Olimpiada Astronomiczna przebiega w trzech etapach.
Zadania zawodów I stopnia są rozwiązywane w warunkach pracy domowej.
Zadania zawodów II i III stopnia mają charakter pracy samodzielnej.
Zawody finałowe odbywają się w Planetarium Śląskim.
Tematyka olimpiady wiąże ze sobą astronomię, fizykę i astronomiczne aspekty geografii.
Organizatorem konkursu astronomicznego jest Fundacja dla Uniwersytetu Jagiellońskiego a patronat nad akcją sprawuje Obserwatorium Astronomiczne im. Mikołaja Kopernika będące instytutem Wydziału Fizyki, Astronomii i Informatyki Stosowanej Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie. Zobacz szczegóły »
Prawdopodobny wygląd 99942 Apophis, na podstawie danych radarowych z początku tej dekady / Credits - Astronomical Institute of the Charles University: Josef Ďurech, Vojtěch SidorinW kwietniu 2029 roku do Ziemi zbliży się stosunkowo duża planetoida – 99942 Apophis.
Piętnaście lat temu, w czerwcu 2004 roku, astronomowie Roy Tucker, David Tholen oraz Fabrizio Bernardi z Kitt Peak National Observatory odkryli nową planetoidę. Obiekt otrzymał “wstępne” oznaczenie 2004 MN4. W grudniu 2004 ta planetoida znalazła się około 14 milionów kilometrów od Ziemi, podczas zbliżenia do naszej planety. W czerwcu 2005 planetoida otrzymała numer (99942) a miesiąc później została nazwana (Apophis). Już wówczas było wiadomo, że 99942 Apophis zbliży się do Ziemi w kwietniu 2029 roku. Początkowo ryzyko uderzenia tej planetoidy w naszą planetę w 2029 roku wynosiło nawet 2,7% – najwyższa z dotychczas wyliczonych wartości. Z uwagi na stosunkowo duże rozmiary 99942 Apophis – szacowane w 2004 roku nawet na 450 metrów – informacja o ryzyku i zbliżeniu pojawiła się w mediach na całym świecie. Oczywiście, wraz z informacją o ryzyku uderzenia media przekazywały wizje zniszczeń, jakie mogłaby wywołać ta planetoida wskutek uderzenia w Ziemię.
W kolejnych latach różne obserwatoria wykonywały bardziej dokładne pomiary orbity oraz wielkości 99942 Apophis. Ustalono m.in., że planetoida zbliży się do Ziemi na pewną (niewielką) odległość, ale ryzyko kolizji podczas tego przelotu jest praktycznie zerowe. Ten bliski przelot jednak wzbudził duże zainteresowanie w środowiskach naukowych i komercyjnych. Aktualnie naukowcy uważają, że Apophis ma podłużny kształt o wymiarach około 170×450 metrów.
Warto tu dodać, że odkrycie 99942 Apophis nastąpiło “na początku ery New Space”. W kolejnych latach spółki zainteresowane tematyką “górnictwa kosmicznego” często odnosiły do tej planetoidy. Poniższe nagranie (firmy Planetary Resources, niedawno przejętej spółki z branży “górnictwa kosmicznego”) prezentuje proponowaną trajektorię lotu sondy do 99942 Apophis. Choć planetoida przeleci bardzo blisko Ziemi – dolot sondy do niej trwać może nawet i kilkanaście miesięcy!
Orbita 99942 Apophis wraz z proponowaną misją firmy Planetary Resources (film z 2015 roku) / Credits – Planetary Resources
Jak będzie wyglądać przelot 99942 Apophis 13 kwietnia 2029 roku? Poniższe nagranie (opublikowane przez NASA pod koniec kwietnia 2019) prezentuje nasz obecny stan wiedzy o orbicie tej planetoidy. Aktualnie wydaje się, że 99942 Apophis przeleci tuż za pasem satelitów na orbicie geostacjonarnej (GEO), natomiast największe zbliżenie do Ziemi nastąpi ponad półkulą północną.
W momencie przelotu jasność 99942 Apophis sięgnie około +3,1 magnitudo, zatem będzie łatwym obiektem do zaobserwowania nawet gołym okiem! Jest to bardzo nieczęste zjawisko – zazwyczaj obserwowane gołym okiem są tylko te obiekty które wchodzą w atmosferę naszej planety.
Aktualny widok na przelot 99942 Apophis w kwietniu 2029 roku / Credits – Marina Brozović, JPL, NASA Video
Od lat różne agencje kosmiczne, firmy oraz grupy akademickie postulują przeprowadzenie misji bezzałogowych do 99942 Apophis. W najbliższych latach możemy się spodziewać prawdziwego “wysypu” takich propozycji. Jest bardzo prawdopodobne, że kilka z nich doczeka się finansowania. W konsekwencji, już za kilka lat rozpoczną się projekty małych sond, których celem będzie 99942 Apophis.
Bezpośrednie otoczenie Ziemi jest często naruszane przez meteoroidy i planetoidy. Rocznie wykrywanych przelotów jest kilkadziesiąt. Zazwyczaj wielkość tych obiektów to nie więcej niż kilkanaście metrów. Czasem zdarzają się i większe planetoidy, jednak przelot obiektów wielkości 99942 Apophis jest rzadszy – raz na kilka lub kilkanaście lat. W zeszłym roku nastąpiły trzy takie przelotu (co jest dość wyjątkowe): 2018 AH, 2018 GE3 i 2010 WC9. Średnice tych planetoid to około sto metrów – mniej niż 99942 Apophis, jednak wystarczająco dużo, by wywołać pewne lokalne zniszczenia w przypadku wejścia w atmosferę Ziemi.
Warto dodać, że 26 czerwca 2028 roku nastąpi bliski przelot planetoidy (153814) 2001 WN5. Ta planetoida ma szacowaną średnicę około 900 metrów – jest to obiekt znacznie większy od 99942 Apophis. Planetoida (153814) 2001 WN5 znajdzie się w minimalnej odległości około 250 tysięcy kilometrów od Ziemi.
W kwietniu 2029 roku do Ziemi zbliży się stosunkowo duża planetoida – 99942 Apophis.
