Partnerzy

Astro-Miejsca


URANIA

astroturystyka

100 lat IAU

IAU

Comet

Centrum Nauki Kepler

Planetarium Wenus

ERC

Centrum Nauk Przyrodniczych

Orion,serwis,astronomii,PTA

POLSA

Astronomia Nova

Astronarium

forum astronomiczne

IPCN

Portal AstroNet

Puls Kosmosu

Forum Meteorytowe

kosmosnautaNET

kosmosnautaNET

Nauka w Polsce

astropolis

astromaniak

PTMA

PTR

heweliusz

heweliusz

ESA

Astronomers Without Borders

Hubble ESA

Space.com

Space Place

Instructables

Tu pełno nauki

Konkursy

Olimpiady Astronomiczne
Olimpiada Astronomiczna przebiega w trzech etapach.
Zadania zawodów I stopnia są rozwiązywane w warunkach pracy domowej. Zadania zawodów II i III stopnia mają charakter pracy samodzielnej. Zawody finałowe odbywają się w Planetarium Śląskim. Tematyka olimpiady wiąże ze sobą astronomię, fizykę i astronomiczne aspekty geografii. Olimpiady Astronomiczne


Urania Postępy Astronomii - konkurs dla szkół


astrolabium

Organizatorem konkursu astronomicznego jest Fundacja dla Uniwersytetu Jagiellońskiego a patronat nad akcją sprawuje Obserwatorium Astronomiczne im. Mikołaja Kopernika będące instytutem Wydziału Fizyki, Astronomii i Informatyki Stosowanej Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie.
Zobacz szczegóły »

astrolabium

konkurs, astronomiczny

AstroSklepy

Serwis Astro - 30 lat AstroDoświadczenia!

Astro Schopy
 Firma ScopeDome

Planeta Oczu

Astrocentrum

Wszystko o Nas

Logo SA GW, autor Jacek Patka





Forum Astronomiczne PL


BOINC

Classroom

FB

Księżyc


Data: 12-2-2025 15:25:51

faza

Słońce

Na niebie


La Lune

Mapa Nieba

Stellarium Web

TheSkyLive
Skytinel - sieć stacji bolidowych - SN15

Położenie JWST
Where is WEBB


ARTEMIS
ARTEMIS-1


Położenie ISS
The current position of the ISS
tranzyty ISS


The current position of the ISS

Misja KEPLER

ZOONIVERSE odkrywanie planet

EPUP
5282 planet

Astropogoda

Pogoda



sat24, chmury, pogoda


wyładowania atmosferyczne


III Prawo Keplera




Czytelnia


dwumiesięcznik

Urania, numery archiwalne,przedwojenne

Light Pollution

M-WiFi

gwiazdy,zmienne,poradnik,gazeta,pdf,astronomia,pomiary

vademecum, miłośnika, astronomii, dwumiesięcznik, astronomia

astronomia amatorska

Astronautilius

KTW'

kreiner, ziemia i wszechświat

poradnik, miłośnika, astronomii, książka, Tomasz, Rożek

poradnik, miłośnika, astronomii, książka, Rudż, Przemysław

atlas, nieba, książka, astronomia

atlas, księżyca, książka, astronomia

Poradnik Miłośnika Astronomii

Mądre Książki

Losowa Fotka

Pierwsza detekcja metanolu w dysku, w którym powstają planety

eso slowaKluczowe Artist’s impression of the disc around the young star TW Hydrae
This artist’s impression shows the closest known protoplanetary disc, around the star TW Hydrae in the huge constellation of Hydra (The Female Watersnake). The organic molecule methyl alcohol (methanol) has been found by the Atacama Large Millimeter/Submillimeter Array (ALMA) in this disc. This is the first such detection of the compound in a young planet-forming disc. Źródło: ESO/M. Kornmesser
Cząsteczka organiczna alkoholu metylowego (metanolu) została odnaleziona przez Atacama Large Millimeter/Submillimeter Array (ALMA) w dysku protoplanetarnym wokół TW Hydrae. Jest to pierwsza detekcja tego typu składnika w młodym dysku, w którym powstają planety. Metanol jest jak dotąd jedyną złożoną molekułą organiczną wykrytą w dyskach, która jednoznacznie … w formie lodu. Wykrycie metanolu pomoże astronomom zrozumieć procesy chemiczne, które zachodzą podczas powstawania systemów planetarnych i które ostatecznie prowadzą do wytworzenia składników niezbędnych dla życia.


Dysk protoplanetarny wokół młodej gwiazdy TW Hydrae jest najbliższym znanym przykładem tego typu dysku względem Ziemi. Znajduje się w odległości zaledwie około 170 lat świetlnych. W związku z tym jest idealnym celem dla astronomów zajmujących się dokładnymi badaniami dysków. System dobrze odzwierciedla to co astronomowie sądzą o wyglądzie Układu Słonecznego podczas jego powstawania ponad cztery miliardy lat temu.

Atacama Large Millimeter/Submillimeter Array (ALMA) jest najpotężniejszym istniejącym obserwatorium do wykonywania map składu chemicznego i rozmieszczenia zimnego gazu w pobliskich dyskach. Te unikatowe zdolności zostały wykorzystane przez grupę astronomów, którą prowadziła Catherine Walsh (Leiden Observatory, Holandia), aby zbadać chemię dysku protoplanetarnego TW Hydrae.

Obserwacje ALMA po raz pierwszy ukazały w dysku protoplanetarnym ślady gazowego alkoholu metylowego, zwanego też metanolem (CH3OH). Metanol, pochodna metanu, jest jedną z największych molekuł organicznych wykrytych jak dotąd w dyskach. Zidentyfikowanie jego występowania w obiektach przed planetarnych jest ważnym krokiem w zrozumieniu, w jaki sposób molekuły organiczne weszły w skład przyszłych planet.

Co więcej, metanol sam w sobie jest składnikiem budulcowym bardziej złożonych cząsteczek, fundamentalnie ważnych prebiotycznie, takich jak składniki aminokwasów. W efekcie, metanol odgrywa kluczową rolę w tworzeniu bogatej chemii organicznej potrzebnej dla życia.

Catherine Walsh, główna autorka badań, wyjaśnia: „Odnalezienie metanolu w dysku protoplanetarnym pokazuje unikatowe zdolności ALMA do badania rezerwuaru złożonych organicznych lodów w dyskach. Po raz pierwszy pozwala nam na spojrzenie wstecz w czasie na źródła chemicznej złożoności w planetarnych matecznikach wokół młodych gwiazd podobnych do Słońca.”

Gazowy metanol w dysku protoplanetarnym jest niezwykle ważny dla astrochemii. O ile inne cząsteczki wykrywane w kosmosie powstają samodzielnie w stanie gazowym, albo w kombinacji stanów gazowego i stałego, to metanol jest złożoną cząsteczką organiczną, która formuje się wyłącznie w stanie stałym (w formie lodu) poprzez reakcje na powierzchniach ziaren pyłu.

Ostry obraz z ALMA pozwolił astronomom także na wykonanie mapy rozmieszczenia gazowego metanolu w dysku TW Hydrae. Jako dodatek do znaczącej emisji blisko gwiazdy centralnej, naukowcy odkryli też wzór podobny do pierścienia [1].

Obserwacje metanolu w stanie gazowym, w połączeniu z informacjami o jego rozmieszczeniu, wskazują, że metanol uformował się na lodowych ziarnach pyłu, a następnie został uwolniony do postaci gazowej. Te pierwsze obserwacje pomagają wyjaśnić zagadkę przejścia metanolu pomiędzy stanami lodowym-gazowym [2], a bardziej ogólnie – także procesy chemiczne w środowiskach astrofizycznych [3].

Ryan A. Loomis, współautor badań, dodaje: Metanol w stanie gazowym w dysku jest jednoznacznym wskaźnikiem bogatych procesów chemii organicznej na wczesnym etapie powstawania gwiazdy i planet. Wynik ten ma wpływ na nasze zrozumienie, w jaki sposób zachodzi akumulacja materii organicznej w bardzo młodych systemach planetarnych.”

Pierwsza udana detekcja zimnego metanolu w stanie gazowym w dysku protoplanetarnym oznacza, że można będzie badać chemię lodów w dyskach, przecierając szlaki dla przyszłych badań złożonej chemii organicznej w miejscach narodzin planet. W swoich łowach na nadające się do życia egzoplanety astronomowie uzyskali nowe, potężne narzędzie.

Uwagi

[1] Odzwierciedleniem wzoru obserwowanego w danych ALMA jest pierścień metanolu pomiędzy 30, a 100 jednostkami astronomicznymi (au). Zidentyfikowana struktura jest zgodna z hipotezą, że większość zasobów lodu w dysku znajduje się na większych (do rozmiarów milimetrowych) ziarnach pyłu, rozmieszczonych w wewnętrznych 50 au, które zostały oddzielone od gazu i dryfowały radialnie do wewnątrz, w kierunku gwiazdy.

[2] W niniejszych badaniach, zamiast termicznej desorpcji (uwalniania metanolu w temperaturach wyższych niż jego temperatura sublimacji), zespół sugeruje i analizuje inne mechanizmy, w tym fotodesorpcję spowodowaną fotonami ultrafioletowymi oraz desorpcję reaktywną. Bardziej szczegółowe obserwacje z ALMA pomogą definitywnie ustalić jeden ze scenariuszy.

[3] Radialna zmienność składników chemicznych w środkowej płaszczyźnie dysku oraz specyficzne położenie linii śniegu są kluczowe do zrozumienia chemii powstających planet. Linia śniegu wyznacza graniczę poza którą poszczególne lotne związki chemiczne są zamrożone na ziarnach pyłu. Wykrycie metanolu w chłodniejszych obszarach dysku pokazuje, że jest on w stanie uciekać z ziaren w temperaturach znacznie niższych niż swoja temperatura sublimacji potrzebna do uruchomienia dermicznej desorpcji.

Więcej informacji

Wyniki badań zaprezentowano w artykule pt. “First detection of gas-phase methanol in a protoplanetary disk”, Catherine Walsh et al., opublikowanym w Astrophysical Journal, tom 823, numer 1.

Skład zespołu badawczego: Catherine Walsh (Leiden Observatory, Leiden University, Leiden, Holandia), Ryan A. Loomis (Harvard-Smithsonian Center for Astrophysics, Cambridge, Massachusetts, USA), Karin I. Öberg (Harvard-Smithsonian Center for Astrophysics, Cambridge, Massachusetts, USA), Mihkel Kama (Leiden Observatory, Leiden University, Leiden, Holandia), Merel L. R. van't Hoff (Leiden Observatory, Leiden University, Leiden, Holandia), Tom J. Millar (School of Mathematics and Physics, Queen’s University Belfast, Belfast, Wielka Brytania), Yuri Aikawa (Center for Computational Sciences, University of Tsukuba, Tsukuba, Japonia), Eric Herbst (Departments of Chemistry and Astronomy, University of Virginia, Charlottesville, Virginia, USA), Susanna L. Widicus Weaver (Department of Chemistry, Emory University, Atlanta, Georgia, USA) oraz Hideko Nomura (Department of Earth and Planetary Science, Tokyo Institute of Technology, Tokio, Japonia).

Atacama Large Millimeter/submillimeter Array (ALMA) to międzynarodowy projekt badawczy realizowany we współpracy pomiędzy ESO, U.S. National Science Foundation (NSF) oraz National Institutes of Natural Sciences (NINS) of Japan, przy udziale Chile. ALMA jest finansowana przez ESO w imieniu Krajów Członkowskich organizacji, przez NSF we współpracy z National Research Council of Canada (NRC) i National Science Council of Taiwan (NSC) oraz przez NINS we współpracy z Academia Sinica (AS) na Tajwanie i Korea Astronomy and Space Science Institute (KASI).

Budowa i użytkowanie ALMA są kierowane przez ESO w imieniu Krajów Członkowskich organizacji, National Radio Astronomy Observatory (NRAO), zarządzane przez Associated Universities, Inc. (AUI), w imieniu Ameryki Północnej i przez National Astronomical Observatory of Japan (NAOJ) w imieniu Azji Wschodniej. Joint ALMA Observatory (JAO) umożliwia połączone kierowanie i zarządzanie budową, testowaniem i użytkowaniem ALMA.

ESO jest wiodącą międzyrządową organizacją astronomiczną w Europie i najbardziej produktywnym obserwatorium astronomicznym na świecie. Wspiera je 16 krajów: Austria, Belgia, Brazylia, Czechy, Dania, Finlandia, Francja, Hiszpania, Holandia, Niemcy, Polska, Portugalia, Szwajcaria, Szwecja, Wielka Brytania oraz Włochy. ESO prowadzi ambitne programy dotyczące projektowania, konstrukcji i użytkowania silnych naziemnych instrumentów obserwacyjnych, pozwalając astronomom na dokonywanie znaczących odkryć naukowych. ESO odgrywa wiodącą rolę w promowaniu i organizowaniu współpracy w badaniach astronomicznych. ESO zarządza trzema unikalnymi, światowej klasy obserwatoriami w Chile: La Silla, Paranal i Chajnantor. W Paranal ESO posiada teleskop VLT (Very Large Telescope - Bardzo Duży Teleskop), najbardziej zaawansowane na świecie astronomiczne obserwatorium w świetle widzialnym oraz dwa teleskopy do przeglądów. VISTA pracuje w podczerwieni i jest największym na świecie instrumentem do przeglądów nieba, natomiast VLT Survey Telescope to największy teleskop dedykowany przeglądom nieba wyłącznie w zakresie widzialnym. ESO jest głównym partnerem ALMA, największego istniejącego projektu astronomicznego. Z kolei na Cerro Armazones, niedaleko Paranal, ESO buduje 39-metrowy teleskop E-ELT (European Extremely Large Telescope - Ekstremalnie Wielki Teleskop Europejski), który stanie się “największym okiem świata na niebo”.

Linki

Kontakt

Krzysztof Czart
Centrum Astronomii UMK

Brak komentarzy. Może czas dodać swój?

Dodaj komentarz

Zaloguj się, aby móc dodać komentarz.

Oceny

Tylko zarejestrowani użytkownicy mogą oceniać zawartość strony
Zaloguj się , żeby móc zagłosować.

Brak ocen. Może czas dodać swoją?
31,935,804 unikalne wizyty