| EPUP |
| 5282 planet |
Kamera OmegaCAM na VLT Survey Telescope zarejestrowała lśniący obraz gwiezdnego żłobka o nazwie Sharpless 29. Na gigantycznej fotografii można dostrzec wiele astronomicznych zjawiska, w tym kosmiczny pył i obłoki gazu, które odbijają, absorbują i reemitują światło młodych, gorących gwiazd w mgławicy.Sfotografowany fragment na niebie jest wymieniony w katalogu Sharplessa obszarów H II: międzygwiazdowych obłoków zjonizowanego gazu obfitujących w powstawanie gwiazd. Obszar ten znany jest też jako Sh 2-29, Sharpless 29 i znajduje się około 5500 lat świetlnych od nas w kierunku konstelacji Strzelca, po sąsiedzku z większą Mgławicą Laguna. Zawiera wiele astronomicznych cudów, w tym bardzo aktywny obszar gwiazdotwórczy NGC 6559, mgławicę w centrum zdjęcia.
Ta centralna mgławica jest najbardziej rzucającą siew oczy cechą Sharpless 29. Na przestrzeni o rozmiarach zaledwie kilku lat świetlnych prezentuje spustoszenie, jakie gwiazdy mogą siać, gdy formują się w obłoku międzygwiazdowym. Młode, gorące gwiazdy na zdjęciu nie mają więcej niż dwa miliony lat i wyrzucają strumienie wysokoenergetycznego promieniowania. Energia ta rozgrzewa otaczający gaz i pył, podczas gdy wiatry gwiazdowe powodują erozję i rzeźbienie swojego miejsca narodzin. Mgławica zawiera znaczną pustkę, która została „wykuta” przez energetyczny układ gwiazdy podwójnej. Pustka się rozszerza, powodują, że materia międzygwiazdowa spiętrza się i tworzy czerwone granice o łukowych kształtach.
Gdy międzygwiazdowy gaz i pył są bombardowane przez światło ultrafioletowe od młodych, gorących gwiazd, otrzymana energia powoduje, że zaczynają jasno świecić. Rozmyta czerwona poświata przenikająca przez zdjęcie pochodzi od emisji od gazu wodorowego, z kolei lśniące niebieskie światło jest spowodowane przez odbicie i rozproszenie na małych cząstkach pyłu. Oprócz emisji i odbicia, w obszarze tym zachodzi także absorpcja. Pasma pyłu blokują światło poruszające się w naszą stronę, uniemożliwiając zobaczenie gwiazd poza nimi, a mniejsze pyłowe wąsy tworzą ciemną strukturę włókien w obłokach.
Bogate i zróżnicowane środowisko Sharpless 29 oferuje astronomom feerię fizycznych własności do zbadania. Wzbudzone procesy gwiazdotwórcze, wpływ młodych gwiazd na pył i gaz, zaburzenia pól magnetycznych – wszystko to można obserwować i sprawdzać na tym pojedynczym skrawku nieba.
Ale masywne gwiazdy żyją szybko i umierają młodo. W końcu wybuchowo zakończą swoje życie jako supernowe, pozostawiając bogate resztki gazu i pyłu. Za dziesiątki milionów lat resztki te zostaną zmiecione, a pozostanie jedynie gromada otwarta gwiazd.
Obszar Sharpless 29 był obserwowany przez należącą do ESO kamerę OmegaCAM na VLT Survey Telescope (VST) na Cerro Paranal w Chile. OmegaCAM tworzy zdjęcia, które pokrywają obszar na niebie ponad 300 razy większy niż największe pole widzenia należącego do NASA/ESA Kosmicznego Teleskopu Hubble’a i może obserwować w szerokim zakresie długości fali od ultrafioletu do podczerwieni. Jej znakiem rozpoznawczym jest możliwości rejestrowania bardzo czerwonej linii widmowej H-alfa, tworzonej gdy elektron w atomie wodoru traci energię, co zachodzi w mgławicach takich jak Sharpless 29.
ESO jest wiodącą międzyrządową organizacją astronomiczną w Europie i najbardziej produktywnym obserwatorium astronomicznym na świecie. Wspiera je 16 krajów: Austria, Belgia, Brazylia, Czechy, Dania, Finlandia, Francja, Hiszpania, Holandia, Niemcy, Polska, Portugalia, Szwajcaria, Szwecja, Wielka Brytania oraz Włochy. ESO prowadzi ambitne programy dotyczące projektowania, konstrukcji i użytkowania silnych naziemnych instrumentów obserwacyjnych, pozwalając astronomom na dokonywanie znaczących odkryć naukowych. ESO odgrywa wiodącą rolę w promowaniu i organizowaniu współpracy w badaniach astronomicznych. ESO zarządza trzema unikalnymi, światowej klasy obserwatoriami w Chile: La Silla, Paranal i Chajnantor. W Paranal ESO posiada teleskop VLT (Very Large Telescope - Bardzo Duży Teleskop), najbardziej zaawansowane na świecie astronomiczne obserwatorium w świetle widzialnym oraz dwa teleskopy do przeglądów. VISTA pracuje w podczerwieni i jest największym na świecie instrumentem do przeglądów nieba, natomiast VLT Survey Telescope to największy teleskop dedykowany przeglądom nieba wyłącznie w zakresie widzialnym. ESO jest głównym partnerem ALMA, największego istniejącego projektu astronomicznego. Z kolei na Cerro Armazones, niedaleko Paranal, ESO buduje 39-metrowy teleskop ELT (Extremely Large Telescope - Ekstremalnie Wielki Teleskop), który stanie się „największym okiem świata na niebo”.
Krzysztof Czart
Urania Postępy Astronomii
