątków Wszechświata.
W efekcie powstaje tzw. kosmiczna drabina odległości. Okazuje się, że najtrudniejszym krokiem w tych żmudnych i niezmiernie trudnych badaniach jest precyzyjna kalibracja pierwszego szczebla tej drabiny – odległości do pobliskich galaktyk.
Prof. Grzegorz Pietrzyński wraz ze swoim zespołem będzie próbował doprecyzować wartość parametru Hubble’a, wykonując niezmiernie dokładne pomiary do pobliskich galaktyk za pomocą dwóch metod: Cefeid i gwiazd zaćmieniowych. Dotychczasowe badania prof. Pietrzyńskiego pozwoliły już na określenie odległości do Wielkiego Obłoku Magellana z dokładnością do 2,2 proc.
Powyższe zaś stanowi obecnie najsolidniejsze fundamenty do wyznaczenia parametru Hubble’a z dokładnością do około 3 proc. W projekcie ERC planuje się wyznaczenie odległości do kilku pobliskich galaktyk z dokładnością rzędu 1 proc., co pozwoli na pomiar parametru Hubble’a z bezprecedensową dokładnością 1 proc.
Instytucjami partnerskimi w realizacji grantu są Centre National de la Recherche Scientifique we Francji oraz Universidad de Concepcion w Chile. ERC przyznaje środki na trzy główne rodzaje projektów trwających do 5 lat.
Granty o nazwie “Starting Grant” (maksymalnie 1,5 mln euro) przeznaczane są dla osób od 2 do 7 lat po doktoracie, “Consolidator Grant” (maksymalnie 2 mln euro) – kierowane są do naukowców od 7 do 12 lat po doktoracie. O “Advanced Grants” (maksymalnie 2,5 mln euro) mogą zaś walczyć niezależni naukowcy o ugruntowanym dorobku naukowym, prowadzący własne badania. Dodatkowo naukowcy, którzy zdobyli już któryś z grantów ERC mogą ubiegać się o grant “Proof of Concept” (maks. 150 tys. euro) na rozwinięcie swojego pomysłu na potrzeby rynku.
W ciągu siedmiu lat działania unijnego 7. Programu Ramowego (2007-2013) naukowcy pracujący w Polsce dostali jedynie 14 spośród 4,5 tys. dużych grantów ERC i jeden grant Proof of Concept. W nowym programie ramowym, Horyzont 2020, Polacy wywalczyli na razie 5 dużych grantów (łącznie z prof. Pietrzyńskim) i jeden grant Proof of Concept. Najwięcej grantów ERC zdobywają w Polsce naukowcy związani z UW. Uczelnia podsumowuje, że jest z nią związanych aż 12 laureatów ERC.
Źródło: Kosmonauta.net
