Partnerzy

Astro-Miejsca


URANIA

astroturystyka

100 lat IAU

IAU

Comet

Centrum Nauki Kepler

Planetarium Wenus

ERC

Centrum Nauk Przyrodniczych

Orion,serwis,astronomii,PTA

POLSA

Astronomia Nova

Astronarium

forum astronomiczne

IPCN

Portal AstroNet

Puls Kosmosu

Forum Meteorytowe

kosmosnautaNET

kosmosnautaNET

Nauka w Polsce

astropolis

astromaniak

PTMA

PTR

heweliusz

heweliusz

ESA

Astronomers Without Borders

Hubble ESA

Space.com

Space Place

Instructables

Tu pełno nauki

Konkursy

Olimpiady Astronomiczne
Olimpiada Astronomiczna przebiega w trzech etapach.
Zadania zawodów I stopnia są rozwiązywane w warunkach pracy domowej. Zadania zawodów II i III stopnia mają charakter pracy samodzielnej. Zawody finałowe odbywają się w Planetarium Śląskim. Tematyka olimpiady wiąże ze sobą astronomię, fizykę i astronomiczne aspekty geografii. Olimpiady Astronomiczne


Urania Postępy Astronomii - konkurs dla szkół


astrolabium

Organizatorem konkursu astronomicznego jest Fundacja dla Uniwersytetu Jagiellońskiego a patronat nad akcją sprawuje Obserwatorium Astronomiczne im. Mikołaja Kopernika będące instytutem Wydziału Fizyki, Astronomii i Informatyki Stosowanej Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie.
Zobacz szczegóły »

astrolabium

konkurs, astronomiczny

AstroSklepy

Serwis Astro - 30 lat AstroDoświadczenia!

Astro Schopy
 Firma ScopeDome

Planeta Oczu

Astrocentrum

Wszystko o Nas

Logo SA GW, autor Jacek Patka





Forum Astronomiczne PL


BOINC

Classroom

FB

Księżyc


Data: 15-1-2025 12:36:21

faza

Słońce

Na niebie


La Lune

Mapa Nieba

Stellarium Web

TheSkyLive
Skytinel - sieć stacji bolidowych - SN15

Położenie JWST
Where is WEBB


ARTEMIS
ARTEMIS-1


Położenie ISS
The current position of the ISS
tranzyty ISS


The current position of the ISS

Misja KEPLER

ZOONIVERSE odkrywanie planet

EPUP
5282 planet

Astropogoda

Pogoda



sat24, chmury, pogoda


wyładowania atmosferyczne


III Prawo Keplera




Czytelnia


dwumiesięcznik

Urania, numery archiwalne,przedwojenne

Light Pollution

M-WiFi

gwiazdy,zmienne,poradnik,gazeta,pdf,astronomia,pomiary

vademecum, miłośnika, astronomii, dwumiesięcznik, astronomia

astronomia amatorska

Astronautilius

KTW'

kreiner, ziemia i wszechświat

poradnik, miłośnika, astronomii, książka, Tomasz, Rożek

poradnik, miłośnika, astronomii, książka, Rudż, Przemysław

atlas, nieba, książka, astronomia

atlas, księżyca, książka, astronomia

Poradnik Miłośnika Astronomii

Mądre Książki

Losowa Fotka

Odkryto planetę w ekosferze wokół najbliższej gwiazdy

eso ESO,Proxima Centauri Artystyczna wizja planety okrążającej Proximę Centauri
Wizja artystyczna prezentuje widok powierzchni planety Proxima b, okrążającej czerwonego karła Proxima Centauri, najbliższą gwiazdę względem Układu Słonecznego. Gwiazda podwójna Alfa Centauri AB także jest widoczna na obrazku, na prawo, w górę od Proximy. Proxima b jest nieco bardziej masywna niż Ziemia i krąży w ekosferze (tzw. strefie życia) wokół Proximy Centauri, gdzie panuje temperatura odpowiednia dla występowania wody w staniej ciekłym na powierzchni planety.
Źródło: ESO/M. Kornmesser
Kampania Pale Red Dot ujawniła istnienie świata o masie Ziemi na orbicie wokół gwiazdy Proxima Centauri

Astronomowie korzystający z teleskopów ESO oraz innych urządzeń uzyskali wyraźne dowody na istnienie planety okrążającej najbliższą względem Układu Słonecznego gwiazdę, Proximę Centauri. Od dawna poszukiwany świat, oznaczony Proxima b, krąży dookoła chłodnej, czerwonej gwiazdy macierzystej co 11 dni i ma temperaturę odpowiednią do występowania wody w stanie ciekłym na powierzchni. Ten skalisty świat jest nieco masywniejszy od Ziemi i stanowi najbliższą egzoplanetę względem nas – może być też najbliższym siedliskiem życia poza Układem Słonecznym. Publikacja opisująca to ważne odkrycie ukaże się 25 sierpnia 2016 r. w czasopiśmie „Nature”.


Nieco ponad cztery lat świetlne od Układu Słonecznego znajduje się czerwony karzeł o nazwie Proxima Centauri, który jest najbliższą Ziemi gwiazdą, oprócz Słońca. Ta chłodna gwiazda w konstelacji Centaura jest zbyt słaba, aby dostrzec ją nieuzbrojonym okiem i znajduje się blisko znacznie jaśniejszej pary gwiazd znanych jako Alfa Centauri AB.

ESO,Proxima Centauri Położenie Proximy Centauri na niebie południowym
Zdjęcie łączy widok nieba południowego nad 3,6-metrowym teleskopem w Obserwatorium La Silla w Chile z fotografiami gwiazdy Proxima Centauri (poniżej, na prawo) i gwiazdy podwójnej Alfa Centauri AB (poniżej, po lewej) z Kosmicznego Teleskopu Hubble'a. Proxima Centauri jest najbliższą gwiazdą względem Układu Słonecznego i jest okrążana przez planetę o nazwie Proxima b, którą odkryto przy pomocy instrumentu HARPS na 3,6-metrowym teleskopie ESO.
Źródło: Y. Beletsky (LCO)/ESO/ESA/NASA/M. Zamani

Podczas pierwszej połowy 2016 roku Proxima Centauri była regularnie obserwowana za pomocą spektrografu HARPS na 3,6-metrowym teleskopie ESO w La Silla w Chile i jednocześnie monitorowana za pomocą innych teleskopów na świecie [1]. Była to kampania Pale Red Dot, w której zespół astronomów kierowany przez Guillema Anglada-Escudé, z Queen Mary University of London, poszukiwał niewielkiego ruchu gwiazdy do przodu i do tyłu, który mógł być wywołany grawitacyjnym oddziaływaniem od potencjalnej planety [2].

Ponieważ temat ten budzi spore zainteresowanie społeczeństwa, przebieg kampanii od połowy stycznia do kwietnia 2016 r. był udostępniany publicznie na stronie internetowej Pale Red Dot oraz w mediach społecznościowych. Raportom towarzyszyły liczne artykuły popularnonaukowe napisane przez specjalistów z całego świata.

ESO,Proxima Centauri Proxima Centauri i jej planeta w porównaniu do Układu Słonecznego
Infografika porównuje orbitę planety wokół Proxima Centauri (Proxima b)z tym samym rejonem Układu Słonecznego. Proxima Centauri jest mniejsza i chłodniejsza niż Słońce, a jej planeta krąży znacznie bliżej niż Merkury. W wyniku tego znajduje się w ekosferze (tzw. strefie życia), w której woda w stanie ciekłym może występować na powierzchni planety.
Źródło: ESO/M. Kornmesser/G. Coleman

Guillem Anglada-Escudé wyjaśnia tło tych unikatowych badań: Pierwsze wskazówki o możliwej planecie pochodzą z 2013 roku, ale detekcja nie była przekonywująca. Od tamtej pory ciężko pracowaliśmy, aby uzyskać więcej obserwacji z powierzchni Ziemi przy pomocy ESO i innych instytucji. Najnowsza kampania Pale Red Dot była planowana przez około dwa lata.

Dane z Pale Red Dot, po połączeniu z wcześniejszymi obserwacjami dokonanymi w obserwatoriach ESO i w innych miejscach, ujawniły wyraźny sygnał bardzo ekscytującego wyniku. Proxima Centauri zbliża się do Ziemi z prędkością około 5 kilometrów na godzinę – czyli typowym tempem spaceru człowieka – i potem z tą samą prędkością się oddala. Ten regularny wzór zmieniających się prędkości radialnych powtarza się z okresem 11,2 dnia. Staranne analizy niewielkich przesunięć Dopplera pokazały, że wskazuje to na istnienie planety o masie co najmniej 1,3 masy Ziemi, okrążającej Proxima Centauri w odległości 7 milionów kilometrów – zaledwie 5% dystansu Ziemia-Słońce [3].

ESO,Proxima Centauri Niebo wokół Alfy Centauri i Proximy Centauri (z oznaczeniami)
Zdjęcie nieba wokół jasnej gwiazdy Alfa Centauri AB pokazuje także znacznie słabszego czerwonego karła, Proximę Centauri, najbliższa gwiazdę względem Układu Słonecznego. Obrazek utworzono ze zdjęć pochodzących z Digitized Sky Survey 2. Niebieskie halo wokół Alfa Centauri AB jest artefaktem pochodzącym od procesu fotograficznego, w rzeczywistości gwiazd jest jasnożółta, w kolorze takim jak Słońce.
Źródło: Digitized Sky Survey 2
Acknowledgement: Davide De Martin/Mahdi Zamani

Guillem Anglada-Escudé opisuje podekscytowanie z ostatnich miesięcy: „Ciągle sprawdzałem spójność sygnału każdej z 60 nocy kampanii Pale Red Dot. Pierwsze 10 było bardzo obiecujących, pierwsze 20 było zgodne z oczekiwaniami, a po 30 dniach wynik był już dość dobrze określony, więc zaczęliśmy pisać publikację!”

Czerwone karły, takie jak Proxima Centauri, są gwiazdami aktywnymi i mogą zmieniać się w sposób, który przypomina istnienie planet. Aby wykluczyć taką możliwość, zespół monitorował bardzo dokładnie także zmiany jasności gwiazdy przy pomocy teleskopu ASH2 w San Pedro de Atacama Celestial Explorations Observatory w i sieci teleskopów Las Cumbres Observatory. Prędkości radialne zmierzone w momencie gdy gwiazda jaśniała, zostały wykluczone z końcowej analizy.

Mimo, że Proxima b krąży znacznie bliżej swojej gwiazdy niż Merkury wokół Słońca w Układzie Słonecznym, sama gwiazda jest znacznie słabsza niż Słońce. W efekcie, Proxima b znajduje się wewnątrz ekosfery (strefy życia, strefy nadającej się do zamieszkania) wokół gwiazdy i szacuje się, że jej temperatura powierzchniowa pozwala na występowanie wody w stanie ciekłym.

ESO,Proxima Centauri Względne rozmiary składników układu Alfa Centauri i innych obiektów (wizja artysty)
Względne rozmiary kilku obiektów, w tym trzech (znanych) składników układu potrójnego Alfa Centauri i kilku innych gwiazd dla których zmierzono rozmiary kątowe za pomocą interferometru VLTI w Obserwatorium Paranal. Dla porównania pokazano także Słońce i Jowisza.
Źródło: ESO

Niezależnie od temperatury wynikającej z orbity Proxima b, na warunki na powierzchni mogą silnie oddziaływać rozbłyski ultrafioletowe i rentgenowskie od gwiazdy – znacznie intensywniejsze niż te, których Ziemia doświadcza od Słońca [4].

Odkrycie będzie początkiem intensywnych dalszych obserwacji, zarówno istniejącymi instrumentami [5], jak i następną generacją olbrzymich teleskopów, takich jak Ekstremalnie Wielki Teleskop Europejski (E-ELT). Proxima b będzie głównym celem dla polowań na dowody istnienia życia gdzieś we Wszechświecie. System Alfa Centauri może także być celem pierwszej próby ludzkości podróży do innego systemu gwiazdowego, projektu StarShot.

Guillem Anglada-Escudé podsumowuje: Znaleziono już wiele egzoplanet i wiele więcej zostanie jeszcze odkrytych, ale poszukiwania najbardziej podobnej do Ziemi i kolejnych, to doświadczenie całego życia dla nas wszystkich. Wiele ludzkich historii i wysiłków doprowadziło do tego odkrycia. Wynik jest także hołdem dla nich. Poszukiwania życia na planecie Proxima b będą następne...”

Uwagi

[1] Oprócz danych z kampanii Pale Red Dot, artykuł zawiera wkład od naukowców, którzy obserwowali gwiazdę Proxima Centauri od wielu lat. Dotyczy to m.in. członków programu UVES/ESO M-dwarf (Martin Kürster i Michael Endl), a także pionierów poszukiwań egzoplanet, takich jak R. Paul Butler. Wykorzystano także publicznie dostępne obserwacje zespołu HARPS/Geneva z wielu lat.

[2] Nazwa Pale Red Dot nawiązuje do słynnego określenia Carla Sagana na Ziemię jako błękitną kropkę (pale blue dot). Ponieważ Proxima Centauri jest czerwonym karłem, oświetla okrążającą ją planetę bladoczerwoną poświatą.

[3] Detekcja, którą dzisiaj ogłoszono, była technicznie możliwa od 10 lat. Wykrywano już sygnały o mniejszych amplitudach. Jednak gwiazdy nie są idealnymi kulami gazu i Proxima Centauri jest gwiazdą aktywną. Wiarygodna detekcja planety Proxima b była możliwa dopiero po dokładnym zrozumieniu w jaki sposób gwiazda zmienia się w skali od minut do dekad i monitorowaniu jej jasności teleskopami fotometrycznymi.

ESO,Proxima Centauri Porównanie obserwowanych rozmiarów kątowych
Porównanie obserwowanych rozmiarów kątowych pokazuje w jaki sposób gwiazda Proxima może być widoczna na niebie z planety Proxima b, w porównaniu do widoku Słońca na niebie na Ziemi. Proxima jest znacznie mniejsza niż Słońce, ale Proxima b znajduje się bardzo blisko swojej gwiazdy.
Źródło: ESO/G. Coleman

[4] Rzeczywista zdolność tego typu planet do posiadania warunków umożliwiających występowanie wody i życia podobnego do ziemskiego jest przedmiotem intensywnej, ale głównie teoretycznej debaty. Główne argumenty przeciwko istnieniu życia są związane z bliskością do gwiazdy. Na przykład siły grawitacyjne prawdopodobnie zablokowały jedną stronę planety do nieustannego dnia, a drugą do nieustannej nocy. Atmosfera planety może także powoli wyparowywać albo mieć znacznie bardziej złożoną chemię niż ziemska, z powodu itp. silnego promieniowania ultrafioletowego i rentgenowskiego, szczególnie podczas pierwszych kilku miliardów lat życia gwiazdy. Jednak żaden z argumentów nie został udowodniony w sposób bezsporny i trudno tego dokonać bez bezpośrednich obserwacji i poznania własności atmosfery planety. Podobne czynniki dotyczą planet niedawno odkrytych wokół TRAPPIST-1.

[5] Niektóre metody badań atmosfery planety zależą od jej przejścia przed gwiazdą (tranzytu), aby światło gwiazdy przechodziło przez atmosferę w trakcie swojej podróży do Ziemi. Obecnie brak dowodów, aby Proxima b tranzytowała przed dyskiem swojej gwiazdy macierzystej, a szansa, że takie coś nastąpi wydaje się niewielka. Mimo wszystko prowadzone są dalsze obserwacje, aby sprawdzić taką możliwość.

Więcej informacji

Wyniki badań opisano w artykule pt. „A terrestrial planet candidate in a temperate orbit around Proxima Centauri”, G. Anglada-Escudé et al., który ukaże się 25 sierpnia 2016 r. w czasopiśmie Nature.

Skład zespołu badawczego: Guillem Anglada-Escudé (Queen Mary University of London, Londyn, Wielka Brytania), Pedro J. Amado (Instituto de Astrofísica de Andalucía - CSIC, Granada, Hiszpania), John Barnes (Open University, Milton Keynes, Wielka Brytania), Zaira M. Berdinas (Instituto de Astrofísica de Andalucia - CSIC, Granada, Hiszpania), R. Paul Butler (Carnegie Institution of Washington, Department of Terrestrial Magnetism, Washington, USA), Gavin A. L. Coleman (Queen Mary University of London, Londyn, Wielka Brytania), Ignacio de la Cueva (Astroimagen, Ibiza, Hiszpania), Stefan Dreizler (Institut für Astrophysik, Georg-August-Universität Göttingen, Göttingen, Niemcy), Michael Endl (The University of Texas at Austin and McDonald Observatory, Austin, Texas, USA), Benjamin Giesers (Institut für Astrophysik, Georg-August-Universität Göttingen, Göttingen, Niemcy), Sandra V. Jeffers (Institut für Astrophysik, Georg-August-Universität Göttingen, Göttingen, Niemcy), James S. Jenkins (Universidad de Chile, Santiago, Chile), Hugh R. A. Jones (University of Hertfordshire, Hatfield, Wielka Brytania), Marcin Kiraga (Obserwatorium Astronomiczne Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa, Polska), Martin Kürster (Max-Planck-Institut für Astronomie, Heidelberg, Niemcy), María J. López-González (Instituto de Astrofísica de Andalucía - CSIC, Granada, Hiszpania), Christopher J. Marvin (Institut für Astrophysik, Georg-August-Universität Göttingen, Göttingen, Niemcy), Nicolás Morales (Instituto de Astrofísica de Andalucía - CSIC, Granada, Hiszpania), Julien Morin (Laboratoire Univers et Particules de Montpellier, Université de Montpellier & CNRS, Montpellier, Francja), Richard P. Nelson (Queen Mary University of London, Londyn, Wielka Brytania), José L. Ortiz (Instituto de Astrofísica de Andalucía - CSIC, Granada, Hiszpania), Aviv Ofir (Weizmann Institute of Science, Rehovot, Israel), Sijme-Jan Paardekooper (Queen Mary University of London, Londyn, Wielka Brytania), Ansgar Reiners (Institut für Astrophysik, Georg-August-Universität Göttingen, Göttingen, Niemcy), Eloy Rodriguez (Instituto de Astrofísica de Andalucía - CSIC, Granada, Hiszpania), Cristina Rodriguez-Lopez (Instituto de Astrofísica de Andalucía - CSIC, Granada, Hiszpania), Luis F. Sarmiento (Institut für Astrophysik, Georg-August-Universität Göttingen, Göttingen, Niemcy), John P. Strachan (Queen Mary University of London, Londyn, Wielka Brytania), Yiannis Tsapras (Astronomisches Rechen-Institut, Heidelberg, Niemcy), Mikko Tuomi (University of Hertfordshire, Hatfield, Wielka Brytania) oraz Mathias Zechmeister (Institut für Astrophysik, Georg-August-Universität Göttingen, Göttingen, Niemcy).

ESO jest wiodącą międzyrządową organizacją astronomiczną w Europie i najbardziej produktywnym obserwatorium astronomicznym na świecie. Wspiera je 16 krajów: Austria, Belgia, Brazylia, Czechy, Dania, Finlandia, Francja, Hiszpania, Holandia, Niemcy, Polska, Portugalia, Szwajcaria, Szwecja, Wielka Brytania oraz Włochy. ESO prowadzi ambitne programy dotyczące projektowania, konstrukcji i użytkowania silnych naziemnych instrumentów obserwacyjnych, pozwalając astronomom na dokonywanie znaczących odkryć naukowych. ESO odgrywa wiodącą rolę w promowaniu i organizowaniu współpracy w badaniach astronomicznych. ESO zarządza trzema unikalnymi, światowej klasy obserwatoriami w Chile: La Silla, Paranal i Chajnantor. W Paranal ESO posiada teleskop VLT (Very Large Telescope - Bardzo Duży Teleskop), najbardziej zaawansowane na świecie astronomiczne obserwatorium w świetle widzialnym oraz dwa teleskopy do przeglądów. VISTA pracuje w podczerwieni i jest największym na świecie instrumentem do przeglądów nieba, natomiast VLT Survey Telescope to największy teleskop dedykowany przeglądom nieba wyłącznie w zakresie widzialnym. ESO jest głównym partnerem ALMA, największego istniejącego projektu astronomicznego. Z kolei na Cerro Armazones, niedaleko Paranal, ESO buduje 39-metrowy teleskop E-ELT (European Extremely Large Telescope - Ekstremalnie Wielki Teleskop Europejski), który stanie się “największym okiem świata na niebo”.

Linki

Kontakt



Krzysztof Czart
Urania - Postępy Astronomii



Włącz napisy do czytania
Brak komentarzy. Może czas dodać swój?

Dodaj komentarz

Zaloguj się, aby móc dodać komentarz.

Oceny

Tylko zarejestrowani użytkownicy mogą oceniać zawartość strony
Zaloguj się , żeby móc zagłosować.

Brak ocen. Może czas dodać swoją?
31,773,550 unikalne wizyty