Olimpiada Astronomiczna przebiega w trzech etapach.
Zadania zawodów I stopnia są rozwiązywane w warunkach pracy domowej.
Zadania zawodów II i III stopnia mają charakter pracy samodzielnej.
Zawody finałowe odbywają się w Planetarium Śląskim.
Tematyka olimpiady wiąże ze sobą astronomię, fizykę i astronomiczne aspekty geografii.
Organizatorem konkursu astronomicznego jest Fundacja dla Uniwersytetu Jagiellońskiego a patronat nad akcją sprawuje Obserwatorium Astronomiczne im. Mikołaja Kopernika będące instytutem Wydziału Fizyki, Astronomii i Informatyki Stosowanej Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie. Zobacz szczegóły »
Segment lustra ELT zapakowany do wysyłki To zdjęcie, wykonane w magazynie niedaleko Poitiers we Francji w grudniu 2023 r., przedstawia fragment głównego zwierciadła Ekstremalnie Wielkiego Teleskopu ESO wraz z systemem nośnym, zapakowane i gotowe do rozpoczęcia liczącej 10 000 km podróży do Chile. Tam segmenty zostaną pokryte cienką warstwą odblaskowego srebra i przechowywane w przygotowaniu do montażu na teleskopie. Każdy segment ma blisko 1,5 metra średnicy i 5 centymetrów grubości, a ich powierzchnie zostały wypolerowane z dokładnością do dziesiątek nanometrów – 10 000 razy cieńsze od ludzkiego włosa. 39-metrowe lustro ELT będzie składać się z 798 takich segmentów oraz 133 dodatkowych segmentów ułatwiających ponowne malowanie.
Źródło:ESO/A. ŻytoBudowa Ekstremalnie Wielkiego Teleskopu (ELT), należącego do Europejskiego Obserwatorium Południowego (ESO), osiągnęła ważny etap. Dostarczono do ESO i wysłano od Chile pierwsze 18 segmentów głównego zwierciadła teleskopu (M1). Gdy dotrą do Chile, zostaną przetransportowane do budynku technicznego (ELT Technical Facility) w Obserwatorium Paranal na pustyni Atakama, gdzie zostaną pokryte specjalną powłoką, w ramach przygotowań do przyszłej instalacji na głównej strukturze teleskopu. M1 nie mogło być fizycznie przygotowane w jednym kawałku. Zamiast tego zawiera 798 indywidualnych segmentów ułożonych w heksagonalny wzór. Wyprodukowane zostaną dodatkowe 133 segmenty, aby ułatwić proces ponownego nanoszenia powłoki w przyszłości. Mając średnicę ponad 39 metrów, ELT będzie największym teleskopem zwierciadlanym na świecie. Końcowy etap produkcji segmentów M1 – szlifowanie – został przeprowadzony przez wiodącą na świecie firmę produkującą systemy optyczne: Safran Reosc, koło Poitiers w centralnej Francji, w całkowicie odnowionym budynku dedykowanym tylko temu zadaniu. Jako część procesu, Safran Reosc opracowała nowe automatyzacje i techniki pomiarów, aby zapewnić, że szlifowanie spełnia wysokie standardy wymagane dla ELT. Nieregularności powierzchni zwierciadła musza być mniejsze niż 10 nanometrów (mniej niż jedna tysięczna grubości ludzkiego włosa). Aby osiągnąć taki poziom wydajności, firma zastosowała technikę zwaną kształtowaniem wiązką jonową (ang. ion-beam figuring), w której strumień jonów omiata powierzchnię zwierciadła i usuwa nieregularności atom po atomie.
O ile dotąd wysłano jedynie 18 segmentów, to wiele więcej zostanie wkrótce dostarczonych przez Safran Reosc do ESO. 1 listopada 2023 r. z linii produkcyjnej zszedł setny segment i został przeniesiony do fazy dokładnego sprawdzania, która odbywa się przed końcową dostawą. Co więcej, Safran Reosc osiągnęło tempo przekraczające cztery segmenty na tydzień, z celem pięciu segmentów tygodniowo wkrótce. To znaczące osiągnięcie w seryjnej produkcji niesamowicie dokładnej optyki.
Budowa teleskopu ELT wymaga zaangażowania wielu firm w Europie i Chile, w bliskiej współpracy z zespołami z ESO. Pokazuje to, że teleskop jest prawdziwie międzynarodowym przedsięwzięciem. Segmenty zwierciadła zostały odlane przez niemiecką firmę SCHOTT w fabryce w Mainz (Niemcy) , następnie dostarczone do Safran Reosc (Francja) w celu wyszlifowania. Inne firmy zaangażowane w prace związane z konstruowaniem segmentów obejmują: holenderską firmę VDL ETG Projects BV, która produkuje delikatne wsporniki segmentów, niemiecko-francuskie konsorcjum FAMES, które opracowało i wyprodukowało 4500 czujników o dokładności nanometrów do monitorowania względnej pozycji każdego segmentu. Z kolei niemiecka firma Physik Instrumente zaprojektowała i wyprodukowała 2500 siłowników potrafiących pozycjonować segmenty z dokładnością do nanometrów. Delikatne zadanie transportu segmentów zostało przydzielone duńskiej firmie DSV.
Pierwsze 18 segmentów głównego zwierciadła (M1) należącego do ESO Ekstremalnie Wielkiego Teleskopu (ELT) zostało dostarczonych do ESO i wysłanych do Chile. Po dotarciu segmenty zostaną przetransportowane do ośrodka technicznego ELT, w Obserwatorium ESO Paranal na pustyni Atakama, gdzie zostaną pokryte powłoką w ramach przygotowań do przyszłej instalacji na głównej konstrukcji teleskopu. Nie da się go fizycznie wykonać w jednym kawałku, M1 będzie składać się z 798 pojedynczych segmentów ułożonych w duży sześciokątny wzór, a dodatkowe 133 zostaną wyprodukowane w celu ułatwienia ponownego pokrycia segmentów. Będzie to największe zwierciadło teleskopu na świecie, o średnicy ponad 39 metrów.
Po opuszczeniu Francji w ubiegłym tygodniu, 18 wyszlifowanych segmentów zwierciadła odbywa teraz podróż na trasie ponad 10 000 kilometrów do miejsca budowy ELT na pustyni Atakama. Stamtąd ELT stawi czoła największym wyzwaniom astronomicznym naszych czasów i dokona niewyobrażalnych odkryć, gdy zacznie działać jeszcze w tym dziesięcioleciu.
Budowa Ekstremalnie Wielkiego Teleskopu (ELT), należącego do Europejskiego Obserwatorium Południowego (ESO), osiągnęła ważny etap. Dostarczono do ESO i wysłano od Chile pierwsze 18 segmentów głównego zwierciadła teleskopu (M1). Gdy dotrą do Chile, zostaną przetransportowane do budynku technicznego (ELT Technical Facility) w Obserwatorium Paranal na pustyni Atakama, gdzie zostaną pokryte specjalną powłoką, w ramach przygotowań do przyszłej instalacji na głównej strukturze teleskopu. M1 nie mogło być fizycznie przygotowane w jednym kawałku. Zamiast tego zawiera 798 indywidualnych segmentów ułożonych w heksagonalny wzór. Wyprodukowane zostaną dodatkowe 133 segmenty, aby ułatwić proces ponownego nanoszenia powłoki w przyszłości. Mając średnicę ponad 39 metrów, ELT będzie największym teleskopem zwierciadlanym na świecie.
