ELT secondary mirror blank successfully cast
Opening of the ELT M2 ZERODUR? blank mould containing the still very hot ZERODUR? glass at first annealing at the SCHOTT 4-metre blank annealing facility in Mainz, Germany in May 2017. The completed mirror will be 4.2 metres in diameter and weigh 3.5 tonnes. It will be the largest secondary mirror ever employed on a telescope and also the largest convex mirror ever produced.
Źródło: SCHOTT/ESONajwiększe wyprodukowane zwierciadło wypukłe
Odlewanie wtórnego lustra dla Ekstremalnie Wielkiego Teleskopu (ELT) zostało ukończone w firmie SCHOTT w Mainz w Niemczech. Po ostatecznym ukończeniu zwierciadło będzie mieć 4,2 metra i będzie ważyć 3,5 tony. Będzie największym lustrem wtórnym spośród zamontowanych na teleskopach, a także największym zwierciadłem wypukłym kiedykolwiek wyprodukowanym.
Należący do ESO, 39 metrowy Ekstremalnie Wielki Teleskop (ELT) będzie po uzyskaniu pierwszego światła w 2024 roku największym teleskopem tego rodzaju na świecie. Zrealizowano właśnie kolejny ważny etap jego budowy: odlanie zwierciadła wtórnego (M2), które jest większe niż zwierciadła główne wielu teleskopów pracujących obecnie w ośrodkach naukowych.
Zwierciadło zostało odlane z bloku materiału ? w tym przypadku szklanej ceramiki Zerodur?
[1] ? a następnie zostanie utwardzone i wyszlifowane, aby uzyskać ostateczny kształt lustra. W styczniu 2017 r. ESO przyznało firmie SCHOTT kontrakt na wyprodukowanie zwierciadła M2 (
eso1704). ESO od dawna udanie współpracuje z tą firmą, która wyprodukowała także zwierciadła główne dla 8,2-metrowych teleskopów VLT w Obserwatorium Paranal (ann12015). Producent wyjątkowych elementów astronomicznych o bardzo wysokim standardzie, SCHOTT, dostarczył już wcześniej półfabrykaty dla cienkich odkształcalnych zwierciadeł, które będą tworzyć lustro czwartego rzędu (M4) w ELT (ann15055) oraz dostarczy je także dla lustra trzeciego rzędu (M3).
Zwierciadło wtórne przejdzie teraz przez kolejne lata powolny proces ochładzania, skrawania i obróbki cieplnej. Następnie będzie gotowe do precyzyjnego nadania mu odpowiedniego kształtu i wyszlifowania. Przeprowadzi to francuska firma Safran Reosc, włącznie z dodatkowymi testami (
ann16045). Zwierciadło będzie miało nadany kształt i zostanie wyszlifowane z dokładnością do 15 nanometrów (15 milionowych części milimetra) na całej powierzchni optycznej.
Po ukończeniu i zainstalowaniu, zwierciadło M2 będzie wisieć do góry nogami nad gigantycznym zwierciadłem głównym teleskopu i będzie tworzyć drugi element w nowatorskim pięciozwierciadlanym systemie optycznym. Lustro jest silnie zakrzywione i asferyczne, co jest głównym wyzwaniem przy jego produkcji i testowaniu.
Uwagi
[1] Zerodur?, stworzony oryginalnie dla teleskopów astronomicznych pod koniec lat 60. ubiegłego wieku, prawie nie ma rozszerzalności termicznej, nawet poddany dużym fluktuacjom temperatury, jest odporny chemicznie i można go szlifować z dużą precyzją. Wiele teleskopów ze zwierciadłami Zerodur? działa stabilnie od dziesięcioleci, w tym należący do ESO Bardzo Duży Teleskop (VLT) w Chile.
Przeczytaj więcej:
Krzysztof Czart
Urania - Postępy Astronomii
