Pomnik Johannesa Keplera w Żaganiu na ul. Warszawskiej postawiony w 2009 roku - Międzynarodowym Roku AstronomiiJohannes Kepler (ur. 27 grudnia 1571 w Weil der Stadt) niemiecki matematyk, astronom i astrolog, jedna z czołowych postaci rewolucji naukowej w XVII wieku. Najbardziej znany jest z nazwanych jego nazwiskiem praw ruchu planet, skodyfikowanych przez późniejszych astronomów na podstawie jego prac Astronomia nova, Harmonices Mundi i Epitome astronomiae Copernicanae. Prawa te wykorzystano do potwierdzenia słuszności teorii grawitacji Izaaka Newtona.
Takie informacje przeczytamy na wielu stronach w sieci i niejednej książce poświęconej w jakiejś części historii astronomii. Jest jednak w Polsce jedno jedyne miasto w całości oddane Keplerowi od zawsze. To Żagań koło Zielonej Góry.
Samo rodzinne miasteczko Keplera, Weil der Stadt, znajduje się na zachód od Stuttgartu, w Wirtembergii. On sam był synem prostego, wędrownego, najemnego żołnierza, który porzucił swą rodzinę, gdy Johannes miał zaledwie 5 lat. Był chorowitym dzieckiem, dorastającym w bardzo trudnych warunkach, ale już wtedy przejawiał niespotykane zdolności, głównie matematyczne.
Ze spektakularnymi zjawiskami astronomicznymi zetknął się bardzo wcześnie, jako że widział zarówno wielką kometę 1577 roku, jak i zaćmienie Księżyca w roku 1580. Szkoła i nauka były dla niego wybawieniem. Ukończył elementarną szkołę łacińską w Leonbergu, zdając egzaminy uprawniające do dalszej bezpłatnej nauki. Kontynuował ją w szkołach klasztornych w Adelbergu i Maulbronn, zdając egzamin na bakałarza na jesieni 1588 roku. Ponieważ religia miała wielki wpływ na jego poczynania, zamierzał ukończyć studia teologiczne i zostać luterańskim pastorem.
W grudniu 1627 roku, na mocy decyzji Ferdynanda II Habsburga, Albrecht Wallenstein wszedł w posiadanie Księstwa Żagańskiego. Stanowiło ono niepełny ekwiwalent żołdu, z wypłaceniem którego Habsburgowie zalegali księciu. Wallenstein zaproponował znanemu sobie już wcześniej z trafnych przepowiedni i będącemu w trudnej sytuacji Keplerowi osiedlenie się w Żaganiu. Propozycja została przyjęta. W kwietniu 1628 roku Wallenstein rozkazał zapewnić Keplerowi i jego rodzinie godziwe warunki życia i pracy oraz ochronę przed ewentualnymi niebezpieczeństwami związanymi z ich przynależnością do kościoła luterańskiego. 25 lipca 1628 roku Jan Kepler przybył do stolicy księstwa i zamieszkał w niej wraz z rodziną. Tu na świat przyszła córka astronoma Anna Maria.
W okresie żagańskim Kepler poświęcał dużo uwagi obserwacjom meteorologicznym. Przepowiednia o zaćmieniu W jednym z pierwszych opublikowanych w Żaganiu dzieł Kepler przewidział zaćmienie Słońca, które miało nastąpić 10 czerwca 1630 roku. Podał dokładne momenty zaćmienia dla Wiednia, Linzu i Żagania. W Żaganiu było ono obserwowane jako zaćmienie całkowite. Jego maksymalna faza nastąpiła około godziny 19:40. Dokładne przewidzenie momentu zaćmienia przysporzyło astronomowi popularności wśród ludzi nie tylko związanych z nauką.
W 1629 roku sprowadzona została do Żagania prasa drukarska. Zainstalowano ją w domu Keplera, przebudowując piwnicę na miejsce pracy i zamieszkania dwóch pracowników. Pierwszy druk astronom zadedykował Wallensteinowi. Było to Epistoliumcum commentatiuncula. "W czasach, gdy rozpadają się miasta, prowincje i państwa, gdy upadają stare i nowe rody, wśród ciągłej trwogi przed barbarzyńskimi napadami i zniszczeniem muszę, nie ukazując na zewnątrz obawy, najmować drukarzy aby rozpocząć wreszcie wydanie obserwacji Tycho Brahego. Z Bożą pomocą dokonam i tego postępując w wojskowym stylu śmiało i z pewnością siebie wydaję rozkazy, troskę o własny pogrzeb odkładając na dzień jutrzejszy". Tak Johannes Kepler pisał z Żagania, w październiku 1629 roku. "Sen"- żagańskie dzieło Keplera W okresie żagańskim stanowiącym, jak dziś wiemy, ostatni okres życia Keplera, astronom powrócił do swoich młodzieńczych zainteresowań. W czasach studenckich zaczął rozmyślać nad tym, co ewentualny podróżnik mógłby zobaczyć po wylądowaniu na Księżycu, jak z Księżyca wyglądałaby Ziemia, jak usytuowane byłyby gwiazdy. Przemyślenia młodego astronoma doczekały się opracowania, jednak nie zostały wtedy wydane. Na przeszkodzie stanął Kościół Protestancki, który nie widział możliwości pogodzenia Biblii z tym, co w oparciu o kopernikanizm napisał Kepler. Później, w 1609 roku, swoim refleksjom na temat Księżyca nadał formę snu. Dzieło Sen doczekało się kontynuacji, w czasie gdy Kepler przebywał w Żaganiu. Stało się czymś, co dziś zaliczylibyśmy do literatury fantastyczno-naukowej. W zamierzeniu, za pośrednictwem tej książki Kepler pragnął dotrzeć do każdego, kto chciałby poznać otaczający go Wszechświat.
Występujące w tytule słowo
sen miało być, i w efekcie stało się, swoistym "buforem" bezpieczeństwa. Przedstawienie nowości ówczesnej nauki w formie snu było już do przyjęcia dla konserwatywnego Kościoła. W ostatnich miesiącach swojego życia Kepler dokończył pracę nad książką, która została wydrukowana już po jego śmierci.
Wśród czytelników XVII-stulecia Sen, bodaj najbardziej osobiste dzieło Johannesa Keplera, nie powtórzył sukcesu jego Tablic rudolfińskich. Natomiast jako pierwsza na świecie powieść gatunku science fiction zaczęła zyskiwać sławę w wieku XX.
Po 374 latach od śmierci astronoma, 15 listopada 2004 roku, na zlecenie Burmistrza i Rady Miasta Żagania ukazał się polski przekład dzieła Johanessa Keplera
"Sen (Somnium), czyli wydane pośmiertnie dzieło poświęcone astronomii księżycowej...". Wyjazd z Żagania. Śmierć astronoma Jesienią 1630 roku w Ratyzbonie (Regensburgu) obradował zjazd elektorów. Kepler zamierzał przedstawić tam swoją sytuację i upomnieć się o należne pieniądze. Dlatego też zdecydował się na wyjazd, który okazał się ostatnim w jego życiu. Tuż po przyjeździe do Ratyzbony zmarł w wyniku nabytej po drodze choroby.
W Żaganiu znalazł Kepler następców w dziedzinie astronomii. W latach 1740 - 1758 skrzydło zachodnie klasztoru augustianów przebudowano na szkołę nowicjatu i konwikt. Z inicjatywy Jana Ignacego von Felbigera (1758 - 1778) powstały dwa obserwatoria astronomiczne: na wieży konwiktu (zbudowanej w 1763 r.) oraz w bibliotece. Pobyt Keplera w Żaganiu został upamiętniony przez późniejszych mieszkańców miasta. W trzysetną rocznicę urodzin uczonego, 27 grudnia 1871 roku, założono tu towarzystwo naukowe. Na przełomie XIX i XX wieku jedną z najbardziej reprezentacyjnych ulic nazwano ulicą Keplera (Johannes Kepler Straße), a w 1930 roku utworzono w parku nieopodal dworca kolejowego "Gaj Keplera", w którym ustawiono kamień z medalionem upamiętniającym trzysetną rocznicę śmierci astronoma.
Z okazji 400-lecia urodzin astronoma wmurowano w ścianę żagańskiego ratusza tablicę pamiątkową. Pamięć o tej wielkiej postaci jest wciąż żywa. Znajduje odzew w wielu artykułach prasowych, a także w organizowanych tu konferencjach naukowych i sejmikach. Kolejna międzynarodowa konferencja
"Kepler od Tybingi do Żagania" ma się odbyć w czerwcu 2008 roku. W 1998 roku od nazwiska Keplera - co należy podkreślić najznamienitszej postaci, jaka mieszkała kiedykolwiek w Żaganiu - otrzymała swoją obecną nazwę restauracja Kepler - dawniej Staromiejska.
W 2000 roku dzięki staraniom Towarzystwa Żagańskiego i przy finansowym wsparciu wielu instytucji, firm i osób fizycznych, na skwerze przy ulicy Świerczewskiego (obecnie ul. Jana Pawła II) ustawiono pomnik z medalionem wykonanym przez mieszkającego w Netphen artystę rzeźbiarza, Bernda Heinemanna. Pomnik ten jest repliką tego, który bez medalionu przeleżał w parku w zapomnieniu przez ponad 50 lat. Dzięki pomocy ówczesnego dowódcy żagańskiej dywizji gen. Zdzisława Gorala żołnierze z 11. Dywizji Kawalerii Pancernej wydobyli z parku ogromny głaz, przewieźli i ustawili go na nowym miejscu. Uroczyste odsłonięcie odrestaurowanego pomnika odbyło się 18 listopada 2000 roku. W uroczystości uczestniczyli m.in. burmistrz miasta Netphen Rüdiger Bartsch i burmistrz miasta Żagania Jan Sosnowski. Z tej okazji w Żagańskim Pałacu Kultury została także otwarta wystawa poświęcona życiu i działalności naukowej Jana Keplera, ze zbiorów żagańskiego historyka - regionalisty Mariana R. Świątka. Towarzystwo Żagańskie opracowało i wydało okolicznościowy folder. Odsłonięcie pomnika wspaniale zbiegło się z nadaniem przez zielonogórskich historyków Janowi Keplerowi miana najwybitniejszej postaci drugiego tysiąclecia Ziemi Lubuskiej.
GW
Przeczytaj więcej: 
