Olimpiada Astronomiczna przebiega w trzech etapach.
Zadania zawodów I stopnia są rozwiązywane w warunkach pracy domowej.
Zadania zawodów II i III stopnia mają charakter pracy samodzielnej.
Zawody finałowe odbywają się w Planetarium Śląskim.
Tematyka olimpiady wiąże ze sobą astronomię, fizykę i astronomiczne aspekty geografii.
Organizatorem konkursu astronomicznego jest Fundacja dla Uniwersytetu Jagiellońskiego a patronat nad akcją sprawuje Obserwatorium Astronomiczne im. Mikołaja Kopernika będące instytutem Wydziału Fizyki, Astronomii i Informatyki Stosowanej Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie. Zobacz szczegóły »
Dane wizualne i topograficzne Ceres z misji Dawn / Credits - NASA/JPL-Caltech/SwRIDane z sondy Dawn, okrążającej planetę karłowatą Ceres od 6 marca 2015 wskazują na zagadkę brakujących kraterów.
Ceres została odkryta 1 stycznia 1801 roku przez Giuseppe Piazziego, głównego astronoma Uniwersytetu w Palermo na Sycylii, w odległości przewidzianej przez regułę Titusa-Bodego.
Obiega ona Słońce w średniej odległości 2,77 AU. Rozmiary Ceres wynoszą 975×909 km, średnia gęstość 2,08 g/cm3. Ceres jest pokryta dużą ilością małych kraterów, ale żaden nie ma więcej niż 280 km średnicy. Dla naukowców jest to ogromna tajemnica, zważywszy, że planeta karłowata musiała być uderzana przez wielu dużych asteroid trakcie 4,5 mld lat istnienia.
Nowe badania oparte na danych zebranych przez sondę Dawn opublikowane w czasopiśmie Nature Communications dotyczą zagadki zaginionych dużych kraterów na Ceres.
“Doszliśmy do wniosku, że znaczna populacja dużych kraterów na Ceres została zatarta nie do poznania w ciągu geologicznej skali czasu, co jest prawdopodobnie wynikiem swoistego składu Ceres i ewolucji wewnętrznej”, powiedział główny badacz Simone Marchi, starszy naukowiec w Southwest Research Institute w Boulder, Colorado.
Marchi i współpracownicy modelowali kolizje z Ceres innych obiektów kosmicznych i przewidzieli szereg dużych kraterów, które powinny być obecne na powierzchni karłowatej planety. Modele te przewidują, że Ceres powinna mieć maksymalnie od 10 do 15 kraterów mających więcej niż 400 km średnicy i co najmniej 40 kraterów większych niż 100 km. Jednak dane z sondy Dawn wskazują, że Ceres ma tylko 16 kratery większe niż 100 km, a żaden nie ma więcej niż 280 kilometrów.
Jeden z pomysłów na temat początków Ceres utrzymuje, że Ceres została utworzona w dalszych rejonach Układu Słonecznego, może w okolicach Neptuna, a potem zawędrowała do obecnej lokalizacji. Jednak naukowcy twierdzą, że nawet w przypadku przenosin Ceres do głównego pasa asteroid , stosunkowo późno w historii Układu Słonecznego , powinno być jeszcze znacznie więcej dużych kraterów.
“Bez względu na proces lub procesy prowadzące do zatarcie dużych kraterów musiało to mieć miejsce w ciągu kilkuset milionów lat”, powiedział Marchi.
Zdjęcia z Dawna ujawniają, że planeta karłowata ma co najmniej trzy wgłębienia wielkoskalowe zwane “planitiae”, które mają do 800 km szerokości. Te planitiae mają kratery, które powstały w ostatnim czasie, ale większe zagłębienia mogą być pozostałością po większych kolizjach. Vendimia Planitia jest obszarem położonym tuż na północ od krateru Kerwan. Jest to największy krater na Weście. Vendimia Planitia musiał zostać utworzony znacznie wcześniej niż Kerwan.
Jeden z powodów braku dużych kraterów może być związany z wewnętrzną strukturę Ceres. Nie ma dowodów, że górne warstwy Ceres zawierają lód. Ponieważ lód jest mniej gęsty niż skała, topografia może zostać zachowana, albo wygładzona szybciej, jeśli lód lub inny materiał o niższej gęstości, taki jak sól, dominuje w składzie podpowierzchniowym. Niedawna analiza centrum krateru ‘Occator sugeruje , że sole mogą istnieć szczątkowo w zamarzniętym oceanie pod powierzchnią , co wskazuje, że woda mogła być obecna we wnętrzu Ceres.
Kratery na Ceres / Credits – NASA Jet Propulsion Laboratory
Przeszłość hydrotermalnej aktywności, która może mieć wpływ na sole wypływające na powierzchnię w Occatorze, również może mieć coś wspólnego z usunięciem kraterów. Jeśli Ceres miała dużą aktywność kriowulkaniczną w przeszłości – wybuch substancji lotnych, takich jak woda – to te materiały kriogeniczne również mogły płynąć po powierzchni, ewentualnie pokryć wcześniej istniejące duże kratery. Mniejsze wypływy materii tworzyłyby następnie nowe kratery na powierzchni.
Ceres różni się od protoplanety Westa, pod względem kraterów. Chociaż Westa jest tylko o połowę mniejsza od Ceres, ma dobrze zachowany krater o nazwie Rheasilvia (460 km średnicy) , który jest skutkiem uderzenia ogromnej asteroidy . Ten i inne duże kratery sugerują, że w ewolucji Westa nie występowały procesy prowadzące do wygładzenia jej powierzchni. Być może dlatego, że na Weście jest znacznie mniej lodu.
Dawn badał Westę przez 14 miesięcy od 2011 do 2012 r.
“Możliwość porównania tych dwóch bardzo różnych światów w pasie planetoid – Westa i Ceres – jest jednym z największych atutów misji Dawn,” powiedział Marchi.
Autorem artykułu jest Pan Robert Kozieł.
(NASA, JPL, Natrue)
Dane z sondy Dawn, okrążającej planetę karłowatą Ceres od 6 marca 2015 wskazują na zagadkę brakujących kraterów.
