Olimpiada Astronomiczna przebiega w trzech etapach.
Zadania zawodów I stopnia są rozwiązywane w warunkach pracy domowej.
Zadania zawodów II i III stopnia mają charakter pracy samodzielnej.
Zawody finałowe odbywają się w Planetarium Śląskim.
Tematyka olimpiady wiąże ze sobą astronomię, fizykę i astronomiczne aspekty geografii.
Organizatorem konkursu astronomicznego jest Fundacja dla Uniwersytetu Jagiellońskiego a patronat nad akcją sprawuje Obserwatorium Astronomiczne im. Mikołaja Kopernika będące instytutem Wydziału Fizyki, Astronomii i Informatyki Stosowanej Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie. Zobacz szczegóły »
Nie ma wątpliwości, że C26FED2 obecnie okrąża Ziemię. Pytanie brzmi, czy jest to dzieło stworzone przez człowieka, czy faktyczny minimoon.. Autor: Tony Dunn @tony873004 - TwitterNasze marzenia o rodzinie księżyców jak u Jowisza czy Saturna może zostać spełnione. Wszystko za sprawą odkrycia bardzo niewielkiego obiektu na orbicie Ziemi. Jest on iście miniaturowy. Czasem większe meteory wchodzą w naszą atmosferę, ale jak się nie ma co się lubi to się lubi co się ma. Swego czasu pisaliśmy już o obiektach będących związanych z ziemią. Dostrzeżenie go to jednak spore wyzwanie.
Solar Orbiter na tle Słońca - wizja artystyczna. Źródło: ESAUnikalnym instrumentem na pokładzie wystrzelonej 10 lutego sondy Solar Orbiter jest spektrometr SPICE - instrument do pomiarów widma w zakresie skrajnego ultrafioletu. O jego możliwościach opowiedział PAP dr Andrzej Fludra, kierownik konsorcjum pracującego nad spektrometrem.
Betelgeuse’s dust plumes seen by VISIR image This image, obtained with the VISIR instrument on ESO’s Very Large Telescope, shows the infrared light being emitted by the dust surrounding Betelgeuse in December 2019. The clouds of dust, which resemble flames in this dramatic image, are formed when the star sheds its material back into space. The black disc obscures the star's centre and much of its surroundings, which are very bright and must be masked to allow the fainter dust plumes to be seen. The orange dot in the middle is the SPHERE image of Betelgeuse’s surface, which has a size close to that of Jupiter’s orbit.
Źródło: ESO/P. Kervella/M. Montargès et al., Acknowledgement: Eric PantinPrzy pomocy należącego do ESO teleskopu VLT astronomowie uchwycili bezprecedensowe pociemnienie Betelgezy, czerwonego olbrzyma w konstelacji Oriona. Niesamowite nowe zdjęcia powierzchni gwiazdy pokazują nie tylko spadający blask czerwonego olbrzyma, ale także to, w jaki sposób zmienia się jego widoczny kształt.
Betelgeza była dla obserwatorów latarnią na nocnym niebie, ale zaczęła słabnąć w ubiegłym roku. W momencie pisania niniejszego tekstu gwiazda ma około 36% swojej normalnej jasności, co jest zmianą zauważalną nawet dla nieuzbrojonego oka. Miłośnicy astronomii i naukowcy z niecierpliwością czekają na dowiedzenie się więcej na temat bezprecedensowego pociemnienia Betelgezy.
ALMA image of HD101584 Ten nowy obraz ALMA pokazuje wynik gwiezdnej walki: złożone i oszałamiające środowisko gazowe otaczające binarny HD101584. Kolory reprezentują prędkość, przechodząc od niebieskiego - gazu poruszającego się najszybciej w naszą stronę - do czerwonego - gazu poruszającego się najszybciej od nas. Strumienie, niemal wzdłuż linii wzroku, napędzają materiał w kolorze niebieskim i czerwonym. Gwiazdy w układzie podwójnym znajdują się w pojedynczej jasnej kropce pośrodku pierścieniowej struktury pokazanej na zielono, która porusza się z taką samą prędkością jak układ jako całość wzdłuż linii wzroku. Astronomowie wierzą, że ten pierścień ma swoje źródło w materiale wyrzuconym, gdy gwiazda o niższej masie w układzie podwójnym spiralnie skręciła w kierunku swojego czerwonego olbrzyma. Źródło:
ALMA (ESO/NAOJ/NRAO), Olofsson et al. Acknowledgement: Robert Cumming
Astronomowie korzystający z obserwatorium Atacama Large Millimeter/submillimeter Array (ALMA), w którym partnerem jest ESO, dostrzegli niezwykły obłok gazu, który jest efektem konfrontacji pomiędzy dwoma gwiazdami. Jedna z gwiazd urosła do tak wielkich rozmiarów, że pochłonęła drugą, która z kolei zbliżając się po spirali do swojej partnerki spowodowała odrzucenie jej zewnętrznych warstw.
Fot. Klub Astronomiczny AlmukantaratDziałająca od lat organizacja non-profit zrzesza miłośników astronomii z całego kraju i pomaga rozwijać astronomiczne zainteresowania, zwłaszcza wśród młodzieży. Robi to m.in. z pomocą obozów, warsztatów i innych imprez naukowych oraz z pośrednictwem portalu prężnie działającego portalu AstroNET.
Zawody ERC 2020 ponownie w Kielcach27 stycznia ruszyła rejestracja zespołów do pierwszego etapu szóstej edycji prestiżowych zawodów ERC 2020.
Tegoroczny finał tego najbardziej inspirującego wydarzenia robotyczno-kosmicznego odbędzie się w dniach 11-13 września na terenie Politechniki Świętokrzyskiej w Kielcach. To już drugi raz, gdy ta uznana uczelnia techniczna gościć będzie młodych konstruktorów robotów marsjańskich z całego świata.
Polskie teleskopy pomagają śledzić zagrożenia na orbicie - kosmiczne śmieci
Wygenerowany komputerowo obraz przedstawiający szczątki kosmiczne, które można zobaczyć z wysokiej orbity Ziemi . Dwa główne pola szczątków to pierścień obiektów na geosynchronicznej orbicie Ziemi (GEO) i chmura obiektów na niskiej orbicie Ziemi (LEO). Źródło: WikiPediaSatelity telekomunikacyjne, nawigacyjne czy obserwacyjne, które na co dzień ułatwiają nam życie, wymagają ochrony przed kosmicznymi śmieciami. Polska dzięki - m.in. robotycznym teleskopom - pomaga śledzić te kosmiczne śmieci i informować o zagrożeniach - mówili przedstawiciele Polskiej Agencji Kosmicznej.
Artystyczna wizja Układu Proximy Centaura, w którym znajduje się planeta Proxima c. Credit: Lorenzo SantinelliWieloletnie obserwacje najbliższej Słońcu gwiazdy – Proximy Centauri wskazują na obecność drugiej planety w tym układzie planetarnym. Proxima c jest blisko sześć razy masywniejsza od Ziemi, panuje na niej kosmiczny mróz - jej powierzchnia nagrzewa się zaledwie do -230 C.
Fot: Betelgeza i Rigel - gwiazdy z naszej Galaktyki widoczne w gwiazdozbiorze Oriona staną się kiedyś supernowymi. Źródło: Nicolas Eynaud [CC BY-SA]Wybuch supernowej w naszej Galaktyce mógłby doprowadzić do zmian w składzie naszej atmosfery, a także do uszkodzeń w satelitach lub elektronice na Ziemi - mówią PAP astronomowie. Uspokajają jednak, że takie kosmiczne wybuchy w pobliżu Ziemi to naprawdę niezwykła rzadkość.
Przestrzeń okołoziemska systematycznie jest odwiedzana przez małe ciała Układu SłonecznegoDrugiego stycznia nastąpił bliski przelot 2020 AP1. Obiekt przemknął w odległości około 327 tysięcy kilometrów od Ziemi. Jest to pierwszy przelot małego obiektu w 2020 roku.
Mała, jałowa skalista egzoplaneta krążąca blisko swej gwiazdy / Credits - K. Kanawka, kosmonauta.netAstronomowie poinformowali o wykryciu skalistej egzoplanety GJ 1252 b. Ten obiekt jest około dwa razy masywniejszy od naszej Ziemi.
Egzoplaneta o oznaczeniu GJ 1252 b krąży wokół czerwonego karła o masie około 40% masy naszego Słońca. Ta planeta pozasłoneczna ma masę około 2 razy większą od Ziemi oraz promień o ok. 20% większy od promienia naszej planety. Jest to zatem z pewnością obiekt skalisty. Gwiazda GJ 1252 znajduje się około 65 lat świetlnych od Ziemi.
Mural Johannesa Keplera powstał w grudniu 2019 roku ze środków przekazanych przez mieszkańców Żagania - znajduje się na RynkuJohannes Kepler (ur. 27 grudnia 1571 w Weil der Stadt) niemiecki matematyk, astronom i astrolog, jedna z czołowych postaci rewolucji naukowej w XVII wieku. Najbardziej znany jest z nazwanych jego nazwiskiem praw ruchu planet, skodyfikowanych przez późniejszych astronomów na podstawie jego prac Astronomia nova, Harmonices Mundi i Epitome astronomiae Copernicanae. Prawa te wykorzystano do potwierdzenia słuszności teorii grawitacji Izaaka Newtona.
Takie informacje przeczytamy na wielu stronach w sieci i niejednej książce poświęconej w jakiejś części historii astronomii. Jest jednak w Polsce jedno jedyne miasto w całości oddane Keplerowi od zawsze. To Żagań koło Zielonej Góry.
Gas halo observed by MUSE surrounding a galaxy merger seen by ALMA This image shows one of the gas halos newly observed with the MUSE instrument on ESO’s Very Large Telescope superimposed to an older image of a galaxy merger obtained with ALMA. The large-scale halo of hydrogen gas is shown in blue, while the ALMA data is shown in orange.
The halo is bound to the galaxy, which contains a quasar at its centre. The faint, glowing hydrogen gas in the halo provides the perfect food source for the supermassive black hole at the centre of the quasar.
The objects in this image are located at redshift 6.2, meaning they are being seen as they were 12.8 billion years ago. While quasars are bright, the gas reservoirs around them are much harder to observe. But MUSE could detect the faint glow of the hydrogen gas in the halos, allowing astronomers to finally reveal the food stashes that power supermassive black holes in the early Universe.
Źródło: ESO/Farina et al.; ALMA (ESO/NAOJ/NRAO), Decarli et al.Obserwacje ESO ukazały śniadanie czarnej dziury podczas kosmicznego świtu
Astronomowie korzystający z należącego do ESO teleskopu VLT zaobserwowali rezerwuary chłodnego gazu wokół niektórych z najwcześniejszych galaktyk we Wszechświecie. Ten gaz w halo galaktyk jest idealnym pożywieniem dla supermasywnych czarnych dziur w centrach galaktyk – obecnie widzimy sytuację jaka była ponad 12,5 miliard lat temu. Ta spiżarnia może być wyjaśnieniem, w jaki sposób kosmiczne potwory rosły tak szybko podczas okresu w historii Wszechświata znanego jako kosmiczny świt.
Polska planeta i gwiazda otrzymały nazwy nawiązujące do twórczości Stanisława LemaPolska planeta i gwiazda otrzymały nazwy nawiązujące do twórczości Stanisława Lema
17 grudnia 2019 r. Międzynarodowa Unia Astronomiczna (IAU) ogłosiła wyniki globalnego konkursu IAU100 NameExoWorlds na nazwy planet pozasłonecznych. Od tej pory w kosmosie będzie gwiazda o nazwie Solaris i planeta nazwana Pirx. Co więcej, w sposób pośredni – dzięki Chorwacji – na niebie znalazła się także jeszcze inna z polskich propozycji: Weles (jako planeta).
Details of the HAWK-I view of the Milky Way’s central region This beautiful image of the Milky Way’s central region, taken with the HAWK-I instrument on ESO’s Very Large Telescope, shows interesting features of this part of our galaxy. This image highlights the Nuclear Star Cluster (NSC) right in the centre and the Arches Cluster, the densest cluster of stars in the Milky Way. Other features include the Quintuplet cluster, which contains five prominent stars, and a region of ionised hydrogen gas (HII).
Źródło: ESO/Nogueras-Lara et al.Bardzo Duży Teleskop (VLT), który należy do ESO, obserwował centralne rejony Drogi Mlecznej w spektakularnej rozdzielczości i odkrył nowe szczegóły na temat historii narodzin gwiazd w naszej galaktyce. Dzięki nowym obserwacjom, astronomowie znaleźli dowód na dramatyczne wydarzenie w życiu Drogi Mlecznej: okres formowania się gwiazd tak intensywny, że jego efektem było ponad 100 tysięcy wybuchów supernowych.
Zanieczyszczenie sztucznym światłem w Polsce stan na 2019 roku - Źródło: LightpollutionmapSztuczne światło, które dociera do zbiorników wodnych nocą, może negatywnie wpływać na ich stan - ustalili naukowcy z Politechniki Krakowskiej. Od lat badacze alarmują, że zanieczyszczenie świetlne obecne w dużych miastach wpływa niekorzystanie zarówno na ludzi, jak i zwierzęta.
Artist’s impression of the WDJ0914+1914 system This illustration shows the white dwarf WDJ0914+1914 and its Neptune-like exoplanet. Since the icy giant orbits the hot white dwarf at close range, the extreme ultraviolet radiation from the star strips away the planet’s atmosphere. While most of this stripped gas escapes, some of it swirls into a disc, itself accreting onto the white dwarf.
Źródło: ESO/M. KornmesserNaukowcy korzystający z należącego do ESO teleskopu VLT po raz pierwszy uzyskali dowód na to istnienie dużej planety związanej z białym karłem. Planeta krąży wokół gorącego białego karła – pozostałości po gwieździe podobnej do Słońca. Orbita przebiega w bliskiej odległości od gwiazdy, powodując że atmosfera planety jest odzierana z niej i formuje dysk gazu wokół gwiazdy. Ten unikatowy system daje nam wgląd w to, jak w odległej przyszłości może wyglądać nasz własny Układ Słoneczny.
Źródło: PW-Sat2Studencki satelita PW-Sat2 już rok pracuje w przestrzeni kosmicznej. W tym czasie przesłał ponad 700 zdjęć, wykonał blisko 50 testów i eksperymentów. Na orbicie ma krążyć jeszcze ok. 2,5 roku. Tymczasem studenci Politechniki Warszawskiej pracują już nad kolejnym satelitą PW-Sat3.
Artystyczna wizja czarnej dziury o "niemożliwej" masie odkrytej w układzie LB-1. Fot: „Nature”, Jifeng Liu et al. Źródło: Krzysztof BelczyńskiW naszej Galaktyce wykryto czarną dziurę o tak niestandardowej masie, że astronomowie wręcz zakładali się o to, czy taki obiekt może istnieć. Wciąż jest zagadką, jak taka czarna dziura powstała. Badania - z udziałem Polaka - ukazały się w "Nature".
Powstaje niezwykle dokładny polski satelita obserwacyjny
Fot. materiały prasowe Scanway.Będzie on obserwował Ziemię z bardzo wysoką jak na mikrosatelity rozdzielczością. Wystrzelenie satelity na orbitę Ziemską zaplanowano na przełomie 2020 i 2021 roku. Jeśli wszystko przebiegnie zgodnie z planem, dostarczy on dokładnych obrazów multispektralnych, które znajdą swoje zastosowanie w wielu sektorach nauki i przemysłu.
Tranzyt Merkurego w dniu 11 listopada 2019r. obserwowany w Żaganiu przez Sekcję Astronomiczną11 listopada to szczególny dzień. A 2019 roku był tym bardziej szczególny, bo Słońce przesłoniła najbliższa niego planeta – Merkury. Wszystkiemu winna jest koniunkcja. Na niebie Słońce i planeta zajęły dokładnie to samo miejsce. Niemożliwe? Wszak to obecnie najczęstszy sposób odkrywania planet pozasłonecznych. O co więc tu chodzi?
NEO - PythonPrawie codziennie znajdziecie u nas wiadomości o tym, że pobliże Ziemi mija asteroida. Jedne pojawiają się bliżej inne dalej a czasem nawet dalej od Księżyca. Bywają też takie, które wejdą w atmosferę planety. Najciekawiej jest wtedy, gdy my wiemy o jej istnieniu i zbliżaniu się do nas. Niestety nie znajdziecie tu wiadomości o wszystkich znanym obiektach danego dnia. Czy jednak można poznać te dane?
Plakat konferencji "400 lat Harmonii Świata Johannesa Keplera 1619-2019"W dniu dzisiejszym, 7 listopada 20119 roku, w Żagańskim Pałacu Kultury odbyła się konferencja popularnonaukowa poświęcona 400 rocznicy wydania "Harmonii Świata" przez Johannesa Keplera. W pięcioksięgu tym opublikował on między innymi III Prawo Keplera - prawo ruchu ciał niebieskich. W konferencji uczestniczyli zaproszone grupy uczniów i nauczycieli szkół z Żagania, Iłowej, Gozdnicy i Małomic i Szprotawy. W trakcie spotkania odbyły się trzy prelekcje wygłoszone przez Wiesława Urbana - autora książki o Johannesie Keplerze, prof. Wojciecha Lewandowskiego z Instytutu Astronomii Uniwersytetu Zielonogórskiego o odkrywaniu egzoplanet oraz prze Jacka Patkę instruktora Żagańskiej Sekcji Astronomii. Konferencję sfinansował Urząd Miasta Żagania a logistycznie zorganizował Żagański Pałac Kultury
Dzięki teleskopom ESO ustalono jaki obiekt może być najmniejszą planetą karłowatą w Układzie Słonecznym
Hygiea - obraz z instrumentu SPHERE Nowy obraz planetoidy Hygiea z instrumentu SPHERE/VLT. Gygiea może stać być najmniejsza planetą karłowatą w Układzie Słonecznym. Jako obiekt z głównego pasa planetoid spełnia trzy z czterech kryteriów do sklasyfikowania jako planeta karłowata: krąży wokół Słońca, nie jest księżycem oraz, w przeciwieństwie do planet, nie wyczyściła otoczenia swojej orbity. Końcowe kryterium to masa wystarczająca do tego, aby pod wpływem własnej grawitacji uzyskać prawie sferyczny kształt. Nowe obserwacje z VLT wykazały, że Hygiea spełnia to kryterium.
Źródło:
ESO/P. Vernazza et al./MISTRAL algorithm (ONERA/CNRS)Astronomowie używający należącego do ESO instrumentu SPHERE na Bardzo Dużym Teleskopie (VLT) odkryli, iż planetoida Hygiea może zostać sklasyfikowana jako planeta karłowata. Obiekt jest czwarty pod względem wielkości w pasie planetoid, po Ceres, Weście i Pallas. Po raz pierwszy udało się zaobserwować planetoidę Hygiea w wystarczająco wysokiej rozdzielczości, aby zbadać jej powierzchnię i ustalić kształt oraz rozmiar. Okazało się, że Hygiea jest sferyczna i potencjalnie może przejąć od Ceres pałeczkę najmniejszej planety karłowatej w Układzie Słonecznym.
Przestrzeń okołoziemska systematycznie jest odwiedzana przez małe ciała Układu SłonecznegoNa przełomie października i listopada przestrzeń pomiędzy Ziemią a Księżycem naruszyły dwa małe obiekty: 2019 UN13 i 2019 VA.
Przestrzeń okołoziemska systematycznie jest odwiedzana przez małe ciała Układu SłonecznegoDwudziestego października nastąpił bliski przelot planetoidy 2019 UL10. Obiekt przemknął obok Ziemi w odległości około 296 tysięcy km.
... kandydatką na najmniejszą planetę karłowatą w Układzie Słonecznym
Zdjęcie planetoidy Hygiea uzyskane z powierzchni Ziemi przy pomocy instrumentu SPHERE na teleskopie VLT. Źródło: ESO/P. Vernazza et al./MISTRAL algorithm (ONERA/CNRS).Hygiea ma cechy pozwalające potencjalnie zaliczyć ją do grona planet karłowatych - wynika z badań Europejskiego Obserwatorium Południowego (ESO). W badaniach uczestniczyli naukowcy z Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu oraz Uniwersytetu Szczecińskiego.
Pierwsza identyfikacja ciężkiego pierwiastka narodzonego w kolizji gwiazd neutronowych
Artystyczna wizja strontu powstającego z merdżera gwiazd neutronowych Zespół europejskich badaczy wykorzystał instrument X-shooter, pracujący na należącym do ESO teleskopie VLT, do znalezienia sygnatur strontu uformowanego w merdżerze gwiazd neutronowych. Wizja artystyczna pokazuje dwie niewielkie, ale bardzo gęste gwiazdy neutronowe w momencie, gdy łączą się ze sobą powoując wybuch kilonowej. Na pierwszym planie symbolicznie pokazano nowo utworzony stront.
Źródło: ESO/L. Calçada/M. KornmesserNowo utworzony stront – pierwiastek wykorzystywany w fajerwerkach – został po raz pierwszy wykryty w kosmosie dzięki obserwacjom przy użyciu teleskopu ESO
Po raz pierwszy wykryto w kosmosie świeżo utworzony ciężki pierwiastek stront, jako pozostałość po złączeniu się dwóch gwiazd neutronowych. Udało się to dzięki obserwacjom wykonanym przy pomocy należącego do ESO spektrografu X-shooter na Bardzo Dużym Teleskopie (VLT). Wyniki badań opublikowano dzisiaj w „Nature”. Detekcja jest potwierdzeniem, że cięższe pierwiastki we Wszechświecie mogą formować się w zderzeniach gwiazd neutronowych, dokładając brakujący element w układance powstawania pierwiastków chemicznych.
Przestrzeń okołoziemska systematycznie jest odwiedzana przez małe ciała Układu SłonecznegoOsiemnastego października nastąpił bliski przelot planetoidy 2019 UG. Obiekt przemknął w odległości około 323 tysięcy kilometrów.
Planetoida o oznaczeniu 2019 UG zbliżyła się do naszej planety w dniu 18 października, z maksymalnym zbliżeniem około godziny 11:20 CEST. Minimalny dystans wyniósł ok. 323 tysięcy kilometrów, co odpowiada ok. 0,89 średniej odległości do Księżyca. Meteoroid 2019 TN5 ma szacowaną średnicę około 11 metrów.
Polsko-holenderski zespół opisał pierwszą kometę spoza Układu Słonecznego
Pochodząca z innego układu planetarnego kometa 2I/Borisov (zaznaczona na żółto) opisana przez Polaków przechodzi właśnie przez Układ Słoneczny. Polsko-holenderskiemu zespołowi udało się ją opisać. Źródło: Piotr Guzik et al.Kometa 2I/Borisov to pierwsza w historii kometa z innego systemu planetarnego przyłapana na podróży przez Układ Słoneczny. Opisali ją właśnie astronomowie z Polski i Holandii. Na obserwacje tego niezwykłego ciała niebieskiego badacze mają jeszcze rok.
Jednym ze sławniejszych fraktali jest zbiór Mandelbrota. Tu widać jego fragment, gdzie zauważalne jest samopodobieństwo w tym obiekcie. Wygenerowany programem XaosFraktal to obiekt, którego fragment w powiększeniu wygląda podobnie jak całość. Strukturę fraktali odkryto już w białkach, graniach gór, sygnale z giełdy, plamach słonecznych czy nawet obrazach Jacksona Pollocka. O tym, czego szukają we fraktalach fizycy, mówi prof. Paweł Oświęcimka.
Przestrzeń okołoziemska systematycznie jest odwiedzana przez małe ciała Układu SłonecznegoSzóstego października nastąpił bliski przelot meteoroidu o oznaczeniu 2019 TN5. Obiekt przemknął w odległości 123 tysięcy kilometrów od Ziemi.