| EPUP |
| 5282 planet |
Instrument FORS2 uchwycił niesamowite szczegóły na zdjęciu galaktyki spiralnej NGC 3981
FORS2, instrument zainstalowany na należącym do ESO teleskopie VLT, obserwował galaktykę spiralną NGC 3981 w całej jej krasie. Zdjęcie zostało wykonane w ramach programu Kosmiczne Klejnoty ESO (ESO Cosmic Gems), który korzysta z rzadkich okazji, gdy warunki obserwacyjne nie są odpowiednie do zbierania danych naukowych. Wtedy teleskopy zamiast stać bezczynnie, są używane dzięki programowi Kosmiczne Klejnoty ESO do wykonywania pięknych wizualnie zdjęć nieba południowego.
To cudowne zdjęcie pokazuje wspaniałą galaktykę spiralną NGC 3981 zawieszoną na tle czerni kosmosu. Ta widoczna w konstelacji Pucharu galaktyka została sfotografowana w maju 2018 r. przy pomocy instrumentu FOcal Reducer and low dispersion Spectrograph 2 (FORS2) na należącym do ESO Bardzo Dużym Teleskopie (VLT).
FORS2 jest zamontowany na Teleskopie Głównym 1 (Antu) w zespole teleskopu VLT w Obserwatorium Paranal w Chile. Wśród najnowocześniejszych instrumentów zamontowanych na czterech Teleskopach Głównych będących częścią VLT, FORS2 wyróżnia się ze względu na swoją wyjątkową wszechstronność. Ten „szwajcarski scyzoryk” jest w stanie badać różnorodne obiekty astronomiczny na wiele sposobów, a także jest zdolny do uzyskiwania pięknych zdjęć, takich jak zaprezentowane.
Dokładne spojrzenie FORS2 ukazało ramiona spiralne NGC 3981 usiane ogromnymi strumieniami pyłu i obszarów gwiazdotwórczych oraz wyraźnym dyskiem młodych gorących gwiazd. Galaktyka jest nachylona względem Ziemi, co pozwala astronomom na zajrzenie bezpośrednio do jej serca i obserwowanie jasnego centrum – bardzo energetycznego rejonu zawierającego supermasywną czarną dziurę. Widać także zewnętrzną strukturę spiralną NGC 3981, której część wydaje się być rozciągnięta poza galaktykę, przypuszczalnie z powodu grawitacyjnego wpływu dawnego galaktycznego spotkania.
NGC 3981 na pewno ma wiele galaktycznych sąsiadek. Znajduje sie 65 milionów lat świetlnych od Ziemi i jest częścią grupy NGC 4038, która zawiera także bardziej znane, oddziałujące ze sobą, Galaktyki Anteny. Grupa ta jest częścią większego Obłoku Pucharu (Crater Cloud), który z kolei sam stanowi mały element Supergromady Virgo, gigantycznego zbiorowiska galaktyk do którego należy i nasza własna Droga Mleczna.
NGC 3981 nie jest jedynym interesującym obiektem uchwyconym na tym zdjęciu. Oprócz gwiazd z naszej własnej galaktyki, Drogi Mlecznej, FORS2 sfotografował także planetoidę przecinającą niebo, widoczna jako słaba linia w górnej części zdjęcia. Planetoida nieświadomie ilustruje proces tworzenia zdjęć astronomicznych: z trzema różnymi ekspozycjami widocznymi na fotografii jaki niebieska, zielona i czerwona część toru lotu planetoidy.
Zdjęcie zostało wykonane w ramach programu o nazwie Kosmiczne Klejnoty ESO, który jest inicjatywą popularyzującą naukę, w ramach której uzyskuje się fotografie interesujących, intrygujących lub wizualnie atrakcyjnych obiektów dla celów edukacyjnych i popularyzacji astronomii. Program korzysta z czasu teleskopu, który za jakichś powodów nie może być w danym okresie użyty w celu obserwacji naukowych. W przypadku gdyby zebrane w ten sposób dane jednak okazały się w przyszłości użyteczne naukowo, są one zachowane i dostępne dla astronomów poprzez archiwum naukowe ESO.
ESO jest wiodącą międzyrządową organizacją astronomiczną w Europie i najbardziej produktywnym obserwatorium astronomicznym na świecie. Ma 15 krajów członkowskich: Austria, Belgia, Czechy, Dania, Finlandia, Francja, Hiszpania, Holandia, Niemcy, Polska, Portugalia, Szwajcaria, Szwecja, Wielka Brytania oraz Włochy, dodatkowo Chile jest kraje gospodarzem, a Australia strategicznym partnerem. ESO prowadzi ambitne programy dotyczące projektowania, konstrukcji i użytkowania silnych naziemnych instrumentów obserwacyjnych, pozwalając astronomom na dokonywanie znaczących odkryć naukowych. ESO odgrywa wiodącą rolę w promowaniu i organizowaniu współpracy w badaniach astronomicznych. ESO zarządza trzema unikalnymi, światowej klasy obserwatoriami w Chile: La Silla, Paranal i Chajnantor. W Paranal ESO posiada teleskop VLT (Very Large Telescope - Bardzo Duży Teleskop), najbardziej zaawansowane na świecie astronomiczne obserwatorium w świetle widzialnym oraz dwa teleskopy do przeglądów. VISTA pracuje w podczerwieni i jest największym na świecie instrumentem do przeglądów nieba, natomiast VLT Survey Telescope to największy teleskop dedykowany przeglądom nieba wyłącznie w zakresie widzialnym. ESO jest głównym partnerem ALMA, największego istniejącego projektu astronomicznego. Z kolei na Cerro Armazones, niedaleko Paranal, ESO buduje 39-metrowy teleskop ELT (Extremely Large Telescope - Ekstremalnie Wielki Teleskop), który stanie się „największym okiem świata na niebo”.
Krzysztof Czart
Urania -- Postępy Astronomii
Toruń, Polska
