Olimpiada Astronomiczna przebiega w trzech etapach.
Zadania zawodów I stopnia są rozwiązywane w warunkach pracy domowej.
Zadania zawodów II i III stopnia mają charakter pracy samodzielnej.
Zawody finałowe odbywają się w Planetarium Śląskim.
Tematyka olimpiady wiąże ze sobą astronomię, fizykę i astronomiczne aspekty geografii.
Organizatorem konkursu astronomicznego jest Fundacja dla Uniwersytetu Jagiellońskiego a patronat nad akcją sprawuje Obserwatorium Astronomiczne im. Mikołaja Kopernika będące instytutem Wydziału Fizyki, Astronomii i Informatyki Stosowanej Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie. Zobacz szczegóły »
20 lat od przelotu C/1995 O1 Hale-BoppMija właśnie 20 lat od okresu najlepszej widoczności komety C/1995 O1 Hale-Bopp.
Historia jednej z najjaśniejszych komet ostatnich lat zaczyna się 23 lipca 1995 roku. Wówczas dwóch amerykańskich astronomów amatorów ? Alan Hale i Thomas Bopp niezależnie od siebie zaobserwowało nową kometę. W momencie odkrycia obiekt miał jasność +10,5 magnitudo. Kometa otrzymała oznaczenie C/1995 O1. Zgodnie z tradycją, do tego oznaczenia dodano nazwiska odkrywców i tak kometa została nazwana ?Hale-Bopp?. Orbita C/1995 O1 Hale-Bopp
Już wstępne wyliczenia wskazywały, że kometa została odkryta stosunkowo daleko od wewnętrznego Układu Słonecznego. W lipcu 1995 roku kometa C/1995 O1 Hale-Bopp znajdowała się w odległości 7,2 jednostki astronomicznej od Słońca, czyli pomiędzy orbitami Jowisza i Saturna. Sugerowało to, że Hale-Bopp jest dużą kometą i w momencie przejścia przez peryhelium jasność może być wysoka. Co ciekawe, dość szybko po odkryciu tej komety udało się znaleźć jeszcze wcześniejsze zdjęcia C/1995 O1 ? z 1993 roku, kiedy obiekt znajdował się w odległości 13 jednostek astronomicznych od Słońca. Zwykle komety tak daleko od Słońca są zwyczajnie niewidoczne.
Zdjęcie komety z sierpnia 1996 z telekopu La Silla w Chile / Credits ? ESOPeryhelium orbity C/1995 O1 Hale-Bopp zostało wyliczone na 1 kwietnia 1997 roku w odległości 0,91 jednostki astronomicznej od Słońca. Maksymalne zbliżenie do Ziemi miało nastąpić 22 marca 1997 roku w odległości 1,3 jednostki astronomicznej. Pierwsze prognozy jasności podczas okresu peryhelium były bardzo różne, jednak większość astronomów uważała, że czeka nas niesamowity widok bardzo jasnej komety.
Sama orbita komety sama w sobie była interesująca. Poprzednie peryhelium C/1995 O1 Hale-Bopp nastąpiło około 2215 roku p.n.e., w czasach starożytnego Egiptu. Co ciekawe, na grobowcu faraona, który wówczas rządził Egiptem znajduje się zapis o ?gwieździe z długimi włosami?, co może oznaczać właśnie tę kometę. W tym samym roku mogło dojść do dużego zbliżenia tej komety do Jowisza, co diametralnie zmieniło orbitę C/1995 O1 Hale-Bopp. To zbliżenie sugeruje, że w 2215 roku p.n.e. mogło dojść do pierwszego przelotu tej komety przez wewnętrzny Układ Słoneczny, a przelot z 1997 roku było dopiero drugą wizytą C/1995 O1 Hale-Bopp w pobliżu Ziemi.
Hale-Bopp ? jasny gość na niebie
Już w maju 1996 roku, czyli na 11 miesięcy przed peryhelium, C/1995 O1 Hale-Bopp stała się widoczna gołym okiem (na ciemnym niebie). Przez kolejne miesiące jasność komety wyraźnie rosła. W momencie zbliżenia do Ziemi i peryhelium Hale-Bopp osiągnął maksymalną jasność około -1 magnitudo, stając się łatwo widocznym obiektem nawet spod miejskiego nieba. Miliony obserwatorów z całego świata obserwowało C/1995 O1 Hale-Bopp na wieczornym niebie ? przede wszystkim z półkuli północnej, gdyż z tej części Ziemi najlepiej było obserwować tę kometę. Na zdjęciach wykonanych podczas tego zbliżenia można było wyraźnie zaobserwować ogony komety ? nie tylko ?typowe? gazowe i pyłowe (widoczne na amatorskich zdjęciach), ale także trzeci, składający się z neutralnego sodu.
C/1995 O1 Hale-Bopp ze zbiorów polskiego astronoma-amatora Janusza Wilanda / Credits ? AstroJaWil54
Obserwacje okolic jądra komety Hale-Bopp przez HST / Credits ? H. Weaver, NASAOprócz astronomów amatorów, C/1995 O1 Hale-Bopp była obserwowana także przez obserwatoria astronomiczne, w tym kosmiczny teleskop Hubble (HST). Obserwacje z HST wykonywano od 1995 roku, co pozwoliło m.in. na wyznaczenie okresu obrotu komety (około 11 godzin i 45 minut), szacunek wielkości (30-40 km, choć możliwe, że i więcej) oraz zmianę aktywności komety (m.in. różna ilość strumieni materii). Na tej komecie wykryto także związki organiczne oraz argon, którego nigdy wcześniej nie wykryto u komet.
Powrót w chłodną otchłań
Po peryhelium C/1995 O1 Hale-Bopp zaczęła tracić jasność, jednak aż do grudnia 1997 pojawiały się raporty o obserwacji tej komety bez użycia żadnego przyrządu optycznego. W 2007 roku kometa znajdowała się w odległości około 26 jednostek astronomicznych od Słońca, a obserwacje wykonane dużymi teleskopami wciąż wykrywały oznaki aktywności tej komety. W 2011 roku pojawiła się publikacja, w której wnioskowano, że kometa przeszła w ?stan uśpienia? dopiero w odległości około 31 jednostek astronomicznych.
Następnym razem kometa C/1995 O1 Hale-Bopp odwiedzi wewnętrzny Układ Słoneczny dopiero około 4385 roku. Może do tego czasu tę kometę odwiedzi sonda z Ziemi i na niej wyląduje?
(PFA, HST, Arxiv, APOD, JW)
Mija właśnie 20 lat od okresu najlepszej widoczności komety C/1995 O1 Hale-Bopp.
Peryhelium orbity C/1995 O1 Hale-Bopp zostało wyliczone na 1 kwietnia 1997 roku w odległości 0,91 jednostki astronomicznej od Słońca. Maksymalne zbliżenie do Ziemi miało nastąpić 22 marca 1997 roku w odległości 1,3 jednostki astronomicznej. Pierwsze prognozy jasności podczas okresu peryhelium były bardzo różne, jednak większość astronomów uważała, że czeka nas niesamowity widok bardzo jasnej komety.
Oprócz astronomów amatorów, C/1995 O1 Hale-Bopp była obserwowana także przez obserwatoria astronomiczne, w tym kosmiczny teleskop Hubble (HST). Obserwacje z HST wykonywano od 1995 roku, co pozwoliło m.in. na wyznaczenie okresu obrotu komety (około 11 godzin i 45 minut), szacunek wielkości (30-40 km, choć możliwe, że i więcej) oraz zmianę aktywności komety (m.in. różna ilość strumieni materii). Na tej komecie wykryto także związki organiczne oraz argon, którego nigdy wcześniej nie wykryto u komet.
